Muratoria kanono

El Vikipedio, la libera enciklopedio
(Alidirektita el Muraturia Kanono)

Muratoria Kanono estas probable la plej antikva listo de la libroj de la Nova Testamento.

Ĝi estis malkovrita en manuskripto de la 7-a jarcento, skribita eble en Bobbio (Alta Italio) kaj apartenanta al la Ambrozia biblioteko, de Ludovico Antonio Muratori kaj estis publikigita en 1740. Sinsekve, en 1897, estis trovitaj kvar fragmentoj de la tiu “Kanono” en kvar manuskriptoj de la abatejo de Monto Kasino, dateblaj je la 11-a kaj 12-a Jarcentoj [1].

Origino kaj datado[redakti | redakti fonton]

La dokumento estas lakuna kaj mankohava je kaj la komenco kaj je la fino. Temas pri manuskripto de la 8-a jarcento, kies iuj elementoj, unualoke la fakto ke la aŭtoro referencas al la papeco de Pio la 1-a (142157) kvazaŭ al ĵusa evento, permesas konkludi, ke temas pri traduko el greka originalo datebla ĉirkaŭ je 170. Ĵusaj studoj proponantaj datadon pli malfruan trovis malvastan akcepton inter la fakuloj.

La fragmento kolektas ĉiujn verkojn kiuj estis akceptitaj kiel kanonaj tekstoj konataj al la anonima aŭtoro.

Enhavo de la kanono[redakti | redakti fonton]

La anonima aŭtoro akcepte listigas la kvar Evangeliojn, kies estas nomataj Luko kaj Johano; de la aliaj du, male, la redakta nomo estas nelegebla. En la aŭtora listo estas akceptataj ankaŭ la Agoj de la Apostoloj kaj dek tri Epistoloj de Paŭlo, sed ne la Epistolo al la Hebreoj, hodiaŭ kanona. La aŭtoro taksas apokrifaj la Epistolon al la Laodikeanoj (Latakianoj) kaj la Epistolon al la Aleksandrianoj, iam kelkloke erare atribuatajn al Paŭlo: la dua eble estis kompilita de Markionidoj.[2]

De la aliaj Katolikaj Epistoloj la aŭtoro de la fragmento inkluzivas en sia kanono la Epistolon de Judaso kaj la du kiuj honoriĝas per la nomo de Johano kaj plue la Libro de la saĝo de Salomono, kiu hodiaŭ estas ero de la katolika kaj ortodoksa kanono (de la Malnova Testamento), dum laŭ protestantoj ĝi nombreblas inter la apokrifaĵoj. La du Epistoloj atribuataj al Johano ne estas plue kvalifikitaj en la dokumento kaj pro tio ne klaras, ĉu ili atribueblas al la sama persono kaj kiuj ili estas, ĉar la kanonaj epistoloj de Johano estas tri. Estas en ĝi menciitaj kiel kanonaj ankaŭ kaj la Apokalipso de Johano kaj alia apokalipso de Sankta Petro kun noto, rilate tiun lastan, ke temas pri libro kiun kelkaj volus forigi el la listo de la sankta libroj, kaj ne kompreneblas tamen ĉu la anonimulo aludas al la greka teksto aŭ al tiu kopta, kiu estas konsiderata de gnostika ĝenro.

Fine, inter la diversaj verkoj nekanonaj aperas, ĉar temas pri verko tro ĵusa kaj ne reiranta al la apostola epoko, la Paŝtisto de Hermaso, kies aŭtoron la kanono nomas frato de la papo Pio la 1-a (duono de la dua jarcento).

Latino origina

[1] ...quibus tamen interfuit et ita posuit.

[2] tertio euangelii librum secundo lucan [3] lucas iste medicus [4] post ascensum xri. [5] cum eo paulus quasi ut iuris studiosum [6] secundum adsumsisset numeni suo ex opinione concripset [7] dnm tamen nec ipse d uidit in carne [8] et ide prout asequi potuit. [9] ita et ad natiuitate iohannis incipet dicere,

[10] quarti euangeliorum iohannis ex decipolis [11] cohortantibus condescipulis et eps suis dixit [12] conieiunate mihi. odie triduo [13] et quid cuique fuerit reuelatum alterutrum nobis ennarremus [14] eadem nocte reuelatum andreae ex apostolis ut recogniscentibus cuntis iohannis suo nomine cuncta discriberet

[15] et ideo licit uaria sinculis euangeliorum libris principia doceantur [16] nihil tamen differt credentium fidei [17] cum uno ac principali spu declarate sint in omnibus omnia [18] de natiuitate de passione de resurrectione de conuersatione cum decipulis suis [19] ac de gemino eius aduentu primo in humilitate dispectus quod fotu secundum potestate regali preclarum quod foturum est.

