Murat Zjazikov

Murat Zjazikov ruse Мурат Зязиков
Persona informo
Бор-наькъан Султана Мурат
Naskiĝo	la 10-an de septembro 1957 en Oŝ, Kirgiza SSR, Sovetunio
Religio	islamo (sunaismo)
Lingvoj	rusa vd
Ŝtataneco	Rusio vd
Alma mater	Ĉeĉena-Inguŝa Ŝtata universitato de Lev Tolstoj, krome Astraĥana filio de la Sud-Rusia Humanitara universitato, nun Sud-Rusia Humanitara instituto
Partio	la Unueca Rusio
Familio
Edz(in)o	Luiza Ĉaĥkijeva
Infanoj	filoj Magomet, Aslanbek, Miĥail
Profesio
Okupo	politikisto
Postenoj Postenoj Russian Ambassador to Cyprus • Head of the Republic of Ingushetia vd
Honorigoj Honorigoj Order "For Merit to the Fatherland", 3rd class • ordeno pro merito por la patrio 4-a klaso • Ordeno de Kuraĝo • Jubilea Medalo “Sesdek Jaroj de Venko en la Granda Patriota Milito 1941–1945” • ordeno de Aleksandro Nevskij • Order of Al-Fakhr • Honorary Citizen of the City of Grozny • Medal "For Distinction in Military Service" • Medalo «Veterano de la Armeo de Sovetunio» • Jubilea Medalo «70 Jaroj de la Sovetunia Armeo» • Medal "For Strengthening of Brotherhood in Arms" • Medal "200 Years of the MIA of Russia" • medal for distinguished military service • Medalo "Por Senmanka Servo", 3a klaso • Order of St. Sergius of Radonezh • honora ordeno vd
Membrecoj Membrecoj Izborsk Club vd
Konsilanto de la prezidanto de Rusio
Dum	la 31-a de oktobro 2008 – la 26-a de januaro 2012
Prezidento	Dmitrij Medvedev
Antaŭulo	Genadij Troŝev
Sekvanto	la ofico aboliciita
Prezidanto de Inguŝio
Dum	la 23-a de majo 2002 – la 30-a de oktobro 2008
Antaŭulo	Ruslan Auŝev (portempa sekvanto Aĥmed Malsagov)
Sekvanto	Junus-bek Jevkurov
vd	Fonto: Vikidatumoj

Murat Zjazikov (inguŝe Бор-наькъан Мохьмада Мурат; ruse Мурат Магометович Зязиков, naskiĝis la 10-an de septembro 1957, Oŝ, Kirgiza SSR, Sovetunio) estas rusia politikisto, generalo-leŭtenanto kaj prezidanto de Inguŝio inter 2002 kaj 2008. Dum sia prezidanta ofico li ĉiam raportis pri sukcesoj en la ekonomia kaj socia disvolvigo de la respubliko, tamen la opozicio akre kritikis lin pro alta nivelo de la korupto, balota manipulado, manko de videbla progreso en iu ajn sfero, malkapablo solvi la problemon de la islamisma teroro kaj tiun de la rifuĝintoj de Nord-Osetio. Post la murdo de la plej fama opoziciulo Magomed Jevlojev fare de policano en Nazrano en oktobro de 2008, Murat Zjazikov estis eksigita de sia posteno. Li plu agadas kiel politikisto kaj sciencisto, esploranta la inguŝajn historion kaj kulturon.

Biografio

Infanaĝo

Murat Zjazikov naskiĝis en urbo Oŝ, Kirgiza SSR, kie loĝis tiutempe liaj gepatroj, deportitaj same kiel ĉiuj vajnaĥoj, nome ĉeĉenoj, inguŝoj kaj kistoj, en 1944 laŭ dekreto de Josif Stalin. Post reveni al Ĉeĉena-Inguŝa ASSR li ne enloĝiĝis en vilaĝo Barsuki, kie iam loĝis liaj geavoj laŭ la patrina linio (sed ne la gepatroj), sed anstataŭe ekloĝis en Grozno. En infanaĝo li ŝanĝis siajn familinomon de la patra Borov al tiu patrina Zjazikov kaj la patronomon — de Sultanoviĉ al Magometoviĉ. En 2006 la terorisma retejo Kaŭkazo-centro citis vortojn de anonima loĝanto de Barsuki, indignita pro ĝenoj fare de ses paskontrolejoj en la vilaĝo, starigitaj pro la prezidanto, kiu «eĉ ne estas vera Zjazikov».

En Grozno li lernis en la sama mezlernejo kiel Ruslan Auŝev kaj Ĝoĥar Dudajev.

„ Для меня, пусть не обидятся жители Ингушетии, Грозный всегда останется самым близким и родным городом в мире. Был, есть и будет. Это был интернациональный город, где всегда царила доброжелательная атмосфера. Это был город, в который хотелось вернуться... Я вырос в Старопромысловском районе, учился в университете. У меня очень много родственников и друзей среди чеченцев. Практически у меня все связано с Грозным. Я много работал в Надтеречном районе. Очень надеюсь, просто уверен, что Грозный в ближайшем будущем станет одним из самых красивейших городов на Северном Кавказе. ”   „ Por mi, ja ne ofendiĝu loĝantoj de Inguŝio, Grozno ĉiam restos la plej proksima kaj kara urbo en la mondo. Ĝi estis, estas kaj plu estos tia. Tio estis la internacia urbo, kie ĉiam regis bonvola atmosfero. Tio estis la urbo, al kiu oni volis reveni... Mi kreskis en Staropromislovskij distrikto, studis en universitato. Mi havas tre multe da parencoj kaj amikoj inter la ĉeĉenoj. Fakte ĉio por mi estas ligita al Grozno. Mi multe laboris en Nadtereka distrikto. Mi tre esperas, estas tute konvinkita, ke Grozno en la plej proksima tempo iĝos unu el la plej belegaj urboj de Norda Kaŭkazo. ” — Murat Zjazikov, prezidanto de Inguŝio

Komsomola kaj partia laboro

En 1978 kiel studento li partoprenis la dek unuan Mondan Festivalon de Junularo kaj Studentaro en Havano (Kubo). Siajn impresojn li poste esprimis en la libro «Незабываемые встречи» (esperante Neforgeseblaj renkontiĝoj, 1980).

Li laboris kiel instruisto pri historio en mezlernejo de Barsuki.

De 1980 ĝis 1981 li laboris kiel instruktoro en la Nazrana distrikta partia komitato.

De 1981 ĝis 1983 li militservis en la Armitaj Fortoj de Sovetunio.

Servado en KGB — FSB

En 1984 Murat Zjazikov finstudis en la Supera Lernejo de la Komitato pri Ŝtata Sekureco en Minsko. De 1984 ĝis 1992 li okupis diversajn postenojn en la Komitato pri Ŝtata Sekureco de Ĉeĉena-Inguŝa ASSR. De 1992 ĝis 1996 li estis vic-ministro pri sekureco, vic-estro de la FSB-administracio pri Inguŝio, sekretario de la Konsilio pri sekureco de Inguŝio.

De januaro 1996 ĝis la 28-an de januaro 2002 li estis vic-estro de la FSB-administracio pri Astraĥana provinco. Samtempe de 1996 ĝis 1998 li estis ano de la Komisio de Federacia Konsilio de Rusio pri problemoj de Norda Kaŭkazo. FSB li forlasis kiel kolonelo.

Li asertas ke kiel FSB-ano li savis 64 kaptitojn, inter ili 29 infanojn. Por tio estis vaste uzataj personaj ligoj kun la gerilanaj trupestroj, plejparton de kiuj li konis de la infanaĝo. Alifoje li diris, ke li liberigis 64 soldatojn kaj 300 ostaĝigitajn infanojn.

Laboro en la oficejo de la plenrajtigito de la prezidanto de Rusio

La ĉefa federacia inspektoro pri Inguŝio Musa Keligov, viculo de la plenrajtigita reprezentanto de la prezidanto de Rusio en Suda federacia regiono Murat Zjazikov, prezidanto de la Konsilio de muftioj de Norda Kaŭkazo Magomed Albogaĉijev, prezidanto de Rusio Vladimir Putin, la plenrajtigita reprezentanto de la prezidanto de Rusio en Suda federacia regiono Viktor Kazancev. Antaŭ la kunveno pri socio-ekonomia evoluo de Inguŝio. La 22-a de februaro 2002.

Ekde januaro 2002 Murat Zjazikov estis viculo de plenrajta reprezentanto de la prezidanto de Rusio en Suda federacia regiono Viktor Kazancev. Tie li iĝis generalo. Poste ĉiam konservis fidelecon al sia iama cefo, kiu malkaŝe favoris kaj subtenis lin.

Prezidanto de Inguŝio: 2002-2008

Balotado en 2002

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Prezidanta baloto en Inguŝio en 2002.

Ruslan Auŝev, la unua prezidanto de Inguŝio

La unua prezidanto de la respubliko generalo Ruslan Auŝev antaŭlonge insistis, ke la prezidanta balotado okazu unu jaron pli frue de la destinita tempo, pravigante tion per sia deziro malsamtempigi la prezidantan kaj parlamentan balotojn. La parlamentanoj refutis sian antaŭtempan eksiĝon, do la 29-an de decembro 2001 li eksiĝis, kio neeviteble sekvigis la balotadon ene de tri monatoj. La 8-an de januaro 2002 la respublika parlamento ordonis, ke la baloto okazu la 7-an de aprilo.

Kandidatoj

La registriĝo de la kandidatoj finiĝis la 15-an de februaro. Registropetojn donis 35 personoj (laŭ aliaj datumoj — 34), sed kvar ne sukcesis kolekti bezonatajn apogsubskribojn kaj ok prezentis tiujn fuŝajn, do nur 22 estis akceptitaj.

La ĉefaj konkurantoj estis portempa plenumanto de la prezidantaj devoj Aĥmet Malsagov, la antaŭnelonge eksiĝinta ministro pri internaj aferoj Ĥamzat Gucerijev kaj viculo de la plenrajta reprezentanto de la prezidanto de Rusio en Suda federacia regiono Murat Zjazikov, antaŭ kelkaj semajnoj ricevinta la generalan rangon. La antaŭa prezidanto Ruslan Auŝev subtenis Ĥamzaton Gucerijev.

Muĥarbek Auŝev estis la eks-deputito de la Ŝtata Dumao, prezidanto de asocio «Adept» (Moskvo) kaj tre malproksima parenco de la eks-prezidanto. Li asertis, ke la Kremlo subtenas lin kaj Murat Zjazikov estas la nura dublanto.

Aĥmet Malsagov, ĉefministro de la respubliko, estis de multaj konsiderata la posteulo de Ruslan Auŝev, kiu nomumis lin la provizora plenumanto de la prezidantaj devoj. Tamen Ruslan Auŝev unue esprimis sian simpation al deputato de la Ŝtata Dumao Aliĥan Amirĥanov kaj poste, la 21-an de januaro 2002 li deklaris ke subtenos generalon Ĥamzat Gucerijev, kiu estis ministro pri internaj aferoj de Inguŝio kaj frato de Miĥail Gucerijev, prezidanto de la naftokompanio Slavneft (kiu tamen subtenis Aliĥan Amirĥanov). Ruslan Auŝev diris, ke Miĥail Gucerijev ne subtenis la fraton, ĉar Ĥamzat Gucerijev estis pli aĝa, do estus pli grava kaj aŭtoritata reganto, malegala al Miĥail. Ĥamzat Gucerijev diris ke volas esti «bona helpanto al nia prezidanto Vladimir Vladimiroviĉ Putin kaj transkondukanto de lia volo en la respubliko». La 11-an de marto li eksiĝis de la ministra posteno. Matene la 7-an de marto ĉe la kulturdomo de Nazrano, kie troviĝis balotstabejo de Ĥamzat Gucerijev, eksplodis bombo kies povon oni taksis je 200 gramoj en la TNT-ekvivalento. Vespere tie devus okazi koncerto de la populara kantistino Katja Ogonjok, invitita de la kandidato.

Murat Zjazikov anoncis pri siaj prezidantaj pretendoj la 31-an de januaro. Li estis viculo de la plenrajta reprezentanto de la prezidanto de Rusio en Suda federacia regiono Viktor Kazancev kaj antaŭ kelkaj semajnoj ricevis la generalan rangon. La Kremlo kaj Viktor Kazancev malkaŝe subtenis lin, afiŝoj kun foto de Zjazikov kaj Vladimir Putin abundis tra la respubliko. Ruslan Auŝev forte oponis lin, demandante: «Kiel la popolo, kiu iam estis deportita de la samaj [specialaj] organoj voĉdonos por li?». En la respubliko amase disvastiĝis flugfolioj, en kiuj li estis nomata «la FSB-sklavo», akuzata pri la intenco detrui la inguŝian suverenecon kaj reunuigi la respublikon kun Ĉeĉenio.

