Saltu al enhavo

Parkerigo

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Studante (pentraĵo de Nikolaus Gysis, oleo sur ligno, 1883)
Geografia Poetica, 1818, lernolibro pri geografio de Hispanio kaj Portugalio en oktavoj por faciligi la parkerigon.

Parkerigo (ofte nomata enmemorigo, ordinarlingve ankaŭ ŝtopado) estas lernado, en kiu la lernanto enmemorigas tekston, ciferojn aŭ aliajn informon tiel, ke ili poste povu ĝin fidele reprodukti el la lernŝablono. Sekvencoj de agoj kiel muzikaĵoj, dancoj, ŝakludoj, kuirreceptoj kaj similaj ankaŭ estas lerneblaj parkere.

Kontraste al memoro, memorigo estas ĉiam intencita (eksplicita). Lernado kiu okazas hazarde kaj sen konscia enmemorigo aŭ praktiko estas nomita implicita aŭ hazarda lernado.

La distingo inter parkerigo kaj lernado per kompreno, kiu estis populara ekde la epoko de reformpedagogio, estas problema, aliflanke, ĉar parkerigado ankaŭ inkludas intelektan engaĝiĝon kun la lernomaterialo [1].

La metodo de parkerigo kutime implikas parolan ripeton de teksto dum mallonga tempodaŭro.

En multaj kulturoj, parkerigado daŭre estas ĉefa formo de lerneja lernado, inkluzive en la okcidenta mondo, ekzemple por la multipliktabelo kaj ortografio (kiam ĝi estas nefonetika).

Por ĉiuj kaj iaj devotuloj ripetitaj preĝoj estas tute nature enmemorigitaj kaj tiel parkerigitaj.

En tradicia kaj, ĝis hodiaŭ, ortodoksa judismo, parkerigo de la Sanktaj Skriboj (Tanaĥo, Talmudo) estas grava parto de religia studado, kvankam nur kelkaj esceptaj rabenoj sciis tutajn librojn parkere; Kutime nur unuopaj sekcioj aŭ fragmentoj de teksto estas lernataj parkere. Tiu praktiko originis en tempo kiam skribaĵoj ne estis facile haveblaj. ekz. kiam la Talmudo ankoraŭ ne ekzistis kaj scio pri la Parola Torao estis transdonita de patro al filo [2].

Ne nur la tradicia religia lernejo, la ĥedero, faras ampleksan uzon de ŝtopado, sed ankaŭ la altlerneja jeŝivo.

Kristanismo

[redakti | redakti fonton]

Estas ankaŭ grava tradicio de memorigo en kristanismo . Ne estas certe ĉu Jesuo mem kuraĝigis siajn sekvantojn enmemorigi gravajn dirojn [3]. La Ekleziaj Patroj rekomendis enmemorigi partojn de la Biblio, precipe la Novan Testamenton kaj la Psalmojn. En modernaj tempoj, parkerigi la katekismon ankaŭ iĝis ofta. Martin Luther rekomendis enmemorigi lian Malgrandan Katekismon [4].

La praktiko de parkerigado de bibliaj tekstoj daŭris ĝis la nuna tago, especiale en la anglalingva mondo [5]. Estas eĉ ciferecaj lernsistemoj disponeblaj hodiaŭ, kiuj subtenas la parkerigon de bibliaj tekstoj [1][2][6].

En la Katolika Eklezio ĉefaj preĝejoj, kiel Patro Nia, Kredo, Dio savu vin, Maria ktp., estas parkerigitaj al infanoj, kiel baza lernado en la eklezio.

Knaboj en Maŭritanio enmemorigas koranajn versojn

Islamo ankaŭ havas longan tradicion de parkerigado. Ĥafiz (arabe حفظ قرآنحفظ), kiu laŭvorte signifas "gardisto", estas devotulo kiu sukcesis enmemorigi la tutan Koranon, kaj rezulte estas tre respektata inter islamanoj.

Parkerigo de la Koranon estas esenca parto de la instruplano de madrasoj; lernejanoj komencas ĉi tion ĉirkaŭ la aĝo de kvin.