[20] quid ergo mirum si iohannes tam constanter sincula etia in epistulis suis proferam dicens in semeipsu [21] quae uidimus oculis nostris et auribus audiuimus et manus nostrae palpauerunt haec scripsimus uobis [22] sic enim non solum uisurem sed & auditorem sed & scriptore omnium mirabiliu dni per ordinem profetetur

[23] acta aute omniu apostolorum sub uno libro scribta sunt [24] lucas obtime theofile conprindit quia sub praesentia eius singula gerebantur [25] sicute et semote passione petri euidenter declarat [26] sed & profectione pauli ab urbe ad spania proficescentis

[27] epistulae autem pauli quae a quo loco uel qua ex causa directe sint uolentatibus intellegere ipse declarant [28] primu omnium corintheis scysmae heresis interdicens [29] deinceps b callatis circumcisione [30] romanis aute ornidine scripturarum sed et principium earum osd esse xpm intimans prolexius scripsit

[31] de quibus sincolis necesse est ad nobis desputari [32] cum ipse beatus apostolus paulus sequens prodecessuris sui iohannis ordine non nisi nomenati semptae ecclesiis scribat ordine tali [33] a corenthios prima. ad efesius seconda ad philippinses tertia ad colosensis quarta ad calatas quinta ad tensaolenicinsis sexta. ad romanos septima

[34] uerum corentheis et thesaolecensibus licet pro correbtione iteretur [35] una tamen per omnem orbem terrae ecclesia deffusa esse denoscitur [36] et iohannis eni in apocalebsy licet septe eccleseis scribat tamen omnibus dicit

[37] ueru ad filemonem una et at titu una et ad tymotheu duas pro affecto et dilectione [38] in honore tamen eclesiae catholice in ordinatione eclesiastice descepline scificate sunt.

[39] Fertur etiam ad laudecenses alia ad alexandrinos pauli nomine fincte ad heresem marcionis [40] et alia plura quae in chatholicam eclesiam recepi non potest fel enim cum melle misceri non concruit

[41] epistola sane iude et superscrictio iohannis duas in catholica habentur [42] et sapientia ab amicis salomonis in honore ipsius scripta [43] apocalapse etiam iohanis et petri tantum recipimus quam quidam ex nostris legi in eclesia nolunt

[44] pastorem uero nuperrim ettemporibus nostris in urbe roma herma conscripsit sedente cathetra urbis romae aeclesiae pio eps fratrer eius [45] et ideo legi eum quide oportet se puplicare uero in eclesia populo [46] neque inter profetas conpletum numero [47] neque inter apostolos in fine temporum potest.

[48] arsinoi autem seu ualentini. uel mitiadis nihil in totum recipemus. [49] qui etiam nouu psalmorum librum marcioni conscripserunt una cum basilide assianom catafry cum constitutorem...

Latino koretita

[1] quibus tamen interfuit et ita posuit.

[2] tertium euangelii librum secundum Lucam. [3] Lucas iste medicus [4] post ascensum Christi [5] cum eum Paulus quasi itineris sui socium [6] secum adsumpsisset nomine suo ex opinione conscripsit — [7] Dominum tamen nec ipse uidit in carne — [8] et idem prout assequi potuit: [9] ita et a nativitate Iohannis incepit dicere.

[10] quarti euangeliorum Iohannis ex discipulis. [11] cohortantibus condiscipulis et episcopis suis dixit [12] Conieiunate mihi hodie triduum, [13] et quid cuique fuerit reuelatum alteratrum nobis enarremus. [14] eadem nocte reuelatum Andreae ex apostolis, ut recognoscentibus cunctis, Iohannes suo nomine cuncta describeret.

[15] et ideo licet varia singulis euangeliorum libris principia doceantur [16] nihil tamen differt credentium fidei, [17] cum uno ac principali spiritu declarata sint in omnibus omnia [18] de natiuitate, de passione, de resurrectione, de conuersatione cum discipulis suis, [19] et de gemino eius aduentu, primum in humilitate despectus, quod fuit, secundum potestate regali praeclarum, quod futurum est.