Ĥamzat Gucerijev, kiun subtenis ĉirkaŭ 15 eksiĝintaj kandidatoj, estis forigita antaŭ la unua balotrondumo kun preteksto ke li, kien ŝtatoficisto de la kategorio «B» devintus eksiĝi dum tri tagoj post kandidatiĝo, sed ne faris tion. Gucerijev pravigis sin, referencante al la inguŝa leĝaro kiu ne enhavas tian postulon, sed malsukcesis. Liaj subtenintoj transiris al Aliĥan Amirĥanov. La peton pri la eksigo prezentis la skandala ĵurnalisto Aliĥan Gulijev, murdota la 18-an de julio 2003 en Nazrano.

Balotkampanjo

La balotkampanjo okazis en tre streĉa atmosfero kaj estis akompanata per pluraj denuncoj kaj reciprokaj akuzoj, kalumniaj flugfolioj ktp.

Sep kandidatojn oficiale plendis ke la 11-an de marto federacia inspektoro Musa Keligov rompis sigelojn ĉe la prezidanta ĉambro kaj diris, ke de nun li laboros tie.

La prezidanta palaco. Magaso, Inguŝio.

Krome oni kulpigis Ĥamzat Gucerijev pri subaĉeto de la elektantoj, ĉar la 2-an de aprilo en la flughaveno de Magaso estis kaptita sako kun 4 milionoj da dolaroj (laŭ aliaj fontoj temis pri 3 milionoj da dolaroj kaj 10 milionoj da rubloj), transportitajn de la BIN-banko. Parton de la mono oni poste deklaris falsa. La banko neis same falsecon kaj subaĉetajn celojn de la kargo. La 9-an de aprilo la respublika prokurorejo ekis krimenketadon pri tio kaj okazigis traserĉadon en la balotstabejoj de la kandidato, konfiskante dokumentojn kaj komputilojn.

Samtage Ruslan Auŝev kiel reprezentanto de Inguŝio en la Federacia Konsilio de Rusio deklaris, ke en la respubliko la oficejo de la plenrajta reprezentanto de la prezidanto de Rusio okazigas la senprecedentan premadon sur la opozicion, petis tujan enmiksiĝon de la federaciaj institucioj kaj eĉ verkis la alvokon al la prezidanto Vladimir Putin. Nek parlamentanoj, nek juĝistoj subtenis lin. La 11-an de aprilo la respublika prokurorejo sciigis, ke estas registritaj pluraj subaĉetoj de voĉdonantoj kaj kontraŭleĝa agitacio fare de Aliĥan Amirĥanov. Multaj atendis, ke ankaŭ li estos forigita el la dua rondumo, sed tio ne okazis.

Voĉdonado

14 kandidatoj propravole eksiĝis antaŭe. Plejparte ili faris tion favore al Ĥamzat Gucerijev. Do finfine la unuan rondumon partoprenis 8 kandidatoj.

La 7-an de aprilo plej multe da voĉoj kolektis Aliĥan Amirĥanov, por kiu voĉdonis 31,5 % (laŭ aliaj datumoj — 33,09 %), dum Murat Zjazikov ricevis nur 19,11 % (sekvis Muĥarbek Auŝev kun 17,04 % kaj Aĥmet Malsagov 13,56 %). Beslan Ĥamĉijev ricevis 8,68 %, Ruslan Maskurov — 3,70 %, Magomet-Baŝir Abadijev — 1,14 %, Ibragim Gulajev — 0,62 %. Kontraŭ ĉiuj kandidatoj voĉdonis 0,40 %. La voĉdonadon partoprenis 67,65% de la voĉdonantoj.

La 28-an de aprilo 2002 en la dua balota rondumo Murat Zjazikov ricevis 53,13 % voĉoj, dum Aliĥan Amirĥanov nur 43,19 %. Kontraŭ ĉiuj kandidatoj voĉdonis 1,55 %. La voĉdonadon partoprenis 65,72% de la voĉdonantoj.

Akuzoj pri balotrompoj

Oponantoj asertis ke en regionoj, kie Aliĥan Amirĥanov estis aparte populara OMON blokis la vojojn. Ĵurnalistoj kaj observantoj atestis, ke ĉe multaj balotejoj staris longaj atendovicoj kaj aŭtoritatoj ne enlasis homojn. Sed Murat Zjazikov diris, ke laŭleĝe oni rajtas voĉdoni nur ĝis la 8-a vespere, sed dum la unua rondumo en iuj lokoj oni voĉdonis ĝis la 11-a vespere, do eble post la 8-a OMON ie devis haltigi la trafikon por eviti la leĝorompon. Zjazikov siavice diris, ke kontraŭ li agitis 37 deputatoj de la Ŝtata Dumao, substrekante ke inter ili estis du samseksemuloj.

Ĉeĉenaj rifuĝintoj, estis pretaj subteni iun ajn kandidaton al kiu favoras Ruslan Auŝev, konsiderata ilia protektanto. Ili plendis ke nur 14 mil rifuĝintoj estis registritaj kiel voĉdonantoj kaj ke la nova respublika ministro pri internaj aferoj Aĥmed Pogorov minacis al la estroj de la rifuĝejoj kaze de alveno de la rifuĝintoj al la balotejoj tuj enaŭtigi ilin kaj forveturigi al Ĉeĉenio.

Opozicio akuzis Murat Zjazikov pri kontraŭleĝa enŝovo de ĉirkaŭ 20 mil balotiloj kaj pluraj leĝorompoj en antaŭtempe fermitaj balotejoj.

La antaŭa prezidanto Ruslan Auŝev poste malkaŝe esprimis sian opinion pri honesteco de tiu ĉi balotado.

„ Его не избрали... Это федеральные структуры Зязикова избрали. Я думаю, что ФСБ. Потому что тогда Ингушетия играла большую роль, и нужен был человек, который был бы из этих структур. ”   „ Oni ne elektis lin... Federaciaj strukturoj Zjazikovon elektis. Mi pensas, ke tio estis FSB. Ĉar tiam Inguŝio ludis grandan rolon kaj estis bezonata homo, kiu estus el tiuj ĉi strukturoj. ” — Ruslan Auŝev, inguŝa politikisto

Ĉefo de la administracio de Ĉeĉenio Aĥmat Kadirov gratulas Murat Zjazikov pri la balotvenko. La 16-an de majo 2002.

Inaŭguro

La inaŭguro estis unue planita ke la 17-a de majo, sed poste estis translokita al la 23-a de majo pro teknikaj kialoj. Nek Ruslan Auŝev, nek Aliĥan Amirĥanov ĉeestis ĝin, nek gratulis lin pri la venko, kion faris ĉiuj aliaj konkurantoj.

Respublikaj balotoj kaj renomumoj

La 14-an de decembro Murat Zjazikov subskribis verdikton pri transloko de la parlamenta balotado de marto al decembro 2003.

La 2-an de junio 2005 li prezentis al la prezidanto de Rusio konfiddemandon kaj samtempe deklaris propravolan eksiĝon, sen atendi la prezidantan balotadon okazontan printempe 2006. La plenrajta reprezentanto de la prezidanto de Rusio en Suda federacia regiono Viktor Kazancev kandidatigis lin al tiu posteno. La 12-an de junio prezidanto Vladimir Putin proponis lin kiel la respublikan prezidanton al la parlamento de Inguŝio kaj tiu la 15-an de junio aprobis lian nomumon. El 31 parlamentanoj nee voĉdonis nur la aktiva opoziciulo Musa Ozdojev.

Rezulte de la balotado al la respublika parlamento la 11-an de marto 2008 la Unueca Rusio ricevis 20 seĝojn el 27. Tri seĝojn gajnis la ekstremiste dekstra Liberal-demokratia partio de Rusio, po du ricevis la Komunista partio de la Rusia Federacio kaj Justa Rusio. Ekspertoj diris, ke la ĉefa postulo al la deputatoj estis lojaleco al Murat Zjazikov.

La 12-an de marto 2008 li eksigis la tutan plenuman potencon en Inguŝio — de la respublika registaro ĝis distriktaj administracioj. La provizora ĉefministro iĝis la unua vic-ĉefministro Ĥova Jevlojev. Tamen jam sekvatage ĉiuj (escepte de unu) distriktestroj kaj urbestroj estis renomumitaj. La 14-an de marto ĉefministro estis nomumita Ĥarum Dzejtov. La urbestro de Nazrano iĝis Bejali Ozdojev, frato de la influa opoziciulo Musa Ozdojev, kies kontraŭregistara agado estis per tio almenaŭ parte limigita.

Federaciaj balotoj

Dum sia prezidanto-periodo Murat Zjazikov ĉiam fidele sekvis la federacian politikon kaj klopodis prezenti Inguŝion kiel relative trankvilan, rapide disvolviĝantan regionon, kies stabilecon tamen provas rompi malicajn opoziciulojn kaj aliaj malamikoj.

De junio 2002 li estis ano de la Ŝtata konsilio de Rusio. Ekde julio 2004 li estas ano de la Prezidantaro de la Ŝtata konsilio de Rusio.

Dum la regado de Murat Zjazikov ĉiam estis prezentataj informoj pri preskaŭ totala subteno de la federacia politiko fare de la elektantaro de Inguŝio. En 2004 dum la prezidanta balotado por Vladimir Putin voĉdonis 98,18% de la elektantoj, dum la prezidanta balotado en la 2008-a jaro 91,66% subtenis Dmitrij Medvedev. La opozicio asertis ke la balotadon en 2008 partoprenis nur 5 742 homoj, do 3,5 %. Dum la balotado al la Ŝtata Dumao la 2-an de decembro 2007 laŭ oficialaj datumoj ĝin partoprenis 98% de la elektantoj, el kiuj 98,72% subtenis Unuecan Rusion (pli alta rezulto estis registrita nur en Ĉeĉenio). Tamen opozicio asertis, ke fakte voĉdonis ne pli ol 6 ĝis 8% kaj lanĉis kampanjon «Mi ne voĉdonis!», dum kiu aktivuloj pridemandis homojn ĉu tiuj voĉdonis aŭ ne. Ĝis la fino de januaro 2008 oni kolektis pli ol 90 mil neajn atestojn, kio konsistigis pli ol 54% de la respublika elektantaro.

Opozicio

Post renomumo li plu akre kritikis sian antaŭulon Ruslan Auŝev pro multekosta konstruado de la nova ĉefurbo Magaso kaj kaŭzitaj de tio elspezoj. Krome li akuzis pri kontraŭstaro komersanton Miĥail Gucerijev, gvidanton de la respublika stabo de la Unueca Rusio Muĥarbek Auŝev kaj aliajn. Opozicion li prezentis kiel dungitojn de malicaj eksteraj povoj, inkluzive tiujn alilandajn. Dispeladon de manifestacioj Zjzikov pravigis kiel zorgon pri sekureco. En 2009 inguŝo Salanbek Dzaĥkijev, akuzita je komplico al la averio de la trajno Nevskij Ekspress en 2007, kaŭzita de la bombeksplodo, deklaris ke li estas maljuste persekutata pro sia opozicia sinteno al Murat Zjazikov.

La 26-an de januaro 2008 nepermesita manifestacio en Nazrano kun postulo eksigi Murat Zjazikov estis dispelita de OMON, post kio komenciĝis amasaj tumultoj. Oni ekbruligis redakcion de la registara ĵurnalo «Serdalo» (inguŝe Lumo) kaj hotelon Assa, solan gastejon en la ĉefurbo. La 30-an de januaro kontraŭ la opoziciuloj Makŝarip Auŝev kaj Magomed Jevlojev ekis krimesplorado pro ilia eventuala komplico al la kontraŭregistaraj tumultoj, do sekvan tagon ambaŭ deklaris ke ili devos kaŝi sin.

Atakoj kontraŭ ĵurnalistoj estis tradicie prezentataj kiel fiagoj de la prezidantaj malamikoj, kiuj tiele klopodas diskreditigi la prezidanton.

La plej spertaj inguŝaj politikistoj inkluzive de Ruslan Auŝev avertis, ke publikaj postuloj eksigi Murat Zjazikov atingas tute kontraŭan rezulton, ĉar la federacia potenco neniam farus tian paŝon sub premo.

Komence de aŭgusto 2008 la inguŝa opozicio prezentis 80 mil subskribojn kun peto revenigi al la prezidanta posteno Ruslan Auŝev. Li publike diris, ke ne rajtas rifuzi la popolan volon.

Murdo de Magomed Jevlojev

La plej fama oponanto de Murat Zjazikov estis Magomed Jevlojev, posedanto de retejo Ingushetia.ru, kiu publikigadis ĵurnalistajn enketadojn, akre akuzis la inguŝan pri korupto, fuŝoj kaj krimoj. Zjazikov plurfoje provis fermi la retejon, sed juĝejoj ĉiam malaprobis tion. Tamen en Inguŝio la retejo estis nealirebla de lokaj komputiloj, do atingebla nur per poŝtelefonoj. Post pluraj minacoj de la loka FSB-administracio la posedanto translokis la retejon al Usono por garantii ĝian funkciadon.

