Ogier Ghiselin de Busbecq

Augerius Gislenius Busbequius (1522-1592)
Bildo de Ogier Ghislain de Busbecq, farita de Melchior Lorck (1527-1594).
Persona informo
Ogier Ghislain de Busbecq
Naskiĝo	1522 en Comines-Warneton, apud Lillo, Francio
Morto	28-an de oktobro 1592 en Saint-Germain-sous-Cailly, apud Rouen, Francio
Etno	Flandroj vd
Lingvoj	latina vd
Ŝtataneco	Graflando Flandrio vd
Alma mater	Universitato de Bolonjo Universitato de Padovo Katolika Universitato de Loveno
Profesio
Okupo	diplomato verkisto botanikisto vd
Postenoj Postenoj ambasadoro vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Ogier Ghislain de Busbecq estis flandra humanisto, herbalisto, botanikisto, filologo kaj diplomato serve de tri generacioj de aŭstraj monarkoj. Li funkciis kiel ambasadoro al la Otomana Regno en Konstantinopolo kaj en 1581 publikigis libron pri sia restado tie, "Itinera Constantinopolitanum et Amasianum", reeldonita en 1595 sub la titolo de "Turcicae epistolae" aŭ "Turkaj Leteroj". Liaj leteroj ankaŭ enhavas la nuran pluvivan vortliston de krimea gotiko, ĝermana dialekto parolita tiutempe en kelkaj izolaj regionoj de Krimeo. Oni atribuas al li la enkondukon de la tulipoj en la Okcidenteŭropon kaj al la origino de ilia nomo.

Biografio

Li estis naskita la ekstergeedza filo de la Seigneur de Busbecq, Georges Ghiselin, kaj lia amantino Catherine Hespiel, kvankam li poste estis legitimita. Li kreskis en Kastelo Bousbecq, Nord, Francio), studante en Wervik kaj Comines, kiuj tiutempe estis ĉiuj parto de hispana Okcidenta Flandrio, provinco de la Sankta Romia Imperio.

La intelektaj talentoj de Busbecq kondukis lin al altnivelaj studoj ĉe la latinlingva "Universitato de Loveno", kie li registriĝis en 1536 sub la nomo Ogier Ghislain de Comines. De tie, li daŭriĝis por studi en kelkaj bonkonataj universitatoj en norda Italio, inkluzive de prenado de klasoj de Giovanni Battista Egnazio, en Venecio.

Kiel lia patro kaj avo, tiel Busbecq elektis karieron en publika servo. Li komencis labori en la tribunalo de la estonta Imperiestro de la Sankta Romia Imperio Ferdinando la 1-a en proksimume 1552. En 1554, li estis sendita al Anglio por la edziĝo en Winchester de la angla reĝino Maria Tudor kun Filipo la 2-a de Hispanio.

Ĉe la otomana kortego

En 1554 kaj denove en 1556, Ferdinando nomis Busbecq-on ambasadoro al la Otomana Regno sub la regulo de Sulejmano la Grandioza. Lia tasko, dum granda parto de la tempo kiam li estis en Konstantinopolo, estis la intertraktado de limtraktato inter lia dunganto (la estonta Imperiestro de la Sankta Romia Imperio) kaj la sultano super la pridisputata teritorio de Transilvanio. Li havis neniun sukceson en tiu misio dum Rüstem Pasha estis la veziro de la sultano, sed finfine atingis interkonsenton kun sia posteulo Semiz Ali Pasha (1501-1565).

Dum sia restado en Konstantinopolo, Busbecq skribis sian plej konatan laboron, la Turkajn Leteroj, kompendion de persona korespondado al sia amiko, kaj kolega hungara diplomato, Nicholas Michault, en Flandrio kaj kelkaj el la unuaj privojaĝaj literaturoj de la mondo. Tiuj leteroj, kune kun la ksilogravuraĵoj de Melchior Lorck priskribas liajn aventurojn en otomana politiko kaj restas unu el la ĉefaj primaraj fontoj por studentoj de la 16-a jarcenta otomana kortego. Li ankaŭ skribis en grandega detalo pri la planto kaj besta vivo kiun li renkontis en Turkio. Liaj leteroj ankaŭ enhavas la nuran pluvivan vortliston de krimea gotiko, ĝermana dialekto parolita tiutempe en kelkaj izolitaj regionoj de Krimeo.

Busbecq malkovris preskaŭ kompletan kopion de la "Res Gestae Divi Augusti", raporton pri la vivo kaj konkeroj de la romia imperiestro Aŭgusto, ĉe la Monumentum Ancyranum, en Ancyra. Li identigis ĝian originon ekde la legado de Suetonio kaj publikigis kopion de partoj el ĝi en siaj Turkaj Leteroj.