Inter la ne -monoteismaj mondreligioj, en kiuj enmemorigo tradicie disvastiĝis, budhismo estas la plej grava. El budhisma literaturo, la tradiciaj instruoj de Budho estis precipe parkerigitaj.

Hinduismo

[redakti | redakti fonton]

La Vedaj estis origine pludonitaj buŝe antaŭ esti tradukitaj en la anglan de la 5-a jarcento pluen. jarcento estis registritaj skribe. Se bramino povis deklami ĉiujn kvar Vedojn, li estis nomita Chaturvedi. La tradicio de veda deklamado daŭras [7].

Kultura signifo

[redakti | redakti fonton]

Ludante muzikon parkere

[redakti | redakti fonton]
La pianisto kaj komponisto Felix Mendelssohn Bartholdy estis unu el la unuaj solistoj kiuj igis ludadon parkere moda

Ludi skribajn muzikaĵojn parkere - kiel la kontraŭo de ludado de partituro (vidlegado) aŭ improvizado - estas bazita kaj sur la konscia parkerigado de muzikaj strukturoj tra antaŭa laboranalizo kaj laŭcela praktiko sur la muzikinstrumento, same kiel sur senkonscia lernado per la mekanika ripeto de ludado de movadoj kaj la interniĝo de la rilataj aŭdaj impresoj [8]. Kiuj memorigstrategioj regas tre dependas de la individua dispozicio de la lernanto.

En okcidenta artmuziko, la parkerigita ludado de instrumentaj solistoj sur scenejo estas formo de prezento kiu aperis relative malfrue en historio. Famaj solistoj kiel Niccolò Paganini, Felix Mendelssohn Bartholdy, Franz Liszt kaj Clara Wieck kaŭzis grandan eksciton kiam ili lanĉis tiun praktikon en la 1830-aj jaroj. Ludado de memoro estis grava aspekto en la genezo de la adorado de genio kiu aperis en la Romantika periodo, kiu metis la fokuson sur la prezentisto, kiu estis inspirita per la spirito de la komponaĵo kiu estis, kvazaŭ, "malmaterialigita" sen iu muzika ŝablono. En la sama tempo, ĝi ne nur kreis spektantaro-plaĉan iluzion de improviza inspiro, sed fakte donis al la solisto la malavaran liberecon de interpretado kiu egalrilatis al la gusto de publiko tiutempe [9].

La kapablo kapti pecojn aŭditajn nur unufoje en tia detalo, ke ili povas ilin noti nur de memoro, troviĝas nur ĉe kelkaj aparte talentaj muzikistoj; La 14-jaraĝa Mozart laŭdire notis kompleksan polifonan Miserere (Psalmo 51) de Gregorio Allegri post aŭdado de ĝi nur unufoje [10].

Dum la metodo de la pianinstruisto Karl Leimer ("Metodo Leimer-Gieseking"), influita de la specialaj memorkapabloj de lia studento Walter Gieseking, antaŭenigas intencan kaj analizan parkerigon bazitan sur la muzika teksto [11], la parkerigado laŭ la metodo Suzuki, kiu intence evitas ludado de notoj en la unuaj jaroj de instuado, estas bazita sur la kunordigo de agoj, kiuj devus esti lernitaj per la metodo de leciono, laŭ la aŭdantoj per ripeta ludado kaj aŭskultado de la instrukcioj pri registradoj.

Vidu ankaŭ Parkera aranĝo, Papago (muziko)

Parkerigo kiel sekreteco kaj kaŝemo kontraŭ persekuto

[redakti | redakti fonton]

Ekde la disvastiĝo de la skribo, la memorado estas uzata tra la historio por konservi tekstojn kaj aliajn informojn tiel, ke ili ne povas fali en la manojn de nerajtigitaj personoj.

Ekzemple, la litova holokaŭsta pluvivanto Mascha Rolnikaitė enmemorigis partojn de ŝia taglibro en la geto de Vilno por malhelpi ĝin iĝi kulpiga indico kontraŭ ŝi kaj ŝia familio.

Multaj tekstoj de la rusa poeto Osip Mandelstam, kiu estis politike nepopulara sub stalinismo, pluvivis nur ĉar liaj edzino kaj amikoj lernis ilin parkere.