„ Этот сайт — помойка. Депутаты республики обратились по поводу его деятельности в Генпрокуратуру РФ. Кунцевской районной прокуратурой сейчас возбуждено уголовное дело за разжигание межнациональной розни. Сервер зарегистрирован в США, оборудование его расположено на территории одного из представительств ЛУКОЙЛа. Финансирует их оппозиция в лице пары москвичей. Поставлена задача говорить, что все плохо, ничего не строится, не делается в республике. ”   „ Tiu ĉi retejo estas rubaĵejo. Deputatoj de la respubliko sin turnis pri lia [Evlojev] agado al la Ĝenerala prokurorejo de Rusio. La Kunceva distrikta prokurorejo nun komencis la krimenketadon pri incito de la interetna malamo. Servilo estas registrita en Usono, ĝia aparataro situas en teritorio de unu el reprezentejoj de Lukoil. Financas ilin opozicio forme de paro da moskvanoj. Estas taskigite paroli, ke ĉio malbonas, nenio estas konstruata, nenio farata en la respubliko. ” — Murat Zjazikov, prezidanto de Inguŝio

Magomed Jevlojev. septembro 2007.

La 9-an de aŭgusto 2008 oni devis pritrakti peton pri nuligo de la advokata imuneco de Magomed Jevlojev.

La 31-an de aŭgusto Magomed Jevlojev estis pafmurdita en Nazrano dum deteno en polica aŭto kaj la inguŝa opozicio akuzis Murat Zjazikov je komplico. Tiutage Jevlojev flugis en la sama aviadilo kun Murat Zjazikov kaj, laŭ iuj informoj, inter ili okazis akra kverelo, kiu apenaŭ transformiĝis al interbatiĝo. Tamen pluraj aliaj fontoj refutas tion. Laŭ alia versio Jevlojev sendis al amikoj SMS kun sciigo, ke Murat Zjazikov flugas kun li kaj kun peto renkonti lin. La detenitan Jevlojev oni forportis en aŭtokolono el UAZ kaj du kirasitaj Volga, sed ĉirkaŭ 50 amikoj postkuris ĝin, haltigis unu Volga, eltiris, senarmigis kaj batis policanojn. Dum tiu tumulto Magomed Jevlojev estis mortpafita. Liaj subtenantoj diris, ke la kuglo trafis la tempion, sed la respublika prokuroro asertis, ke ĝi trafis la nukon apud la maldekstra orelo kaj eliris ĉe la dekstra. La policanoj alportis lin al hospitalo, sed li mortis ene du horoj. Laŭ rezultoj de la oficiala enketado la pafo okazis hazarde. Nomo de la pafinto ne estis malkaŝita pro sekurecaj konsideroj.

Retejo Ingushetia.ru publikigis liston de homoj, akuzitaj pri tiu ĉi murdo kaj punotaj laŭ leĝoj de la sangovenĝo.

Iuj opoziciuloj kaj parencoj de la murdito publike akuzis Zjazikov je organizado de tiu ĉi murdo, postulis lian eksiĝon kaj areston. La 31-an de aŭgusto inguŝaj opoziciuloj deklaris, ke se federaciaj potencoj ne faros decidajn agojn por enketi la murdon kaj puni kulpulojn, do ili turnos sin al la tutmonda societaro kun la peto «disigi Inguŝion de Rusio». Matene la 2-an de septembro en Nazrano komenciĝis manifestacio, kiun partoprenis ĉirkaŭ 100 homoj. Ili postulin eksigon de Murat Zjazikov kaj revenon de Ruslan Auŝev. Ĝi estis dispelita kun apliko de specialaj rimedoj.

La Ŝtata departamento de Usono alvokis rusiajn aŭtoritatojn plene enketi la aferon.

Magazino «Rusia Newsweek» skribis la 8-an de septembro:

„ Для президента республики Мурата Зязикова дело оппозиционера Евлоева становится такой же роковой точкой, какой для украинского президента Леонида Кучмы в свое время стала смерть журналиста Георгия Гонгадзе. ”   „ Por prezidanto de la respubliko Murat Zjazikov la afero de opoziciulo Jevlojev iĝas la sama fata punkto, kia por la ukraina prezidanto Leonid Kuĉma siatempe iĝis la morto de ĵurnalisto Georgij Gongadze ” — Orĥan Ĝemal, Aleksandr Raskin, Ингушетия.rip

La 30-an de oktobro Murat Zjazikov estis eksigita laŭ decido de la prezidanto de Rusio. Lin anstataŭis Junus-Bek Jevkurov.

La 30-an de januaro 2009 la Supera Kortumo de Inguŝio verdiktis, ke la deteno de Magomed Jevlojev en la flughaveno estis kontraŭleĝa.

La 4-an de oktobro 2010 la murdinto Ibragim Evlojev estis pafmurdita en Nazrano.

Amaskomunikiloj

Nokte la 24-an de novembro 2007 nekonatoj kaptis en hotelo "Assa" en Nazrano tri ĵurnalistojn de REN-TV kaj reprezentanton de societo Memorialo. Ili estis forveturigitaj, batitaj, minacataj je mortpafado kaj poste forĵetitaj en Sunĵa distrikto. Murat Zjazikov sekvan tagon pardonpetis antaŭ la ĵurnalistoj kaj deklaris, ke tion faris liaj kontraŭuloj kaj ke li persone kontrolos la enketadon. Tamen la atakitoj, referencante al neoficialaj fontoj en la Ministerio pri internaj aferoj, asertis ke tion faris persona gardistaro de la prezidanto. La akuzoj ripetiĝis en 2009, post la murdo de la inguŝa opoziciulo Makŝarip Auŝev, kiu antaŭ du jarojn akompanis la ĵurnalistojn de REN-TV kaj de tiam estis konsiderata persona malamiko de Rustambek Zjazikov, frato de la prezidanto kaj estro de la prezidanta gardistaro.

Oni plurfoje plendis pri subpremado de lokaj ĵurnalistoj, pro kio federaciaj amaskomunikiloj ofte malsukcesis dungi lokanojn krom tiuj, proponitaj de la prezidanta administrado. En 2008 la prezidanta gardistaro forprenis ĉiujn ekzemplerojn de «Novaja gazeta» (N 57 de la 7-a de aŭgusto 2008) pro publikigita en ĝi intervjuo kun Ruslan Auŝev. Eĉ abonantoj ne ricevis ĝin.

Kritiko

En 2005 en Inguŝio estis establita socia komisio pri enketado de korupta agado. Laŭdire ĝin iniciatis opozicia deputato de la Popola Konsilio de Inguŝio Musa Ozdojev. Vic-prezidanto de la komisiono Osman Sapralijev diris, ke en vilaĝo Barsuki la komisianoj trovis tri domegojn, kiujn Murat Zjazikov laŭ iliaj informoj estis konstruanta por si. Post pritaksi ilin, la esplorantoj diris ke la konstruaĵoj kostas proksimume 7 milionojn da dolaroj. Krome ili registris, ke malpli juna frato Raŝid Zjazikov aĉetis 17 alilandajn aŭtojn kaj trovis almenaŭ unu domon, aĉetitan de Murat Zjazikov mem en Moskvo aŭ Moskva provinco.

Opozicaj informiloj raportis, ke en aprilo 2008 la inguŝa opoziciulo Musa Keligov hazarde renkontis Murat Zjazikov en iu hotelo de Moskvo kaj kruele batadis lin, ĝis la prezidanto falis senkonscia. Forirante la atakinto deklaris, ke li agis «laŭ la inguŝaj leĝoj». Ruslan Auŝev en sia intervjuo ankaŭ mencias tiun ĉi epizodon. La prezidanta gazetarservo neis tion.

La rusia opozicia politikisto Garri Kasparov nomis Murat Zjazikov en 2007 «malplena loko».

Post kiam la 22-an de junio 2009 okazis atenco kontraŭ la sekva prezidanto de Inguŝio Junus-Bek Jevkurov, opoziciulo Magomed Ĥazbijev kulpigis pri tio Murat Zjazikov.

En 2011 la sendependa kaŭkaza magazeno «DOŜ» okazigis anoniman opinisondadon en stratoj de ses inguŝaj urboj. Oni demandis homojn al kiu ili pli konfidas: ĉu al Ruslan Auŝev, Murat Zjazikov aŭ Junus-Bek Jevkurov. Murat Zjazikov gajnis 9,5% da voĉoj, dum Ruslan Auŝev 81,8% kaj Junus-Bek Jevkurov 8,7%.

Oponantoj donis al Murat Zjazikov kromnomon Murzilka, kio sugestis al la unuaj silaboj de liaj persona kaj familia nomoj, kaj sonis amuze, ĉar tiel nomiĝis ĉefheroo de la fama sovetia infana magazeno.

Islamisma subterejo

Dum la tuta oficoperiodo ĉiam plifortiĝis islamisma subterejo, kiu nomis Murat Zjazikov murtad (apostato), sed samtempe akre kritikis la opozicion kiel «sklavojn», kiuj revas nur altiri atenton de la «moskva mastro» kaj plu rabi la popolon. En 2002 taĉmento de Ruslan Gelajev, revenanta de Kartvelio al Ĉeĉenio, konfrontiĝis en la ĉelima inguŝa vilaĝo Galaŝko kun loka OMON kaj la 58-a armeo, kio sekvigis la batalon kun dekoj da pereintoj. Laŭ ordono de Aslan Masĥadov en 2004 estis establita la Inguŝa sektoro de la Kaŭkaza fronto, do Inguŝio oficiale iĝis batalkampo por la islamistoj.

Nokte de la 21-a de junio al la 22-a de junio 2004 islamistoj atakis Nazranon, Karabulakon kaj Orĝonikidzevskaja. Pereis 93 kaj estis vunditaj 140 homoj, ĉefe policanoj kaj militistoj, kiuj estis tute malpretaj kaj nekapablaj rebati la atakon. Opozicio kulpigis pri tio Zjazikov. Deputato de la respublika parlamento Musa Ozdojev eĉ postulis eksigi la respublikestron kaj establi en Inguŝio rektan regadon de la prezidanto de Rusio. Atestantoj rememoris, ke la prezidanta kolumno traveturis al lia elita urbodistrikto je 10:25, nur 10 minutojn antaŭ samloke aperis la gerilanoj.

La gerilanoj regule atakis milicon, FSB, militistojn kaj ŝtatoficistojn, eksplodigis drinkovendejojn kaj halojn de ludmaŝinoj, foje eĉ okupis tutajn vilaĝojn. Dum la unuaj dek monatoj de 2008 en Inguŝio estis murditaj 52 kaj vunditaj 150 milicanoj. Tamen la prezidanto plu deklaris, ke en la respubliko ne ekzistas la terorisma subterejo.

Atencoj

Oni plurfoje atencis Murat Zjazikov, sed sen gravaj sekvoj. Plejparte oni atribuis tion al la islamistoj. Li loĝis en la prestiĝa urboparto kromnomata Centro Kamaz en sud-okcidento de Nazrano kaj ĉiam sekvis la saman itineron al la prezidanta palaco en Magaso. Lia eskorto kutime konsistis el kvar aŭtoj: la blanka ĵipo Toyota Land Cruiser, la nigra Mercedes-Benz G-klaso, la kirasita Mercedes-Benz 600 de la prezidanto kaj unu aŭ du pliaj nigraj Mercedes-Benz. La kolumnon kutime antaŭis kaj sekvis du trafikpolicaj VAZ-21099. La veturado daŭris ĝis 15 minutoj.

La 12-an de septembro 2003 ducent metrojn for de la domo de la prezidanto en Nazrano estis trovita pova bombo.

En oktobro 2003 estis trovitaj tri bomboj survoje kaj Murat Zjazikov deklaris, ke oni pretigis atencon kontraŭ li. Tamen islamistoj diris, ke la bomboj estis destinitaj kontraŭ la estro de la FSB-administracio, kiu loĝis apude, kaj atendis lin jam longan tempon pro ties ferioj.

La 6-an de aprilo 2004 en ŝoseo Nazrano — Magaso je ĉirkaŭ 9:40 aŭto VAZ-2107 trafis la antaŭan dekstran flankon de la prezidanta Mercedes-Benz kaj eksplodis. Murat Zjazikov saviĝis danke al sia kirasita aŭto kaj estis nur malgrave vundita. Krome estis vunditaj kvar korpogardistoj kaj du lokanoj, inkluzive de naŭjara knabo. La respondecon prenis al si Ŝamil Basajev, kiu deklaris ke la 27-an de februaro ŝaria militjuĝo kondamnis Murat Zjazikov al mortopuno kaj anoncis la novan atencon, kvazaŭ okazontan post monato. Tamen inguŝa komercisto kaj tiutempa federacia inspektoro en Inguŝio Musa Keligov asertas, ke tiun atencon pagis komercistoj kaj temis pri komerca kverelo. Li diras, ke kune kun iu federacia servo el Ĉeĉenio kaptis unu el atakintoj kaj alveturigis lin en aŭtokofrujo al Magaso por ke Murat Zjazikov finu la esploradon. Sed la prezidanto rifuzis fari tion. La 17-an de aprilo en Grozno estis mortigita la tiel nomata emiro de ĝamaato ALĥan-Jurto Musa Aĥmatukajev, kiun oni prezentis kiel komplican al la atenco.

En junio 2004 aŭto, stirata de kamikazo, trafis aŭtokolumnon de la prezidanto. Li estis vundita, kelkaj korpogardistoj pereis.

