Saltu al enhavo

Papiniano

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Aemilius Paulus Papinianus
(142-212)
La senkapigo de la romia juristo Papiniano, laŭ Joachim Anthonisz Wtewael (1566-1638)
La senkapigo de la romia juristo Papiniano, laŭ Joachim Anthonisz Wtewael (1566-1638)
Persona informo
Naskiĝo 142
en Emeso, Romia Sirio
Morto 212
en Romio, Romia Imperio
Mortis per senkapigo Redakti la valoron en Wikidata vd
Lingvoj latina vd
Ŝtataneco Roma regno Redakti la valoron en Wikidata vd
Profesio
Okupo juristo Redakti la valoron en Wikidata vd
Laborkampo juro Redakti la valoron en Wikidata vd
vd Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

Emiljo Paŭlo Papiniano estis romia juristo kaj oficisto en la servo de la imperiestro Septimo Severo. Liaj precizaj originoj estas neklaraj. Laŭ nunaj esploroj, li naskiĝis aŭ en la provinco Sirio aŭ en Afriko. Papiniano kaj Severo ambaŭ estis studentoj de Kvinto Cervidio Ŝevolo. Papiniano eble estis parenca de Severo per edzeco kun lia dua edzino, Julia Domna.

Kariero

[redakti | redakti fonton]
"Respondoj de Emiljo Paŭlo Papiniano", verko eldonita en 1613.

Papiniano komencis sian karieron kiel advocatus fisci ("advokato de la fisko"). En septembro 194, kelkajn monatojn post la malvenko de la romia rivala imperiestro Kajo Pescenio Nigero, li transprenis la gvidadon de la imperia kanceliereco, respondeca pri la laŭleĝe formulitaj respondoj de la imperiestro, kiuj estis skribitaj kaj eldonitaj sub la formo de juraj dekretoj responde al demandoj de civitanoj al la reganto.

Aŭ en 203 aŭ plej malfrue printempe de 205, post la falo de la Pretorana Prefekto Plaŭtiano, Papiniano estis subigita al la unuaranga Quintus Maecius Laetus kaj nomumita dua Pretorana Prefekto ("praefectus praetorio").

Rilato kun Septimo Severo

[redakti | redakti fonton]

Nekrologo por Karakalo konservita en la "Historia Augusta" indikas, ke proksima amikeco supozeble ekzistis inter Papiniano kaj Severo. La imperiestro aprezis la juran kompetentecon kaj konsilojn de sia amiko, sed ĉefe lian neŝanceleblan lojalecon. La imperiestro, jam grave trafita de malsano, laŭdire instigis sian filon Karakalon mortigi lin per glavo ofertita al li en Eboracum (kvankam Karakalo antaŭe jam estis provinta mortigi sian patron). Se li sentus sin nekapabla fari tion, li devus komisii Papinianon, la ĉeestantan Pretorian Prefekton, por doni la baton.

Laŭ la "Historia Augusta", Severo, konscia pri la minaca rivaleco inter siaj filoj Karakalo kaj Ĝeta, petis Papinianon, baldaŭ antaŭ sia morto en februaro 211, mediacii inter la du sukcedontoj. Papiniano, laŭ la "Historia Augusta", vane provis konservi pacon inter la heredontoj: Fine de 211, Karakalo unue murdigis Ĝetaon, sekvate de liaj amikoj kaj subtenantoj.

Morto

[redakti | redakti fonton]

Laŭ Kasio Diono, Papiniano foriĝis de sia posteno kiel Pretorana Prefekto fare de Karakalo baldaŭ post la morto de Ĝeta. Komence, tamen, laŭ la "Historia Augusta", la fratmortiganto Karakalo retenis la respektatan juriston Papinianon en sia posteno kiel jura konsilisto. Li postulis, ke la ekzekuto de lia frato Ĝeta estu deklarita ago de konstitucia memdefendo antaŭ la popolo kaj la Romia Senato. Papiniano supozeble rifuzis. La detaloj estas raportitaj malsame kaj eble estis troigitaj, precipe en la "Historia Augusta", kies aŭtoro prezentas la prefekton kiel heroon.

Ĉiukaze, laŭ iniciato de Karakalo aŭ almenaŭ per lia aprobo, Papiniano estis fine akuzita de malkontentaj Pretoranoj. Kiam Karakalo poste rajtigis la ekzekuton de Papiniano en 212, li laŭdire alparolis la Pretoranojn:

"Por vi, ne por mi mem, mi regas, kaj tial mi submetiĝas al vi, kaj kiel akuzantoj kaj kiel juĝistoj."

Karakalo, tamen, riproĉis la soldaton, kiu plenumis la murdon, ĉar li mortigis Papinianon per hakilo anstataŭ glavo.

Verkaro

[redakti | redakti fonton]

Kvankam lia verko ne estis tiel ampleksa kiel tiu de aliaj malfruaj klasikaj juristoj, kiel Domicio Ulpiano aŭ Julio Paŭlo, Papiniano tamen ekzercis signifan influon sur la juran disvolviĝon. Domicio Ulpiano kaj Julio Paŭlo laboris kiel taksistoj sub Papiniano, dum lia tempo kiel Pretora Prefekto. La citaĵo-leĝo de Valentiniano, okazinta en 426 kaj fine adoptita en 438 en la Codex Theodosianus, kondiĉis, ke ĉiam kiam neniu plimulta opinio troviĝus inter la juraj aŭtoritatoj (tiaj kiaj Ulpiano, Julio Paŭlo, Modestino, Gajo kaj Papiniano) — tipe en kazo de sampoento — Papiniano kaj lia frakcio decidus.

Liaj ĉefaj verkoj estas la Quaestiones en 37 libroj (verkitaj antaŭ 198), la sinsekve publikigitaj juraj opinioj Digesta responsa en 19 libroj (verkitaj inter 204 kaj lia morto), kaj la duvolumaj Definitiones kaj De adulteriis. Papiniano zorge pravigis sian kolekton de organizitaj juraj opinioj (Digesta), ankaŭ lumigante ilin per jur-etikaj referencoj. Post lia morto, preskaŭ duono de la tuta materialo formis la instruadon de la tria studjaro (el entute kvin jaroj). La studentoj en ĉi tiu studfazo nomiĝis Papinianistoj.

Postaj generacioj de la malfrua antikvo rekonis Papinianon, kies neŭtralaj, sagacaj kaj etikaj, kies juraj argumentoj faris historion kiel la "aequitas papiniana"[1] kaj havis longdaŭran efikon sur romian juron, kiel la plej granda romia juristo.[2]

Verkoj

[redakti | redakti fonton]

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ "Aequitas Papiniana" signifas la egalecon de Papiniano, rilatante al la koncepto de justeco kaj egaleco formulita de la romia juristo Papiniano en liaj verkoj, en la kunteksto de la antikva Romo. "Aequitas" (egaleco) rilatas al justeco, egaleco kaj konformeco, dum la plena termino indikas la perspektivon de Papiniano pri ĉi tiuj principoj.
  2. ↑ Ĉi-dokumento estis tradukita el la germana Vikipedio samnoma.
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Papiniano&oldid=9208463"