[20] quid ergo mirum, si Iohannes tam constanter singula etiam in epistolis suis proferat dicens in semetipso [21] Quae uidimus oculis nostris, et auribus audiuimus, et manus nostrae palpauerunt, haec scripsimus uobis? [22] Sic enim non solum uisorem, sed et auditorem, sed et scriptorem omnium mirabilium Domini per ordinem profitetur.

[23] Acta autem omnium apostolorum sub uno libro scripta sunt. [24] Lucas "optimo Theophilo" comprehendit, quae sub praesentia eius singula gerebantur, [25] sicut et remote passionem Petri evidenter declarat, [26] sed et profectionem Pauli ab urbe ad Spaniam proficiscentis.

[27] Epistolae autem Pauli, quae, a quo loco, uel qua ex causa directae sint, uolentibus intelligere ipsae declarant. [28] primum omnium Corinthiis schisma haeresis interdicens, [29] deinceps Galatis circumcisionem, [30] Romanis autem ordine scripturarum, sed et principium earum esse Christum intimans, prolixius scripsit;

[31] de quibus singulis necesse est a nobis disputari; [32] cum ipse beatus Apostolus Paulus sequens prodecessoris sui Iohannis ordinem, nonnisi nominatim septem ecclesiis scribat ordine tali: [33] ad Corinthios prima, ad Ephesios secunda, ad Philippenses tertia, ad Colossenses quarta, ad Galatas quinta, ad Thessalonicensibus sexta, ad Romanos septima.

[34] uerum Corinthiis, et Thessalonicensibus licet pro correptione iteretur, [35] una tamen per omnem orbem terrae ecclesia diffusa esse denoscitur. [36] et Iohannes enim in Apocalypsi licet septem ecclesiis scribat, tamen omnibus dicit.

[37] uerum ad Philemonem unam, et ad Titum unam, et ad Timotheum duas pro affectu et dilectione; [38] in honore tamen ecclesiae catholicae in ordinatione ecclesiasticae disciplinae sanctificatae sunt.

[39] fertur etiam ad Laodicenses, alia ad Alexandrinos, Pauli nomine fictae ad haeresem Marcionis, [40] et alia plura, quae in catholicam ecclesiam recipi non potest; fel enim cum melle misceri non congruit.

[41] Epistola san Iudae, et superscriptio Iohannis duas in catholica habentur; [42] et Sapientia ab amicis Salomonis in honorem ipsius scripta. [43] apocalypses etiam Iohannis, et Petri, tantum recipimus, quam quidam ex nostris legi in ecclesia nolunt.

[44] Pastorem uero nuperrime temporibus nostris in Urbe Roma Hermas conscripsit, sedente cathedra Urbis Romae ecclesiae Pio Episcopo fratre eius; [45] et ideo legi eum quidem oportet, se publicare uero in ecclesia populo, [46] neque inter Prophetas, completum numero, [47] neque inter apostolos, in finem temporum potest.

[48] Arsinoi autem, seu Ualentini, uel Mitiadis nihil in totum recipimus. [49] qui etiam nouum Psalmorum librum Marcioni concripserunt una cum Basilide Assianum Catafrygum constitutorem...

Notoj[redakti | redakti fonton]

  1. Wilhelm Schneemelcher, Robert McLachlan Wilson, New Testament Apocrypha: Gospels and related writings, Westminster John Knox Press, 2003, ISBN 0-664-22721-X, 34–36
  2. Vidu ĉe "Schneemelcher"

En Esperanto[redakti | redakti fonton]

La Kanono Muratori aperis en Esperanto en Antologio Latina volumo 4, p. 313–316.

Bibliografio[redakti | redakti fonton]

  • Bart Ehrman, I Cristianesimi perduti. Apocrifi, sette ed eretici nella battaglia per le sante scritture, Carocci, Roma 2005 in specie p. 301 kaj skk.
  • Wilhelm Schneemelcher, Robert McLachlan Wilson, New Testament Apocrypha: Gospels and related writings, Westminster John Knox Press, 2003, ISBN 0-664-22721-X, pp. 34–36.
  • J. Verheyden: The Canon Muratori; A Matter of dispute. In: Biblitheca Ephemeridum Theologicarum Lovaniensium (BEThL). Leuven, 2003, S. 487–556.

Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]