La 16-an de julio 2007 gerilanoj pripafis per bombokanono la domon de Zjazikov en vilaĝo Barsuki. La 21-an de julio ili atakis la prezidantan aŭtaron. La 27-an de julio ili atakis la prezidantan palacon en Magaso.

La 21-an de julio 2007 ja ĉirkaŭ la 6-a vespere en Magaso nekonatoj pripafis per mitraletoj kaj bombokanonoj kolumnon da prezidantaj aŭtoj. Iuj aŭtoj estis damaĝitaj, sed ĉiuj sukcesis je granda rapideco forlasi la pripafatan zonon. Neniu veturanto estis damaĝita.

La 27-an de julio gerilanoj pripafis per mitraletoj kaj bombokanonoj la prezidantan rezidejon en Magaso. Laŭ oficialaj informoj neniu estis damaĝita.

La 2-an de februaro 2008 teroristoj pripafis kontrolpasejon ĉe la domo de Murat Zjazikov en Barsuki.

La 14-an de februaro teroristoj pripafis apud vilaĝo Barsuki personan gardistaron de Murat Zjazikov, vundinte 11 gardistojn.

La 4-an de oktobro laŭ informoj de la terorista retejo Kaŭkazo-centro en Nazrano apud bazaro Marĥaba estis pripafita la aŭtokolumno de Murat Zjazikov. Ĝi sukcesis je granda rapideco forlasi la pripafatan zonon, sed iuj aŭtoj estis trafitaj.

Tamen post la atako kontraŭ la sekva prezidanto Junus-Bek Jevkurov la 22-an de junio 2009 la islamisma retejo Kaŭkazo-centro publikigis malferman leteron de la ŝaĥida bataliono Rijadus Saliĥijn, en kiu interalie estis dirite, ke Murat Zjazikov ne estis prioritata celo de la islamistoj, ĉar li «ne volis pliakrigi la konflikton kun la islamanoj».

	„ На своем посту Зязиков не высказывался в адрес муджахидов, не оскорблял и не угрожал. Его задачей было досидеть в своем кабинете тот срок, который ему установил Кремль. ”   „ En sia posteno Zjazikov ne diris ion kontraŭ la muĝahidoj, nek insultis kaj nek minacis. Lia tasko estis ĝissidi en sia oficejo tiun tempon, kiun al li starigis la Kremlo. ” — Rijadus Saliĥijn, Malferma letero

Laŭ informoj de Kaŭkazo-centro, la 6-an de aprilo 2006 aŭtoritatoj forŝtelis el sia domo loĝanton de vilaĝo Coci-Jurto Vaĥa Soltaĥanov, kiu estis akuzita pri preparado de atenco kontraŭ Murat Zjazikov. La 14-an de novembro oni telefonis al liaj parencoj, ke li mortis en enketprizono de Vladikavkazo pro korinfarkto.

Rusa loĝantaro

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Rusoj en Inguŝio.

Komence de la 1990-aj jaroj rusoj konsistigis 12% de la respublika loĝantaro. Plejparto de ili kompakte loĝis en Malgobeka kaj Sunĵa distriktoj. En Karabulako 90% de la logantoj estis rusoj. Post la disfalo de Sovetunio en 1991 plu kreskis naciismo kaj sendependismo, kaj la rusoj iĝis la unua viktimo de tiuj tendencoj. En aprilo 1991 en vilago Troickaja okazis kontraŭrusa pogromo.

Dum la Unua kaj Dua Ĉeĉeniaj militoj plejparto de la rusoj (same kiel aliaj nekaŭkazanoj) fuĝis de Inguŝio. En 2007 en la respubliko restis nur 2700 rusoj.

Tiel en vilaĝo Troickaja loĝis proksimume 10 mil homoj, plejparte rusoj kaj nur 12 domojn okupis inguŝoj. En 2007 la loĝantaro konsistigis jam 60 mil homojn, sed tiu rusa malkreskis ĝis iom pli ol 300 homoj (ĉirkaŭ 100 domoj). Formigrintoj eĉ fondis en la apuda Stavropola regiono vilaĝon Sunĵenskaja.

Murat Zjazikov subtenis kaj promociis la revenon al Inguŝio de la rusaj loĝantoj. Estis aprobita speciala programo, ekkonstruita granda ortodoksa preĝejo kaj deklarite ke ĝis 2010 povos reveni ĝis 200 rusaj familioj por kio estis asignitaj 12 milionoj da rubloj. En 2004 li diris, ke jam revenis ĉirkaŭ 400 rusoj. Oni anoncis planojn revenigi ĝis 100 mil rusoj, sed reale en 2010 en Inguŝio oni kalkulis nur 6000 rusojn. Dum realigo de la programo okazis pluraj misuzoj kaj friponaĵoj. Samtempe oni anoncis planojn konstrui en la respubliko tri ortodoksajn preĝejojn. Krom etikaj kaj politikaj kialoj lanĉi tiun ĉi programon oni nomis ankaŭ pure praktikajn konsiderojn: manko de teknikaj fakuloj, malaltiĝo de la kono de la rusa lingvo inter lokanoj, kio malhelpas al ilia plua edukado kaj komunikado ekster Inguŝio.

Tamen malgraŭ subteno de ĉiuj inguŝaj politikaj fortoj oni ne sukcesis garantii sekurecon al la rusoj kaj pluraj rusaj familioj estis ekstermitaj de la teroristoj. La islamistoj komparis tiun ĉi programon kun kreado de la israelaj setlejoj en la okupitaj palestinaj teritorioj. Ili deklaris, ke plejparte temas ne pri revenintoj, sed pri novalvenintoj, el kiuj grandan parton konsistigas eksaj militistoj. Samtempe ili akuzis la aŭtoritatojn pri kristanigo de la respubliko.

Komence de 2006 ĉeĉenaj teroristoj publikigis en sia retejo Kaŭkazo-centro intervjuon kun la tiel nomata gvidanto de la inguŝa ĝamaato «Ŝariat» Amir Ĥabibulla, kiu diris ke plenumante la ordonon de Ŝamil Basajev liaj grupoj jam faris atakojn kontraŭ la rusoj en Norda Kaŭkazo, ĉar ili «de nun estas konsiderataj militkolonistoj kun ĉiuj rezultantaj el tio por ili sekvoj». Oni suspektis ankaŭ komplicon de islamistaj grupoj subestre de Magomed-Baŝir Albakov kaj Ĥas-Magomed Alijev.

„ Да, я официально подтверждаю, что эти нападения осуществляем мы... Шариатский Суд Ингушского сектора вынес решение о том, что русское население Ингушетии рассматривается, как оккупационное и им присвоен статус военных колонистов. Теперь на законном основании мы атакуем русское население. В последнее время мы провели целую серию таких атак. Так только в одной Троицкой за одну ночь мы атаковали больше 10 домов русских колонистов. Мы будем усиливать свои атаки. ”   „ Jes, mi oficiale konfirmas, ke tiujn atakojn plenumas ni... La Ŝaria Tribunalo de la Inguŝa sektoro faris decidon, ke la rusa loĝantaro de Inguŝio estas konsiderata kiel la okupacia kaj al ili oni atribuis la statuson de la militaj kolonistoj. Nun laŭleĝe ni atakas la rusan loĝantaron. Lastatempe ni okazigis serion da tiaj atakoj. Tiel nur en vilaĝo Troickaja dum unu nokto ni atakis pli ol 10 domojn de rusaj kolonistoj. Ni plu fortigos niajn atakojn. ” — Amir Ĥabibulla, gvidanto de la inguŝa ĝamaato «Ŝariat»

Tamen post unu jaro, kiam pliaj murdoj kaŭzis grandan socian indigniĝon, en la sama retejo aperis tute kontraŭa deklaro fare de la sama Inguŝa sektoro de la Kaŭkaza fronto.

„ Мы не различаем людей по национальной принадлежности и, если люди живут себе спокойно, будь то русские, чеченцы, корейцы и представители любой другой национальности, при условии их неучастия в борьбе против Ислама и мусульман, мы не имеем к ним никаких претензий. ”   „ Ni ne distingas homojn laŭ la nacia aparteno kaj, se homoj loĝas trankvile, ĉu ili estas rusoj, ĉeĉenoj, koreoj kaj reprezentantoj de ajna alia nacio, se ili ne partoprenas batalon kontraŭ islamo kaj islamanoj, ni havas neniujn pretendojn al ili. ” — La Inguŝa sektoro de la Kaŭkaza fronto

La 26-an de marto 2006 en vilaĝoj Orĝonikidzevskaja kaj Troicevskaja estis murdita rusa gravedulino kaj vundita la 62-jara virino. En junio sekve de la dua atenco estis murdita rusa vic-distriktestrino de Sunĵa distrikto, kiu gvidis la programon pri revenigo de la rusa loĝantaro. La islamistoj atribuis tiujn atakojn al la FSB, osetoj kaj eĉ al la rusoj mem.

La grandan socian revokon kaŭzis murdo de familio de la rusa instruistino Ludmila Tereĥina, okazinta nokte la 16-an de julio 2007 en vilaĝo Orĝonikidzevskaja. Teroristo pafmurdis la 55-jaran virinon, ŝiajn 19-jaran filon kaj 24-jaran filinon en ilia domo. Postvivis nur blinda frato de la instruistino, kiu troviĝis en alia ĉambro. Ludmila Tereĥina pli ol 30 jarojn instruis matematikon en loka mezlernejo, ŝiaj geidoj studis en inguŝaj altlernejoj. Dum la enteriga ceremonio en malnova kazaka tombejo okazis eksplodo. 11 homoj estis vunditaj (inkluzive tri milicanojn).

La 25-an de aŭgusto en vilaĝo Troickaja dum entombigo de loka loĝanto okazis eksplodo pova je ĉirkaŭ 500 gramoj en TNT-ekvivalento. Estis vundita rusa traktoristo. Nokte al la 29-a de aŭgusto en vilaĝo Orĝonikidzevskaja nekonatoj ĵetis grenadon al korto de ruslingva familio. Neniu estis damaĝita.

La 31-an de aŭgusto nokte nekonatoj murdis edzon kaj filon de la rusa instruistino Vera Draganĉuk en Karabulako. Alia filo estis vundita. Ŝi mem troviĝis en alia ĉambro kaj evidente la murdistoj ne vidis ŝin.

La 7-an de septembro en la centro de Nazrano tagmeze estis pafmurdita rusa kuracistino Natalja Muradova.

Terorisma atako en Beslano

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Terorisma atako en Beslano.

La 1-an de septembro 2004 en Beslano (Nord-Osetio) teroristoj kaptis mezlernejon, ostaĝiginte ene de ĝi pli ol 1100 homoj. La teroristoj postulis la intertrakton kun Murat Zjazikov, prezidanto de Nord-Osetio Aleksandr Dzasoĥov kaj ministro pri internaj aferoj Leonid Roŝal. Neniu el ili alvenis, pri kio parencoj de la pereintoj poste kulpigis ilin. La 31-an de aŭgusto 2006 prezidanto de la Komitato Patrinoj de Beslano Susana Dudijeva deklaris, ke la patrinoj ne volas vidi dum la memorceremonioj Murat Zjazikov kaj kelkajn aliajn gravulojn.

Tamen eĉ opoziciulo Muĥarbek Auŝev atestis, ke Murat Zjazikov antaŭ la beslanaj eventoj estis vokita al Moskvo, kie ili renkontiĝis, do la prezidanto partoprenis la operacon de tie. Murat Zjazikov asertis, ke troviĝis tiutempe en Inguŝio kaj proponis sian helpon al la operacia stabo. La 3-an de septembro 2004 li diris en intervjuo ke «li senpere ne okupiĝas» pri la Beslana afero.

Estro de la FSB-administracio en Inguŝio generalo-majoro Sergej Korjakov poste atestis dum la proceso, ke tuj post veni al Beslano la 1-an de septembro li kontaktis Murat Zjazikov kaj informis lin pri la okazaĵoj. Poste laŭ ordono de la plenrajtigito de la prezidanto en Suda federacia regiono Vladimir Jakovlev li denove telefonis al Zjazikov kaj petis lin komuniki al Jakovlev. La trian fojon li jam ne sukcesis komuniki lin, ĉar la prezidanta telefono estis forŝaltita. La eks-ministro de Nord-Osetio pri internaj aferoj generalo Kazbek Dzantijev atestis dum la proceso je Nur-Paŝi Kulajev: «Ni provis trovi Zjazikov. Sed li ne revokiĝis». Murat Zjazikov kategorie neas tion: «Kaj tio, ke mia telefono ne funkciis, tio estas mensogo».

Plejparton de la bando konsistigis inguŝoj, kio pli streĉigis rilatojn inter la inguŝa kaj oseta popoloj. La 11-an de oktobro Murat Zjazikov informis, ke li pretas fari komunan deklaron kun Aleksandr Dzasoĥov kontraŭ la interetna malamo. Sed la prezidanto de Nord-Osetio diris, ke ne planas fari tion.