Li estis fervora kolektanto, akirinte valorajn manuskriptojn, rarajn monerojn kaj kuriozaĵojn de diversaj specoj. Inter la plej konataj el liaj eltrovaĵoj estis 6-a jarcenta kopio de "De Materia Medica" de Dioskorido, kompendio de kuracherboj. La imperiestro aĉetis ĝin post rekomendo de Busbecq; la manuskripto nun estas konata kiel "la Viena Dioskorido". Lia entuziasmo por herbokuracado igis lin sendi turkajn tulipbulbojn al sia amiko Karolo de Kluzo, kiu alklimatigis ilin al la vivo en la Malaltaj Landoj. Li nomis ilin "tulipo", konfuzante la turkan vorton kun turbano (tulipanto) kiu ofte estis ornamita kun la floro (konata en la turka kiel lale). Oni atribuas al Busbecq ankaŭ la enkondukado de la siringo en norda Eŭropo (kvankam tio estas diskutita) same kiel la Angura kapro.

Vivo post Turkio

Li revenis el Turkio en 1562 kaj iĝis konsilisto ĉe la kortego de imperiestro Ferdinando en Vieno kaj mentoro de liaj nepoj, la filoj de la estonta imperiestro Maksimiliano la 2-a. Busbecq finis sian karieron kiel kuratoro de Elizabeta de Aŭstrio (1554-1592), la filino de Maksimiliano kaj vidvino de la franca Reĝo Karlo la 9-a. Li daŭre servis la aŭstran monarkion, observante la evoluon de la Francaj Religiaj Militoj nome de Rudolfo la 2-a. Finfine, en 1592, kaj proksime de la fino de sia vivo, li elektis forlasi sian loĝejon en Mantes ekster Parizo interŝanĝe de sia naskiĝurbo, la Okcidenta Flandrio, sed li estis atakita kaj prirabita fare de membroj de la Katolika Ligo proksime de Rueno. Li mortis kelkajn tagojn poste. Lia korpo estis entombigita en la kastelkapelo ĉe Saint-Germain-sous-Cailly proksime de kie li mortis, kaj lia koro estis balzamigita kaj sendita al la familiotombo en Bousbecque.

"Turcicae epistolae" ("Turkaj leteroj"), publikigita de Augerius Gislenius Busbequius en 1595.

Verkaro

• Peri toon en paideia dialampsantoon sophoon..., Hesychius Milesius, Joannes Sambucus, 1572
• Itinera Constantinopolitanum et Amasianum, 1581
• De causis magnitudinis imperii turcici, Uberto Foglietta, 1594
• Epistulae quatuor, 1605
• Legationis Turcicae epistolae quattuor, 1620
• Omnia quae extant, 1633
• Travels Into Turkey, 1744
• Travels Into Turkey, 1761
• The Life and Letters of Ogier Ghiselin de Busbecq, Vol 1, 1881
• The Life and Letters of Ogier Ghiselin de Busbecq, Vol 2, 1881
• The Turkish Letters of Ogier Ghiselin de Busbecq, 1968

Vidu ankaŭ

• Pedanio Dioskorido (40-90)
• Erasmo de Roterdamo (1465-1536)
• Giambattista Egnazio (1478-1553)
• Sulejmano la 1-a (1494-1566)
• Karlo la 5-a (1500-1558)
• Ferdinando la 1-a (1503-1564)
• Andreas Masius (1514-1573) belga humanisto, diplomato kaj ekzegeto
• Maria la 1-a (1516-1558)
• Oberto Foglietta (1518-1581) itala historiisto
• Christoffel Plantijn (1520-1589)
• Lodovico Guicciardini (1521-1589) itala verkisto
• Karolo Kluzo (1525-1609)
• Melchior Lorck (1526-1583) dana pentristo kaj presisto
• Filipo la 2-a (1527-1598)
• Maksimiliano la 2-a (1527-1576)
• Johan Baptista Houwaert (1533-1599) franca poeto, dramverkisto kaj humanisto
• Henrich Smetius (1535-1614) germana kuracisto kaj humanisto
• Janus Doŭza la Maljuna (1545-1604)
• Janus Lernutius (1545-1619) belga poeto
• Justus Lipsius (1547-1606)
• Karlo la 9-a (1550-1574)
• Andreas Schottus (1552-1629)
• Elizabeta de Aŭstrio (1554-1592)
• Alberto la 7-a (Habsburgo) (1559-1621)
• Janus Gruterus (1560-1627)
• Dominicus Baudius (1561-1613) franca poeto, erudiciulo kaj historiisto
• Pierre Lassus (1741-1807)