Mortimer Adler

Mortimer Adler
Persona informo
Naskiĝo	28-an de decembro 1902 (1902-12-28) en Nov-Jorko
Morto	28-an de junio 2001 (2001-06-28) (98-jaraĝa) en San Mateo
Religio	katolika eklezio vd
Lingvoj	angla vd
Ŝtataneco	Usono vd
Alma mater	Universitato Kolumbio vd
Profesio
Okupo	filozofo edukisto universitata instruisto verkisto televida prezentisto vd
Laborkampo	Filozofio vd
Honorigoj Honorigoj (1990)  Charles Frankel Prize (en) (1978)  St. Louis Literary Award (en) (1976)  Medalo Tomaso la Akvinano  National Humanities Medal (en)  John Jay Award (en) vd
Filozofo
vd	Fonto: Vikidatumoj

Mortimer Jerome ADLER /ˈædlər/ (n. la 28-an de decembro 1902 en Novjorko ; m. la 28-an de junio 2001) estis usona verkisto, filozofo, edukisto kaj popularigisto.

Kariero, verkado kaj pensado

Li doktoriĝis pri filozofio ĉe Universitato Kolumbio (1928) kaj instruis juron ekde 1930 ĉe la Universitato de Ĉikago, kie kun Robert M. Hutchins li antaŭenigis la ideon de liberala edukado per regula diskuto pri la Grandaj Libroj. Kune ili redaktis la 54-volumenan Grandajn Librojn de la Okcidenta Mondo (443 grandaj verkoj en 54 volumoj; publikigita en 1952); por Encyclopædia Britannica, Inc., ili ankaŭ redaktis jarlibron de 1961, The Great Ideas Today, kaj 10-volumenan Enirejon al la Grandaj Libroj en 1963.

En 1969, Adler fariĝis plana direktoro de la 15-a eldono de la Encyclopædia Britannica, publikigita en 1974. Inter liaj multaj verkoj estas How to Read a Book (1940), How to Think About God (1980), Six Great Ideas (1981), kaj Ten Philosophical Mistakes (1985).

Alia fokuso de la verko de Adler estas teologio kaj religiofilozofio. En intervjuo en 1980, okaze de la publikigo de lia verko Kiel pensi pri Dio, li klarigis, ke li ne konvertiĝis al kristanismo pro moralaj, ne intelektaj, kialoj. Li tamen konvertiĝis en 1990, kaj li mem rimarkigis: " Mia ĉefa kialo por elekti kristanismon estis ĉar la misteroj estis nekompreneblaj. Kio estas la senco de revelacio se ni povus eltrovi ĝin mem? Se ĝi estus tute komprenebla, tiam ĝi estus nur alia filozofio."

Kiam oni demandis al Adler, kiun libron li kunportus al dezerta insulo, li anstataŭe donis liston:

1. Tucidido, Historio de la Peloponeza Milito (verko)
2. Platono, 5 aŭ 6 el la Dialogoj (d:Q3026037)
3. Aristotelo, Etiko de Nikomaĥo kaj Politiko
4. Aŭgusteno de Hipono, Konfesoj
5. Plutarko, Vivoj paralelaj (d:Q842337)
6. Dante Alighieri, La Dia Komedio
7. William Shakespeare, selektado de teatraĵoj
8. Michel de Montaigne, Eseoj
9. Jonathan Swift, La Vojaĝoj de Gulivero
10. John Locke, Du Traktatoj Pri Registaro
11. Lev Tolstoj, Milito kaj Paco

La kritikistoj de Adler rigardis lin kiel eŭrocentran kaj dogmiston. Li mem malkaŝe konfesis esti mondfederalisto.