Rifuĝintoj

Specifa trajto de Inguŝio ekde la formiĝo de la respubliko estis grandega nombro de rifuĝintoj el Nord-Osetio kaj Ĉeĉenio. Luado de loĝejoj al la rifuĝintoj profitigis lokanojn kaj federaciaj subvencioj plenigis la respublikan buĝeton. Sed post prezidantiĝo de Murat Zjazikov li aktive klopodis solvi la rifuĝintan problemon, plenumante respektivan ordonon de Moskvo.

Situo de Inguŝio inter Ĉeĉenio kaj Nord-Osetio

Rifuĝintoj de Nord-Osetio

Ekde la oseto-inguŝa konflikto en la Ĉeurba distrikto de la nuna Nord-Osetio en 1992, miloj da inguŝaj rifuĝintoj atendis reveni al siaj vilaĝoj en tiu ĉi regiono. La 11-an de oktobro 2002 Murat Zjazikov kaj prezidanto de Nord-Osetio Aleksandr Dzasoĥov subskribis interkonsenton pri kunlaboro kaj bona najbareco de la respublikoj. La 24-an de decembro Murat Zjazikov promesis donaci loĝejon al la unua miksita inguŝo-oseta familio.

Tamen la rifuĝinta problemo restis grandparte nesolvita. La rifuĝintoj plejparte kulpigis pri tio osetajn aŭtoritatojn, kiuj baras ilian revenon al siaj vilaĝoj, sed foje akuzis ankaŭ Murat Zjazikov pri neglekto de ilia problemo kaj misuzo de mono, asignita tiucele.

Ankaŭ li memorigis, ke la teritorio de la nuna Ĉeurba distrikto historie estis loĝata de inguŝoj, do ilia forpelo estas duoble maljusta.

„ С этой проблемой переплетается другая: кому должна принадлежать территория Пригородного района Осетии? Если взять историю, то этот район, а также Владикавказ были исконно ингушскими землями, которые в советское время по распоряжению свыше, с нарушением всех прав были отданы соседям. Может быть, с этим можно было бы и смириться, если бы ингуши, выехавшие оттуда массово в результате событий 1992 года, могли вернуться домой и спокойно жить. ”   „ Kun tiu ĉi problemo interplektiĝas la alia: al kiu devus aparteni la teritorio de Ĉeurba distrikto de Osetio? Se preni la historion, do tiu ĉi distrikto, kaj ankaŭ Vladikavkazo, estis origine inguŝaj teroj, kiuj en la sovetia tempo laŭ ordono desupre, kun rompo de ĉiuj rajtoj estis fordonitaj al la najbaroj. Eble oni povus rezignacii je tio, se la inguŝoj, forveturintaj de tie amase sekve de la eventoj de la 1992-a jaro, povus reveni hejmen kaj pace vivi. ” — Murat Zjazikov, prezidanto de Inguŝio

Plu diskutata estis eĉ la nombro de la rifuĝintoj. Dum renkontiĝo de la prezidantoj de Inguŝio kaj Nord-Osetio, okazinta la 14-an de oktobro 2005 en la interregiona administracio de la Federacia migradservo, Murat Zjazikov diris, ke en Inguŝio loĝas 11 mil rifuĝintoj el Nord-Osetio, dum la inguŝa ministro pri publikaj kaj interetnaj rilatoj nomis pli altajn ciferojn: pli ol 18 mil homoj, el kiuj nur 11 mil havas rifuĝintan statuson. La ministro pri etnaj aferoj de Nord-Osetio prezentis aliajn datumojn — 8880 homoj. Reprezentanto de la Federacia migradservo donis la trian version: 8357 rifuĝintoj kaj 1110 infanoj sen la rifuĝinta statuso.

La 6-an de aprilo 2005 la prezidanto de Nord-Osetio Aleksandr Dzasoĥov rifuzis subskribi la planon pri reveno de la rifuĝintoj, pravigante tion per tro striktaj kondiĉoj de la dokumento.

En aprilo 2006 en Ĉeurba distrikto okazis simbola prezentado de la nova vilaĝo Novij (esperante Nova), al kiu tiutempe jam translokiĝis preskaŭ 500 rifuĝintoj. Tamen plejparto de la rifuĝintoj insistis pri la reveno al la forlasitaj lokoj, ne al novkonstruitaj vilaĝoj.

Rifuĝintoj de Ĉeĉenio

Dum la Unua kaj Dua Ĉeĉeniaj militoj dekmiloj da ĉeĉenoj fuĝis al la najbara Inguŝio, kies popolo kune kun la ĉeĉenoj konsistigas la unuecan etnogrupon vajnaĥoj. Do aperis la problemo, kiun dum pluraj jaroj klopodis solvi ĉiuj respublikestroj de Ĉeĉenio kaj Inguŝio. La antaŭa inguŝa prezidanto Ruslan Auŝev havis malbonajn rilatojn al Aĥmat Kadirov kaj Ramzan Kadirov, eĉ ne unu fojon vizitis Groznon dum la Dua Ĉeĉenia milito kaj diris, ke ne volas revenigi la rifuĝintojn al la plu militanta respubliko. La nova ĉeĉena registaro konsideris tion ofendo, sugestis ke Ruslan Auŝev preferas havi bonajn rilatojn kun la gerilanoj kaj profiti je financa helpo, kiun la federacia registaro kaj humanitaraj organizoj sendas por la rifuĝintoj en Inguŝio. La situacio ŝanĝiĝis post prezidantiĝo de Murat Zjazikov.

En junio 2001 vic-direktoro de la respublika administracio de la Federacia migrada servo Baŝir Bekov diris, ke en Inguŝio troviĝas proksimume 150 mil rifuĝintoj el Ĉeĉenio, el kiuj 30 mil loĝas en tendaroj. Oficiale ili nomiĝis «provizore translokitaj personoj», sed eĉ oficialuloj de tiu ĉi servo preferis nomi ilin rifuĝintoj.

En aŭgusto 2002 Murat Zjazikov raportis, ke dum 15 monatoj de Inguŝio al Ĉeĉenio revenis 27 mil homoj, do restis nur 90 mil rifuĝintoj. Antaŭe li taksis nombron de la rifuĝintoj je 147 mil homoj. En oktobro 2003 Murat Zjazikov deklaris, ke en Inguŝio nombro de la rifuĝintoj malkreskis de 200 mil (en 2002) ĝis 54 mil, el kiuj 50 estas loĝantoj de Ĉeĉenio. Nombro de la tendaranoj malkreskis de 50 mil ĝis 8 mil.

En 2007 laŭ Murat Zjazikov en la respubliko troviĝis 19 mil rifuĝintoj el Ĉeurba distrikto kaj 40 mil rifuĝintoj el Ĉeĉenio.

La 29-an de majo 2002 kun Ĉeĉenio estis subskribita traktato, kiu antaŭvidis revenon de ĉiuj ĉeĉenaj rifuĝintoj el Inguŝio ĝis fino de septembro 2002. Aĥmad Kadirov ĉe tio diris, ke pli frua la subskribo ne okazis pro malfavora sinteno de la antaŭa inguŝia estraro.

De tempo al tempo aperadis informoj, ke Inguŝio planas revenigi ĉiujn ĉeĉenajn rifuĝintojn antaŭ iu difinita tempolimo. Ekzemple la 26-an de majo 2004 kunlaborantoj de la Moskva laborgrupo de la Federacia Migradservo de la Ministerio pri internaj aferoj de Rusio postulis de la loĝantoj de la lasta granda rifuĝinta tendaro «Sacita», situinta rande de vilaĝo Orĝonikidzevskaja forlasi ĝin ene de kvin tagoj. La rifuĝintoj sendis malferman leteron interalie al la prezidanto de Inguŝio.

La 24-an de junio 2004 perforta traserĉado okazis en tendaro de ĉeĉenaj rifuĝintoj en vilaĝo Altijevo — kun batado, senjuĝaj arestoj kaj akuzoj.

Murat Zjazikov ĉiam malkonfirmis tiajn intencojn.

„ Возвращение беженцев в Чечню — принцип исключительно добровольный. Я это подчеркиваю. И не будет такого факта, чтобы беженцев насильственно, под давлением заставляли бы возвращаться в Чечню. Я часто бываю в палаточных лагерях, многих знаю лично, и когда появляются разные заявления, что там боевики, я категорически не приемлю эти заявления и не согласен с какими-либо подобными уверениями. Там люди, которым нужна помощь. Люди, которые оказались в сложной ситуации, устали от такой жизни. И какие бы условия мы не создавали беженцам в палаточных лагерях, палатки остаются палатками. Поэтому главный приоритет — это возвращение людей в нормальные человеческие условия. Люди просто устали от того, в какой ситуации они находятся сейчас. ”   „ Reveno de la rifuĝintoj al Ĉeĉenio estas la tute propravola principo. Mi tion substrekas. Kaj ne estos tia fakto, ke la rifuĝintojn oni perforte, sub premo revenigus al Ĉeĉenio. Mi ofte vizitas tendarojn, multajn [homojn] konas persone, kaj kiam aperas diversaj deklaroj, ke tie estas gerilanoj, mi kategorie malaprobas tiujn deklarojn kaj malkonsentas kun iuj ajn similaj asertoj. Tie estas homoj, kiuj bezonas helpon. La homoj, kiuj trafis malfacilan situacion, laciĝis je tia vivo. Kaj iujn ajn kondiĉojn ni kreu por la rifuĝintoj en la tendaroj, la tendoj plu estas la tendoj. Do la ĉefa prioritato estas reveno de la homoj al normalaj homaj kondiĉoj. La homoj simple laciĝis je tio, en kiu situacio ili troviĝas nun. ” — Murat Zjazikov, prezidanto de Inguŝio

Angelina Jolie dum solenaĵoj honore al la Tutmonda rifuĝinta tago. 2003.

La 22-an de aŭgusto 2003 tendarojn de ĉeĉenaj rifuĝintoj en Inguŝio vizitis la fama usona aktorino Angelina Jolie, ambasadorino de UNHCR. Murat Zjazikov akceptis kaj dankis ŝin, enmanigis al ŝi la plej altan respublikan premion — ordenon «Pro meritoj». Ĝenerale ŝi laŭdis agadon de la aŭtoritatoj, sed esprimis zorgiĝon pri la sorto de la ĉeĉenaj rifuĝintoj, kiuj timas kontraŭvolan revenigon al la plu danĝera Ĉeĉenio.

La 10-an de junio 2004 oni oficiale fermis la lastan tendaron de la ĉecenaj rifuĝintoj en Inguŝio.

Tamen en aprilo 2008 iun ĉeĉenan rifuĝejojn vizitis Thomas Hammarberg, komisaro de la Konsilio de Eŭropo pri homaj rajtoj. Li renkontiĝis kun Murat Zjazikov kaj dankis lin pro lia helpo al la ĉeĉenaj rifuĝintoj.

Rilatoj al Ĉeĉenio

La inguŝoj kaj ĉeĉenoj konsideras sin unueca popolo vajnaĥoj kaj ĝis 1993 loĝis en la unueca Ĉeĉena-Inguŝa ASSR.

Reunuiĝo

La 24-an de aprilo 2006 prezidanto de la parlamento de Ĉeĉenio Dukvaĥa Abduraĥmanov deklaris en Grozno, ke rapidigi la stabiliĝon de la situacio en Nord-Kaŭkazo oni povas nur pere de unuiĝo de Ĉeĉenio, Inguŝio kaj Dagestano. La ideon tuj subtenis la respublika prezidanto Alu Alĥanov. Oni konsideris tion singarda «provglobo» de la ĉeĉena ĉefministro Ramzan Kadirov.

Tamen Murat Zjazikov forte kontraŭis tiajn planojn.

	„ Оставим в покое эксперименты, я против какого бы то ни было объединения. Мы братские народы, но самостоятельные республики. ”   „ Ni forlasu eksperimentojn, mi estas kontraŭ iu ajn unuigo. Ni estas frataj popoloj, sed memstaraj respublikoj. ” — Murat Zjazikov, prezidanto de Inguŝio

En januaro 2004 la nazrana tipografio «Poligrafkombinat» spite al farita kontrakto refutis presadon de la ĵurnalo «La ĉeĉena socio» pro ĉiama rubriko «Ĉeĉenio+Inguŝio=», en kiu estis pritraktata la eventuala kuniĝo de la du respublikoj. La direktoro klarigis, ke publikigadon de tiaj materialoj forte kontraŭas la aŭtoritatoj. Finfine la redakcio forigis la probleman artikolon kaj la ĵurnalnumero estis presita.

Limoj

Situo de Sunĵa distrikto ene de Inguŝio

La limoj inter Ĉeĉenio kaj Inguŝio estis difinitaj en 1993 sufiĉe svage, laŭdire surbaze de la buŝa interkonsento inter la tiamaj respublikestroj Ĝoĥar Dudajev kaj Ruslan Auŝev. La ĉefa diskutpunkto estis la aparteno de Sunĵa distrikto, kiu limas kun Ĉeĉenio kaj Nord-Osetio. La ĉeĉena flanko ofte asertis, ke Sunĵa kaj Malgobeka distriktoj estas laŭdevene ĉeĉenaj kaj nur maljuste «donacitaj» al Inguŝio fare de Ĝoĥar Dudajev, dum la inguŝa flanko insistis ke temas pri la origine inguŝaj teritorioj, al kiuj apartenas ankaŭ terenoj de Sunĵa distrikto ekzistanta en Ĉeĉenio.

La 10-an de marto 2003 Murat Zjazikov kaj prezidanto de Ĉeĉenio Aĥmat Kadirov subskribis protokolon pri la fina difino de la limoj de Sunĵa distrikto. En Ĉeĉenio plu restis Sunĵa distrikto kun vilaĝoj Asinovskaja kaj Sernovodskoje, dum la resto de la distrikto estis agnoskita parto de Inguŝio.

Operacoj de ĉeĉenaj policanoj

Ĉeĉena bataliono «Vostok»

Loĝantoj de la respubliko ofte plendis, ke ĉeĉenaj policanoj kaj specfortuloj okazigas siajn operacojn en Inguŝio sen averti lokajn kolegojn kaj ricevi respektivajn permesojn. Renkontiĝoj de tiuj armitaj grupoj, sen uniformoj kaj en neidentigitaj aŭtoj kun inguŝaj policanoj foje kaŭzis konfliktojn, eĉ interpafadon. En septembro 2006 ĉeĉena OMON, kaptinta kaj forveturiganta al Ĉeĉenio loĝanton de Inguŝio, akuzatan pri aŭtoŝtelado, estis haltigita ĉe la paskontrolejo Volgo-20 ĉe la limo de Ĉeĉenio kaj Inguŝio apud vilaĝo Slepcovskaja. Sekvis interpafado, pro kio pereis 7 kaj estis vunditaj pli ol 20 homoj. La prezidantoj de ambaŭ respublikoj deklaris funebrotagojn.

Personaj rilatoj

Oficiale la prezidantoj de ambaŭ respublikoj ĉiam elmontris amikecon kaj profundan estimon.

Aleo de Aĥmat Kadirov. Magaso.

Dum festeno de la 30-jariĝo de Ramzan Kadirov, okazinta en Gudermeso la 5-an de oktobro 2006, Murat Zjazikov enmanigis al la koncertanta kantisto Filip Kirkorov titolon «Popola artisto de Inguŝio», post kiam la simila titolo estis enmanigita al li fare de Ramzan Kadirov.

Dum memorvespero, dediĉita al la unua prezidanto de Ĉeĉenio Aĥmat Kadirov en 2014 Murat Zjazikov varme rememoris lin.

„ Он был человеком, который верой и правдой служил своему народу. Ахмат-Хаджи запомнился нам как выдающийся государственный, политический и религиозный деятель, добрый, отзывчивый, глубоко верующий и просвещенный человек. ”   „ Li estis homo, kiu fidele kaj vere servis al sia popolo. Aĥmat-Ĥaĝi memoriĝis al ni kiel elstara ŝtata, politika kaj religia aganto, bonkora, revokema, profunde kredema kaj klera homo. ” — Murat Zjazikov, prezidanto de Inguŝio

Fine de 2014 la strato Dunajskaja (esperante Danuba) en Staropromislovij-distrikto de Grozno, en kiu dum la junaĝo loĝis Murat Zjazikov, estis alinomita honore al li.

Rilatoj al Putin

Renkontiĝo kun ĉefministro de Rusio Vladimir Putin. Moskvo. La 9-a de januaro 2007.

Murat Zjazikov ĉiam demonstris sian fidelecon al Vladimir Putin kaj ligojn kun li. «Li estas homo, kiu ne konfuzas Ekstreman Nordon kaj Nordan Kaŭkazon» ŝercis Zjazikov. En oktobro 2002 en vilaĝo Olgeto (Ĝejraĥa distrikto), grave damaĝita de naturaj kataklismoj kaj rekonstruita helpe de la federacia registaro, aperis la unua en Rusio strato de Vladimir Putin. Alia strato samloke estis nomita honore al Murat Zjazikov.

Dum la prezidanta balotado en 2002 afiŝoj kun foto de Zjazikov kaj Vladimir Putin abundis tra la respubliko. Tamen lia eksigo en 2008 laŭ iuj analizistoj ankaŭ estis kaŭzita de lia forta ligo al Putin, pro kio Dmitrij Medvedev aktive promociis Junus-Bek Jevkurov.

Homŝtelado kaj senjuĝaj ekzekutoj

Inter la plej oftaj kaj gravaj akuzoj kontraŭ Murat Zjazikov estis lia malkapablo aŭ maldeziro haltigi lavangon de homŝtelado kaj senjuĝaj ekzekutoj, kiu inundis la respublikon dum lia regado. Plejparte oni suspektis pri tio specfortulojn de la federaciaj servoj (ĉefe de FSB) kaj de proksimaj respublikoj (ĉefe de Ĉeĉenio). Sed multaj oponantoj asertis, ke tiuj murdoj okazas laŭ sugestoj de la prezidanto kaj lia klano, kiuj tiel forigas malfavoratajn homojn. Krome oni akuzis milicanojn kaj militistojn pri totala korupto, rabado de priserĉataj domoj kaj diris, ke provizoraj ekspedicioj al la respubliko por multaj el ili estis tre profitdona afero, kio nur instigis la konfliktojn kaj flamigis la popolan malkontenton. Murat Zjazikov fakte ne enmiksiĝis en la kontraŭgerilan agadon de la federaciaj servoj, kiuj ne akordigis ĝin kun la inguŝaj kolegoj, nek entute informis ilin pri siaj planoj.

Murat Zjazikov mem publike plurfoje akre draŝis lokajn policon kaj FSB-administracion pri neglekto de iliaj devoj protekti loĝantojn de la respubliko. Ekzemple en marto 2004 li deklaris:

„ Федеральный закон четко прописывает, в каких случаях возможно применение оружия, в каких нет, и за этим должен быть строгий прокурорский надзор... Закон-то в республике никто не отменял. На территорию республики заезжают вооруженные люди в масках и камуфляжной форме, а министр МВД и начальник ФСБ не владеют ситуацией. Усвойте для себя, мне такие руководители не нужны. ”   „ Federacia leĝo strikte difinas, en kiuj kazoj eblas apliko de la armiloj, en kiuj ne, kaj super tio devas esti severa prokurora observado... Ja leĝon en la respubliko neniu abolis. En la teritorion de la respubliko enveturas armitaj homoj en maskoj kaj kamuflaj uniformoj, dum la ministro pri internaj aferoj kaj estro de FSB ne regas la situacion. Komprenu vi, mi tiajn estrojn ne bezonas. ” — Murat Zjazikov, prezidanto de Inguŝio

En septembro 2008 Inguŝion vizitis rajtdefendanto Ludmila Aleksejeva, gvidanto de la Moskva Helsinka unio. Ŝi esprimis gravan zorgiĝon pri multnombraj rompoj de la homaj rajtoj en la respubliko. Murat Zjazikov akceptis ŝin kaj konversaciis kun ŝi dum du horoj. Samjare Ruslan Badalov, prezidanto de la Ĉeĉena Komitato de la Nasia Saviĝo, akre kritikis senjuĝajn ekzekutojn en Inguŝio fare de polico, FSB kaj militistoj kaj diris, ke la situacio en la respubliko similas al tiu en la antaŭmilita Ĉeĉenio.

En novembro 2004 Zjazikov proponis haltigi partoprenon de la ĵurianoj en juĝprocesoj en Inguŝio, ĉar ili ofte senkulpigas homojn, akuzataj pri terorismo. Li diris, ke almenaŭ parte tion kaŭzas la tajpa strukturo de la inguŝa socio, pro kio samtajpanoj ofte ne povas senpartie juĝi unu la alian.

Ekonomio

Malgraŭ akra kritiko de la speciala ekonomia zono, funkciinta dum la regado de sia antaŭulo, en 2003 Murat Zjazikov promociis la ideon restarigi en Inguŝio tian zonon, sed malsukcesis.

Murat Zjazikov diris, ke en 2002 propraj enspezoj kovris nur 6,4% de la respublika buĝeto, sed en 2006 tiu cifero kreskis ĝis 11,1%. La ekstera ŝuldo, kiu duoble superis la respublikan buĝeton, malkreskis 15-oble kaj la Malneta regiona produkto perkape altiĝis je preskaŭ 50%.

Laŭ statistikaj datumoj, la enspezoj de la respubliko en 2001 konsistigis 2,1 miliardojn da rubloj, en 2008 oni planis gajni 8,59 miliardojn da rubloj. Grave kreskis subvencioj de la federacia buĝeto: de 1,2 miliardoj da rubloj en 2001 ĝis 5 miliardoj da rubloj en 2008. La Malneta regiona produkto kreskis 2,5-oble — de 3,6 miliardoj da rubloj en 2001 ĝis 8,87 miliardoj da rubloj en 2007. Sed la industria kreskorapideco malaltiĝis de 134,8% en 2001 ĝis 76% en 2007 (la plej granda malkresko en Rusio tiujare).

Fine de 2006 surbaze de la ŝtatposedata Uzino de anteno-mastaj konstrukcioj oni lanĉis la unuan linion pri fabrikado de la ciferaj televidkartoj kun kapacito je 300 mil pecoj jare.

En agrikulturo estis establitaj dekoj da ŝtataj agrikulturaj entreprenoj, kion Murat Zjazikov konsideris necesa pro manko de terenoj kaj kolektivisma psikologio de la loĝantaro.

Naftoindustrio

80 % de la industria produktado apartenas al la naftoindustrio, kies kerna entrepreno estas konzerno Inguŝneftegazpromo. Oponantoj kulpigis Murat Zjazikov pri neglekto de la problemoj de la industrio, pro kio naftoelminigado grave falis. En 2004 Murat Zjazikov konfirmis, ke la firmao plu apartenos al la respubliko kaj ne estos privatigita.

Lia oponanto, naftokomercisto Musa Keligov diris en 2008, ke la naftoelminigado falis de 175 mil tunoj en 2002 ĝis eble 80 mil, pro malefika administrado de Murat Zjazikov. Ruslan Auŝev samjare diris, ke dum lia prezidanteco Inguŝneftegazpromo elminigadis 240 mil tunojn jare, nun proksimume 90 mil.

Dum la tuta tempo de sia prezidanteco Murat Zjazikov kontraŭstaris al Miĥail Gucerijev, inguŝa komercisto, fondinto de la naftogasa kompanio Russneft. Dum la prezidanta balotado en Inguŝio en 2002 Miĥail Gucerijev subtenis deputaton de la Ŝtata Dumao Aliĥan Amirĥanov, rivalon de Murat Zjazikov, kiu laŭ opinio de iuj ekspertoj estigis postajn persekutadojn de li kaj liaj entreprenoj fare de polico kaj prokurorejo ktp.

La 21-an de septembro 2007 en Karabulako teroristoj bombardis kaj laŭ iliaj datumoj tute detruis la novan naftouzinon kun kapacito 300 mil tunoj jare, kies reala posedanto estis Ruslanbek Zjazikov, kuzeno de la prezidanto.

Socia infrastrukturo

Murat Zjazikov plurfoje raportis al la ŝtatestroj pri siaj sukcesoj pri socia evoluigo de la respubliko. Tiel en 2007 li raportis al Vladimir Putin, ke en 2006 estis konstruitaj pli ol 2 milionoj da m² da loĝejoj, 42 sociaj konstruaĵoj, ĉiuj loĝareoj ricevis aliron al natura gaso kaj senlaboreco malpliiĝis de 32 % ĝis 26 %. Tamen la statistikaj datumoj ne estis tiom entuziasmigaj.

Enspezoj de la loĝantaro kreskis preskaŭ kvaroble, tamen Inguŝio plu restis inter la plej malriĉaj regionoj de Rusio. En 2001 averaĝa salajro estis 1758 rubloj (la 77-a loko en la lando), pensio — 854 rubloj. En 2007 averaĝa salajro kreskis ĝis 7285 rubloj (la 82-a loko) kaj pensio ĝis 2977 rubloj (la plej malalta en Rusio).

Senlaboreco laŭ liaj asertoj dum la sama periodo malaltiĝis de 60% ĝis 27%. Tamen laŭ aliaj datumoj nombro de senlaboruloj kreskis preskaŭ kvaroble — de 11,6 mil ĝis 45,7 mil homoj.

Murat Zjazikov plurfoje rakontis pri konstrua febro en Inguŝio, sed statistikaj datumoj malkonfirmas tion. En 2001 en la respubliko estis konstruitaj 25,3 mil m² da logejoj, en 2002 nur 14,4 mil m² kaj en 2007 tiu cifero kreskis ĝis 32,8 mil m².

En oktobro 2002 en Inguŝio ne funkciis eĉ unu akuŝejo, tute mankis librovendejoj. En 2007 la prezidanto raportis, ke jam estas konstruitaj la Domo de patrino kaj bebo (akuŝejo), 15 lernejoj por 5000 lokoj, orfejo en vilaĝo Orĝonikidzevskaja, kelkaj infanĝardenoj. Li substrekis ke tio estas aparte grava afero, ĉar Inguŝio havas la plej altan en Rusio naskindicon. Dum la regado de Murat Zjazikov la loĝantaro de Inguŝio kreskis je 12,1% — de 445,4 mil (2001) ĝis 499,5 mil homoj (2007). Tamen la naskindico iom malaltiĝis: se en 2001 naskiĝis 8753 kaj mortis 1875 homoj, do en 2007 naskiĝis 8284 kaj mortis 1625 homoj.