Verkaro

• Dialectic (1927)
• The Nature of Judicial Proof: An Inquiry into the Logical, Legal, and Empirical Aspects of the Law of Evidence (1931, kune kun Jerome Michael)
• Diagrammatics (1932, kune kun Maude Phelps Hutchins)
• Crime, Law and Social Science (1933, kune kun Jerome Michael)
• Art and Prudence: A Study in Practical Philosophy (1937)
• What Man Has Made of Man: A Study of the Consequences of Platonism and Positivism in Psychology (1937)
• St. Thomas and the Gentiles (1938)
• The Philosophy and Science of Man: A Collection of Texts as a Foundation for Ethics and Politics (1940)
• How to Read a Book: The Art of Getting a Liberal Education (1940), 1966 edition subtitled A Guide to Reading the Great Books, 1972 revised edition kune kun Charles Van Doren, The Classic Guide to Intelligent Reading: ISBN 0-671-21209-5
• Problems for Thomists: The Problem of Species (1940)
• A Dialectic of Morals: Towards the Foundations of Political Philosophy (1941)
• "How to Mark a Book". The Saturday Review of Literature. July 6, 1940.[44]
• How to Think About War and Peace (1944)
• The Revolution in Education (1944, kune kun Milton Mayer)
• Adler, Mortimer J. (1947). Heywood, Robert B. (ed.). The Works of the Mind: The Philosopher. Chicago: University of Chicago Press. OCLC 752682744.
• Adler, Mortimer J. (1958), The Idea of Freedom: A Dialectical Examination of the Idea of Freedom, vol. 1, Doubleday.
• The Capitalist Manifesto (1958, kune kun Louis O. Kelso) ISBN 0-8371-8210-7
• The New Capitalists: A Proposal to Free Economic Growth from the Slavery of Savings (1961, kune kun Louis O. Kelso)
• The Idea of Freedom: A Dialectical Examination of the Controversies about Freedom (1961)
• Great Ideas from the Great Books (1961)
• The Conditions of Philosophy: Its Checkered Past, Its Present Disorder, and Its Future Promise (1965)
• The Difference of Man and the Difference It Makes (1967)
• The Time of Our Lives: The Ethics of Common Sense (1970)
• The Common Sense of Politics (1971)
• The American Testament (1975, kune kun William Gorman)
• Some Questions About Language: A Theory of Human Discourse and Its Objects (1976)
• Philosopher at Large: An Intellectual Autobiography (1977)
• Reforming Education: The Schooling of a People and Their Education Beyond Schooling (1977, redaktita fare de Geraldine Van Doren)
• Aristotle for Everybody: Difficult Thought Made Easy (1978) ISBN 0-684-83823-0
• How to Think About God: A Guide for the 20th-Century Pagan (1980) ISBN 0-02-016022-4
• Six Great Ideas: Truth–Goodness–Beauty–Liberty–Equality–Justice (1981) ISBN 0-02-072020-3
• The Angels and Us (1982)
• The Paideia Proposal: An Educational Manifesto (1982) ISBN 0-684-84188-6
• How to Speak / How to Listen (1983) ISBN 0-02-500570-7
• Paideia Problems and Possibilities: A Consideration of Questions Raised by The Paideia Proposal (1983)
• A Vision of the Future: Twelve Ideas for a Better Life and a Better Society (1984) ISBN 0-02-500280-5
• The Paideia Program: An Educational Syllabus (1984, kune kun Members of the Paideia Group) ISBN 0-02-013040-6
• Ten Philosophical Mistakes: Basic Errors In Modern Thought – How they came about, their consequences, and how to avoid them. (1985) ISBN 0-02-500330-5
• A Guidebook to Learning: For a Lifelong Pursuit of Wisdom (1986)
• We Hold These Truths: Understanding the Ideas and Ideals of the Constitution (1987). ISBN 0-02-500370-4
• Reforming Education: The Opening of the American Mind (1988, redaktita fare de Geraldine Van Doren)
• Intellect: Mind Over Matter (1990)
• Truth in Religion: The Plurality of Religions and the Unity of Truth (1990) ISBN 0-02-064140-0
• Haves Without Have-Nots: Essays for the 21st Century on Democracy and Socialism (1991) ISBN 0-02-500561-8
• Desires, Right & Wrong: The Ethics of Enough (1991)
• A Second Look in the Rearview Mirror: Further Autobiographical Reflections of a Philosopher At Large (1992)
• The Great Ideas: A Lexicon of Western Thought (1992)
• Natural Theology, Chance, and God (The Great Ideas Today, 1992)
• Adler, Mortimer J. (1993). The Four Dimensions of Philosophy: Metaphysical, Moral, Objective, Categorical. Macmillan. ISBN 0-02-500574-X.
• Art, the Arts, and the Great Ideas (1994)
• Philosophical Dictionary: 125 Key Terms for the Philosopher's Lexicon, Touchstone, 1995.
• How to Think About The Great Ideas (2000) ISBN 0-8126-9412-0
• How to Prove There Is a God (2011) ISBN 978-0-8126-9689-9

Anthologioj, kolektoj kaj reviziioj redaktitaj fare de Adler

• Scholasticism and Politics (1940)
• Great Books of the Western World (1952, 52 volumoj), 2nd edition 1990, 60 volumoj
• A Syntopicon: An Index to The Great Ideas (1952, 2 volumoj), 2nd edition 1990
• The Great Ideas Program (1959–1963, 10 volumoj), kune kun Peter Wolff, Seymour Cain, kaj V.J. McGill
• The Great Ideas Today (1961–77, 17 volumoj; 1978–99, 21 volumoj), kune kun Robert Hutchins
• The Negro in American History (1969, 3 volumoj), kune kun Charles Van Doren
• Gateway to the Great Books (1963, 10 volumoj), kune kun Robert Hutchins
• The Annals of America (1968, 21 volumoj)
• Propædia: Outline of Knowledge and Guide to The New Encyclopædia Britannica 15th Edition (1974, 30 volumoj)
• Great Treasury of Western Thought (1977, kune kun Charles Van Doren) ISBN 0412449900

Eksteraj ligiloj

• Centro por la Studo de La Grandaj Ideoj
• Mortimer Adler ĉe Interreta filma datumbazo (angle)
• Adler paperoj ĉe Universitato de Teksaso ĉe Austin
• Adler paperoj ĉe Syracuse Universitato