Krimecnivelo grave kreskis — la nombro de krimoj altiĝis je 20,9%, de 1740 en 2001 ĝis 2104 en 2007 (la 82-a loko en Rusio).

Kulturo

En aprilo 2004 Murat Zjazikov ordonis verki la novan himnon de Inguŝio anstataŭ tiu aprobita en 1993. La malnova himno estis konsiderata tro pesimisma kaj alvokanta al la venĝo, pro la konflikto en Ĉeurba distrikto.

Multe da atento li dediĉis al la restarigo de la historia justeco rilate al la inguŝa popolo, reprezaliita kaj deportita en 1944. La 29-an de aprilo 2006 li subskribis la ukazon pri honorigo de Nikita Ĥruŝĉov, kiu iniciatis rehabilitadon de la reprezaliitoj, per la respublika ordeno «Pro meritoj» (postmorte). La 3-an de marto 2005 laŭ la prezidanta ordono en Magaso aperis strato de Nikita Ĥruŝĉov. Oni planis ankaŭ starigi la monumenton honore al tiu ĉi sovetia ŝtatestro.

Murat Zjazikov iniciatis kaj subtenis restarigon de la historia justeco rilate inguŝajn soldatojn, kiuj dum la Granda patriota milito estis proponitaj al honorigo pro siaj heroaĵoj, sed ne ricevis premioj kiel anoj de la reprezaliita popolo. Laŭ lia propono Malgobeko ricevis statuson la urbo de armea gloro honore al heroaĵoj de liaj defendantoj dum la Batalo ĉe Kaŭkazo (1942—1943).

En 2005 Murat Zjazikov proponis alinomi la Tagon de la fondiĝo de Respubliko Inguŝio festatan la 4-an de junio al la Tago de la restarigo de la inguŝa ŝtato.

Murat Zjazikov subtenis administre kaj finance plurajn kulturajn iniciatojn. Jam post forlasi la prezidantan postenon lisubtenis eldonadon de la «Komuna vortaro de la personaj nomoj de la popoloj de Norda Kaŭkazo», verkita de la sciencistoj de la Adigeja ŝtata universitato.

Eksigo

Renkontiĝo kun la prezidanto de Rusio Dmitrij Medvedev. Soĉio. La 26-a de aŭgusto 2008.

La 30-an de oktobro 2008 prezidanto Dmitrij Medvedev subskribis la ukazon «Pri antaŭtempa ĉesigo de regado de la prezidanto de Respubliko Inguŝio». Murat Zjazikov diris: «Tio estas absolute propravola decido kaŭzita de transiro al alia posteno. Mi laboros en Moskvo». La islamisma retejo Kaŭkazo-centro supozis, ke tio estas parto de la subtapiŝa lukto inter Vladimir Putin kaj Dmitrij Medvedev. La unua instigis en amaskomunikiloj atakojn kontraŭ Sulim Jamadajev, per kiu Dmitrij Medvedev planis anstataŭigi prezidanton de Ĉeĉenio Ramzan Kadirov. Responde al tio Dmitrij Medvedev sukcesis eksigi Murat Zjazikov, kiu estis subtenata de Vladimir Putin. Tio estis ankaŭ parto de la malnova kontraŭbatalo de FSB kaj GRU. Vladimir Putin promociis la eksan FSB-anon Murat Zjazikov, dum Dmitrij Medvedev subtenis generalon de GRU Junus-Bek Jevkurov kaj kolonelon de GRU Sulim Jamadajev.

La inguŝa opozicio aranĝis tiutage amasan festenon dum kiu oni dancis lezginkon kaj pafis ĉielen sur la centra placo de Nazrano, kion partoprenis ankaŭ milicanoj kaj eĉ OMON pere de siaj mitraletoj. Poste la homamaso translokiĝis al la domo de Murat Zjazikov en vilaĝo Barsuki kaj poste veturis al la prezidanta palaco en Magaso. En la lasta milicanoj provis haltigi la kolumnon, do tiu rompis vojbarieron kaj daŭrigis la dancadon antaŭ la palaca enirejo.

La islamisma retejo Kaŭkazo-centro publikigis informojn, laŭ kiuj la 18-an de oktobro parencoj trovis Murat Zjazikov pendumita en la prezidanta palaco, ĉar li volis mortigi sin, sed estis savita.

Postprezidanta agado (ekde 2008)

De la 31-a de oktobro 2008 ĝis la 26-a de januaro 2012 li estis konsilanto de la prezidanto de Rusio. En tiu posteno li interalie gvidis laboron de la moveblaj prezidantaj akceptejoj en Ĉeĉenio, Astraĥana provinco, Stavropola regiono.

Ekde oktobro 2012 li estas viculo de plenrajta reprezentanto de la prezidanto de Rusio en Centra federacia regiono. Tie li kuratoras regionan politikon, gvidante laboron de ĉefaj federaciaj inspektoroj. Iuj ekspertoj supozis ke lia tasko estos kontroli situacion en kaŭkazaj diasporoj en tiu ĉi regiono, kiu interalie inkluzivas Moskvon.

Eventuala reveno

En 2011 disvastiĝis onidiroj pri revenigo de Murat Zjazikov al la prezidanta posteno. Responde al tio en sociaj retoj ekis la kampanjo «Mi kontraŭas revenon de Zjazikov!». Blogantoj foje agnoskis, ke dum lia regado estis faritaj multaj bonaj aferoj, sed la malbonaj superis ilin.

En februaro 2013 ekcirkulis onidiroj ke post la eksiĝo de Junus-Bek Jevkurov la Kremlo povus promocii la revenon de Murat Zjazikov al la prezidanta posteno. La 1-an de aŭgusto 2013 la Rusia Tutpopola Unio kandidatigis Murat Zjazikov dum la tiujara prezidanta baloto en Inguŝio.

Agado en la partio Unueca Rusio

Murat Zjazikov ĉiam fieris pri sia senpartieco, sed poste aliĝis al la Unueca Rusio.

La 16-an de junio 2007 dum la 11-a raporto-elekta konferenco de la Inguŝa sekcio de la partio Unueca Rusio Murat Zjazikov estis elektita ano de la Politika Konsilio de la sekcio. Tio okazis nur post la dua voĉdono, kiam sekretario de la Politika Konsilio, deputato de la Ŝtata Dumao Muĥarbek Auŝev petis la kunvenintojn pripensi la aferon denove kaj substrekis, ke temas pri lia persona peto. Laŭ aliaj informoj, la delegatoj voĉdonis kontraŭ Zjazikov, do en la tuta respubliko okazis nova registriĝo de la partianoj, kiuj aranĝis novan kunvenon kaj elektis Murat Zjazikov kiel konsilianon. La 11-an de julio Muĥarbek Auŝev eksiĝis de sia partia posteno. La 18-an de junio en Nazrano okazis kunsido de la Politika Konsilio de la Inguŝa sekcio, kiu pritraktis rekomendon de la Ĝenerala Konsilio de la Unueca Rusio pri nomumo de Murat Zjazikov la estro de la inguŝa sekcio. Tamen la konsilianoj malaprobis la rekomendon, argumentante ke FSB ne respondis al la demando, ĉu Murat Zjazikov plu estas kunlaboranto de tiu ĉi servo. La prezidiumo de la Ĝenerala Konsilio decidis, ke la konferenco okazis kun rompoj de la partia statuto, nuligis ĝiajn decidojn kaj ordonis aranĝi la novan konferencon la 14-an de julio.

La 16-an de marto 2008 la Prezidiumo de la Ĝenerala Konsilio de Unueca Rusio proponis Marjam Amrijeva kiel estron de la Inguŝa sekcio. Murat Zjazikov forlasis postenon de la partia gvidanto en Inguŝio, laŭ oficiala versio — pro sia elektiĝo al la Supera Konsilio de la partio, kiun li forlasis la 23-an de novembro 2009 dum la 11-a partia kunveno.

Socia agado

Ekde 2003 li estas vic-prezidanto de la Tutrusia socia movado «Talentaj infanoj — estonteco de Rusio».

De oktobro 2003 li estas prezidanto de la Asocio pri ekonomia interago de la subjektoj de Rusia Federacio de Suda federacia regiono «Norda Kaŭkazo».

Rilato al religio

En 2002 kandidato al prezidanto de Inguŝio Muĥarbek Auŝev, vic-prezidanto de Lukoil, pagis flugon de 164 inguŝaj pilgrimoj al Mekao. De tiam Murat Zjazikov ĉiujare persone adiaŭis busojn kun pilgrimoj.

La 23-an de septembro 2006 li subskribis ukazon, kiu malpermesis vendadon de alkoĥolaĵoj, drinkadon kaj fumadon en publikaj lokoj dum Ramadano, do ĝis la 22-an de oktobro. Tamen ŝtatoficistoj tuj klarigis, ke temas ĉefe pri morala alvoko, ĉar tiu ĉi dokumento ne havas juran povon, do rompantoj ne estos punataj.

Tamen la opozicio kaj islamistoj akuzis lin pri neglekto de la islamaj leĝoj. En 2006 retejo Kaŭkazo-centro publikigis foton de Murat Zjazikov, kiu drinkas dum la naskiĝtaga festeno de Ramzan Kadirov. Opoziciuloj riproĉis lin eniri moskeojn en ŝuoj.

En julio 2004 eksiĝis la muftio de Inguŝio Magomed Albogaĉijev, deklarinta ke li ne ricevis subtenon de la aŭtoritatoj en lia lukto kontraŭ vaĥabismo en la respubliko kaj ke la oficiala politiko kondukos al fendiĝo de la inguŝa kredantaro kaj plia malstabiliĝo. Anonimo el la prezidanta administracio nomis tion memreklamo kaj bonvenigis la eksiĝon de la religiestro, kiu «pli multe okupiĝis ne pri spirita agado, sed pri personaj aferoj».

La 21-an de julio en Karabulako estis pripafita aŭto de Vaĥa Vedzĵijev, prezidanta konsilanto pri religiaj aferoj, kiun islamistoj nomis «persona sorĉisto» de Murat Zjazikov, astrologo kaj plenumanto de la satanaj ritoj. Li mortis survoje al hospitalo.

Sciencaj interesoj

Li studis en la historia fakultato de la Ĉeĉena-Inguŝa Ŝtata universitato de Lev Tolstoj kaj la jura fakultato de la Astraĥana filio de la Sud-Rusia Humanitara universitato, nun Sud-Rusia Humanitara instituto.

Murat Zjazikov estas doktoro pri filozofiaj sciencoj. Lia kandidatiĝa disertacio havis titolon «Tradicia kulturo de la inguŝoj: historio kaj karakteraj trajtoj» (2003). En 2005 li doktoriĝis kun la disertacio «Etnokonceptoj de la kulturo de la inguŝa popolo».

Li publikigis en Rusio kaj eksterlande pli ol 40 sciencajn verkojn, dediĉitajn al la tutmonda junulara movado kaj tradicia kulturo de la inguŝa popolo. En septembro 2007 antaŭ lia 50-a jubileo en Parizo estis eldonita en la franca lia verko «Inguŝio: historio, kulturo, tradicioj».

Li estas plenrajta ano kaj profesoro de la Rusia Akademio pri problemoj de sekureco, ordeco kaj defendo.

Premioj

Ŝtataj premioj

• Ordeno «Pro meritoj antaŭ Patrujo» de la 3-a rango (la 23-an de februaro 2008 — «pro granda kontribuo al socia-ekonomia evoluo de la respubliko kaj plurjara fruktodona laboro»
• Ordeno «Pro meritoj antaŭ Patrujo» de la 4-a rango (la 20-an de decembro 2004) — «pro granda kontribuo al plifortigo de la rusia ŝtato kaj plurjara persista laboro»
• Du ordenoj de la Kuraĝo (1997, 2000) — «pro granda kontribuo al humanitara agado» (laŭ propono de la Federacia Konsilio de Rusio).

Sociaj premioj

• «Ora distingosigno» (Unuiĝintaj Nacioj).
• Ordeno de la sankta Sergio Radoneĵskij de la 2-a rango (la Rusa Ortodoksa Eklezio).
• Ordeno «Al-Faĥr» de la 1-a rango (la Konsilio de muftioj de Rusio; «pro signifa kontribuo en la afero de plifortigo de interkonfesiaj kaj interetnaj paco kaj akordo en la socio, pro subtenado de programoj cele al evoluigo de la spirito-moralaj kaj humanaj valoroj de islamo, evoluigo de la amikeco inter la popoloj de la plurnacia kaj plurkonfesia Rusio»).
• Nacia premio «Plej bonaj guberniestroj kaj respublikestroj de Rusio» (eksperta konsilio de la Rusia biografia instituto kune kun la Moskva patriarkio de la Rusa Ortodoksa Eklezio — «pro grandaj atingoj en sferoj de la socio-ekonomia, kultura konstruado kaj plifortigado de la interetnaj rilatoj laŭ rezultoj de 2004»).
• Ora ordeno «Fiero de Rusio» (bonfara fonduso «Fiero de Patrujo» kaj la Internacia Akademio de spirita unueco de la popoloj de la mondo, julio 2006 — «pro grandega organiza laboro je posteno de la prezidanto de la respubliko, plurjara servo al la bono de Patrujo, subtenado de la unueco de Rusia Federacio, garantiado de la agoj por levi ekonomion de la regiono kaj kreado de novaj laborlokoj»).
• Honorsigno № 1 (Prezidiumo de la Asocio de instruistoj «Civitanismo») — «pro elstara kontribuo al edukado de la civitanoj de la nova Rusio».

Rilata kritiko

En februaro 2008 prezidanto de la parlamento de Respubliko Inguŝio Maĥmud Sakalov subskribis peton al Federacia Konsilio de Rusio pri honorigo de Murat Zjazikov kiel Heroo de Rusio. La peto ne estis diskutata en la respublika parlamento, kio kaŭzis vastan indignon kaj malaprobon. Fine Zjazikov ricevis ordenon «Pro meritoj antaŭ Patrujo» de la 3-a rango, kio ankaŭ estigis akran kritikon.

Familio kaj parencoj

Murat Zjazikov apartenas al la relative malforta tajpo Zjazikovoj, kiu inkluzivas ankaŭ familiojn kiel Ganijevoj, Ganiĵevoj, Barĥanojevoj, Aldijevoj, Odijevoj. La tajpo plifortiĝis nur post prezidantiĝo de Murat Zjazikov en 2002.

Familio

En 2002 li havis edzinon Luiza Magomedovna Ĉaĥkijeva (ŝi estas oftalmologo) kaj tri filojn: Magomet (tiam 12-jara), Aslambek (10) kaj Miĥail (2). Li neniam renkontiĝis kun sia bopatrino, sekvante la malnovan inguŝan tradicion.

Laŭ oficialaj datumoj en 2005 li loĝis en aparta domo meze Nazrano. Tamen laŭ neoficialaj informoj, la prezidanto havis loĝejon ekster la respubliko kaj pasigis tie semajnfinojn.

Idris Zjazikov

Idris Zjazikov, fondinto de la inguŝa respubliko.

inguŝa bolŝeviko Idris Zjazikov, kiun oni konsideras la fondinto de la inguŝa respubliko, estis la onklo de Murat Zjazikov laŭ la patrina linio. En aprilo 2006 oni unuafoje provis eksplodigi en Nazrano lian monumenton, starigitan samjare. Nokte al la 14-a de novembro 2008 oni denove aranĝis eksplodon, sekve de kio la statuo seniĝis je la kapo.

Altrangaj parencoj

Prokuroro de Inguŝio Maĥmud-Ali Kalimatov estis parenco de Murat Zjazikov (ili edzinigis du fratinojn). La prezidanto forte subtenis lian nomumon, sed poste la prokuroro aktive atakis plurajn parencojn kaj proksimulojn de la bofrato, akuzante ilin pri korupto, do post du jaroj sub premo de la prezidanto li eksiĝis, emeritiĝis kaj forlasis la respublikon.

Publike Murat Zjazikov ĉiam neis favoran politikon al siaj parencoj. Tamen liaj oponantoj akre kritikis lin pro tio kaj donis plurajn ekzemplojn.

„ А про кланы, которых якобы нет, — вообще смешно. Руководитель аппарата у него — родной брат. Службу безопасности возглавляет Русланбек Зязиков. Замминистра МЧС — Таус Зязиков. Директор республиканского транспортного предприятия — Бекхан Зязиков. Прокурор республики — его свояк. ”   „ [Paroli] pri klanoj, kiuj kvazaŭ ne ekzistas estas ridinde. Estro de lia [prezidanta] aparato — frato. Sekurecservon estras Ruslanbek Zjazikov. Vic-ministro de la Ministerio pri ekstremaj situacioj — Taus Zjazikov. Direktoro de la respublika transporta entrepreno — Bekĥan Zjazikov. La prokuroro de la respubliko — lia bofrato. ” — Musa Ozdojev, deputato de la parlamento de Inguŝio

Atencoj

La plej juna filo Miĥail en 2004 (tiam 4-jara) transvivis atakon kontraŭ sia patro.

La 16-an de julio 2007 vespere estis pripafita domo de Urusĥan Zjazikov en Barsuki. Neniu estis damaĝita.

En 2008 okazis pluraj atencoj kontraŭ parencoj de Zjazikov, do iuj supozis ke temas pri sangovenĝo deklarita kontraŭ ĉiuj Zjazikovoj post la murdo de Magomed Jevlojev. Tamen pluraj aŭtoritatoj kaj fakuloj refutis tion, argumentante ke la celo de la sangovenĝo povas esti nur murdinto mem, sed ne ties senkulpaj parencoj.

En julio 2008 estis pripafita aŭto de Kambulat Zjazikov, muftio de Inguŝio kaj proksima parenco de la prezidanto.

La 10-an de septembro en naskiĝtago de la prezidanto en ŝoseo Nazrano — Karabulako estis pripafita aŭto Mercedes de Bekĥan Zjazikov, estro de la respublika transporta kompanio, kuzo de Murat Zjazikov, frato de Ruslan Zjazikov, estro de la prezidanta gardistaro. Li mortis. Ankaŭ domo de Ruslan Zjazikov estis plurfoje atakita.

La 11-an de septembro en vilaĝo Barsuki per bombokanonoj kaj mitraloj dum proksimume 20 minutoj estis pripafata la domo de Murat Zjazikov kaj apudaj domoj de liaj parencoj. Neniu estis vundita.

La 19-an de septembro apud Nazrano estis eksplodigita aŭto Mercedes Brabus, en kiu veturis malproksima parenco de la prezidanto la 37-jara Tugan Zjazikov, vic-estro de filio de radiotelevida kompanio. Li estis vundita ĉe la kruroj.

La 6-an de oktobro en Nazrano estis pripafita aŭto, en kiu troviĝis juristo de loka uzino Anzor Zjazikov kaj pasaĝero. Zjazikov ne estis damaĝita, la pasaĝero pereis. Laŭdire Anzor Zjazikov estis parenco de la prezidanto.

La 26-an de oktobro centre de Nazrano estis eksplodigita aŭto Volkswagen Passat de vic-ministro pri ekonomio Arsamak Zjazikov, duaranga nevo de la prezidanto. Li estis grave vundita. Kun li en aŭto troviĝis prezidanta asistanto Said Kotijev, ankaŭ vundita.

La 27-an de oktobro 2008 ĉirkaŭ 23:40 apud sia domo estis pripafita per aŭtomata pafilo vojpolicano Zakre Zjazikov, parenco de la prezidanto. Sekve de la atenco li estis grave vundita.

La 3-an de marto 2009 teroristo pripafis en vilaĝo Barsuki domon de parencoj de Murat Zjazikov. Li fuŝis kaj trafis apudan domon. Dum la dua provo bombo eksplodis kaj li pereis. Neniu alia estis damaĝita.

Homŝteloj

La 26-an de februaro 2003 apud Grozno estis forkaptita Ibrahim Zjazikov, malproksima parenco de la prezidanto kaj edzo de la fama ĉeha ĵurnalistino Petra Procházková. La geedzoj estis fondintoj de la karitata organizo Homoj en bezono^en kaj Ibrahim kiel gardisto eskortis plian ŝarĝon al Ĉeĉenio. Li neniam estis trovita.

La 27-an de februaro 2006 estis forŝtelita Magomed Ĉaĥkijev, la 73-jara deputato de la Popola Asembleo (parlamento) de Inguŝio. Nekonatoj atakis lian aŭton rande de Nazrano, batis lian ŝoforon Musa, kiu estis lia filo, kaj forveturigis la deputaton. Li estis bopatro de la respublikaj prezidanto kaj prokuroro. Ŝtelistoj postulis eksiĝon de ambaŭ politikistoj, sed la 1-an de majo 2006 Magomed Ĉaĥkijev estis liberigita (laŭ oficiala versio danke al speciala operaco, laŭ tiu neoficiala danke al elaĉeto kontraŭ 10 milionoj da dolaroj). Opoziciulo Magomed Jevlojev asertis poste, ke la prezidanta bopatro estis elaĉetita de Miĥail Gucerijev kontraŭ 5 milionoj da dolaroj, ĉar tiu esperis tiel paciĝi kun Murat Zjazikov. Sed tute kontraŭe li estis plu persekutata kiel financinto de la teroristoj, akuzata pri krimoj, do devige elmigronta al Britio.

En marto 2007 en vilaĝo Barsuki estis atakitaj parencoj de la prezidanto — fratoj Musa, Isa kaj Urusĥan Zjazikov. Kvar ekonatoj en nigraj maskoj pripafis ilin el VAZ-21099, sidigis la 79-jaran Urusĥan en VAZ-21112 kaj forveturigis. Musa Zjazikov estis vundita ĉe piedo. Eble la homŝtelon kaŭzis, ke filo de Urusĥan servis en la prezidanta gardistaro aŭ ke Urusĥan estis la onklo de la prezidanto. La 11-an de oktobro oni elaŭtigis lin apud moskeo en Barsuki, oficiale sen iuj kondiĉoj, neoficiale — pro elaĉeto kontraŭ 7 milionoj da dolaroj. La terorisma retejo Kaŭkazo-centro deklaris, ke li estis amnestiita de ŝaria juĝo pro bona konduto kaj pentado.

Privata vivo

En 1998 li ĉeestis kun la familianoj cirkan prezentadon en Astraĥano kaj subite urso atakis dresistinon. Murat Zjazikov prenis sian Makarov-pistolon kaj mortpafis la freneziĝintan beston.

Murat Zjazikov diris, ke li ŝatas la tradician inguŝan muzikon, la sovetian ansemblon Pesnjari, grupon de Stas Namin, Muslim Magomajev kaj patriotismajn kantojn.

Verkoj

Liaj

Junulara movado

• Зязиков, М.М.. (1980) Незабываемые встречи (esperante Neforgeseblaj renkontiĝoj) (ruse). Grozno: Ĉeĉeno-Inguŝa libroeldonejo, p. 60 p.

Inguŝa popolo

Disertacioj

• Зязиков, М.М.. (2003) Традиционная культура ингушей: Истоки и характерные черты : автореферат дис. ... кандидата философских наук : 24.00.01 (esperante La tradicia kulturo de la inguŝoj: fontoj kaj karakteraj trajtoj: aŭtora referaĵo de la pretendento al la titolo de la kandidato pri filozofiaj sciencoj) (ruse). Rostov-na-Donu: Rostova Ŝtata universitato, p. 25 p.
• Зязиков, М.М.. (2005) Этноконцепты культуры ингушского народа : автореферат дис. ... доктора философских наук : 24.00.01 (esperante Etnokonceptoj de la inguŝoj: aŭtora referaĵo de la pretendento al la titolo de la doktoro pri filozofiaj sciencoj) (ruse). Rostov-na-Donu: Rostova Ŝtata universitato, p. 51 p.

Libroj

• Зязиков, М.М.. (2004) Традиционная культура ингушей: история и современность (esperante La tradicia kulturo de la inguŝoj: historio kaj nuntempo) (ruse). Rostov-na-Donu: Изд-во СКНЦ ВШ, p. 310 p. ISBN 5-87872-302-6.
• Зязиков, М.М.. (2011) На рубеже столетий. Ингушетия в конце XIX - начале XX веков (esperante Ĉe la limo de jarcentoj. Inguŝio fine de la 19-a — komence de la 20-a jarcentoj) (ruse). Южный издательский дом, p. 280 p.

Politiko

• (2005) Современный политический анализ и политические технологии = Modern political analysis and political technologies (esperante Moderna politika analizo kaj politikaj teknologioj), Национальная безопасность России: гуманитарные аспекты (esperante Nacia sekureco de Rusio: humanitaraj aspektoj) Vol. 2 (ruse). Moskvo: ПРОФИЗДАТ, p. 214 p. ISBN 978-5-98864-042-4.

Pri li

• Рассел, Джесси; Рональд Кон. (2012) Зязиков, Мурат Магометович (esperante Zjazikov, Murat Magometoviĉ) (ruse). VSD, p. 100 p. ISBN 978-5-5134-9655-7.
• Рябова Е. Л.; Терновая Л. О. Рецензия на книгу М.М. Зязикова «На рубеже столетий.Ингушетия в конце XIX – начале XX веков» (ruse). Этносоциум и межнациональная культура. Arkivita el la originalo je 2015-10-18. Alirita 2015-10-18.

Vidu ankaŭ

• Prezidanta baloto en Inguŝio en 2002
• Ruslan Auŝev
• Magomed Jevlojev

Antaŭe:	2-a prezidanto de Inguŝio	Poste:
Ruslan Auŝev 1993-2002	2002-2008	Junus-bek Jevkurov 2008-nun