Dum la Ĉina Kultura Revolucio, en kiu multe de la tibeta literaturo estis detruita, la tradicia parkerigo de tiuj tekstoj ebligis en multaj kazoj ke la libroj estu represitaj eksterlande.

Ray Bradbury ankaŭ uzis la motivon en sia romano (1953) Fahrenheit 451.

Pedagogio

[redakti | redakti fonton]
programaro de fulmkartoj (Anki)

Jam en 1908, la brita eksperimenta psikologo William H. Winch pruvis en serio de eksperimentoj, ke enmemorigado de signifoplena aŭ sensignifa enhavo havas mezureblan (translokigon) efikon al la kapablo de studentoj memori aferojn, kiujn ili komprenis laŭ kunteksto [12]

Parkerigo estas ĝenerale uzita por la akirado de fundamenta scio. Ekzemploj de lernejaj temoj kie parkerigo estas ofte uzita inkluzivas prononco en legado (phonics), la perioda tablo en kemio, multipliktabelo en matematiko, anatomio en medikamento, kazoj aŭ leĝoj en juro, baza formulo en ajna scienco, ktp.

Kiel la usonaj psikologoj Jeffrey Karpicke kaj Jannell Blunt pruvis en eksperimentoj, kolegiostudantoj lernas kaj komprenas sciencan materialon pli bone kiam ili plurfoje tralaboras la tekston kaj enmemorigas ĝin ol kiam ili provas bildigi kaj asimili la enhavon helpe de konceptomapoj [1][13]. Nur kiam tute nova scikampo estas enirita, lerniloj kiel konceptmapado pruvas esti pli efikaj ol enmemorigo.

[14]

Memorigo kontraŭe al lernado per kompreno

[redakti | redakti fonton]

Wilhelm von Humboldt havis grandan personan aprezon por parkerigado:

Citaĵo
 “Sed ankaŭ la enmemorigo kaj konado de poemoj, aŭ fragmentoj el poemoj, plibeligas la solecan vivon kaj ofte altigas oni en gravaj momentoj. Ekde mia juneco mi kunportas trairejojn de Homero, Goethe kaj Schiller, kiuj revenas al mi en ĉiu grava momento kaj ne forlasos min eĉ en la lastaj momentoj de mia vivo. Ĉar estas nenio pli bona por fari ol iri tien kun granda penso.” 
— Wilhelm von Humboldt, Letero al Charlotte Diede, la 7-an de aprilo 1833 [15]

Kiam li komencis reformi la prusan lernejan sistemon en 1809, li tamen rekomendis ke studentoj ne lernu parkere, sed devus kompreni kion ili faras [16].

Sub la influo de reformpedagogio, la interpreto de parkerigado kiel la kontraŭo de lernado per kompreno estis plu plifirmigita. Rousseau jam estis fervora kontraŭulo de parkerigo [17]. Basedow kaj Pestalozzi ankaŭ raportis ke parkerigado estis preskaŭ neekzistanta en iliaj lernejoj [18].

Nevorta parkerigo: korpaj movoj kaj muskla memoro

[redakti | redakti fonton]

Ĉefa ekzemplo estas luktarto, kie daŭre dum la trejnado sportisto parkerigas regulajn korpajn movojn.

Ankaŭ kiam oni ludas muzikon sur ia ajn muzikinstrumento la muzikisto devas parkerigi kaj internigi la tielnomata muskla memoro.

Psikologio

[redakti | redakti fonton]

Dum kapabloj kaj aŭtomatigitaj sekvencoj de agoj estas "stokitaj" en procedura memoro, parkerigitaj informoj iras en deklaran memoron, kiu estas neŭrologie asignita al la Novkortekso (Neocortex).

Parkerigado povas esti plifaciligita uzante mnemonikajn teknikojn (Memorarto) kiel ekzemple: Memorhelpiloj. Multaj el tiuj teknikoj, kiel ekzemple la ŝlosilvorto-metodo kaj la loci-metodo, estas bazitaj sur bildigado de alie malfacile memoreblaj datenoj. Memoratletoj kiuj konkuras en konkursoj kiel la Monda Memoro-Ĉampionado uzas sofistikajn mnemonikajn teknikojn kiel la Major System, Dominic System aŭ Ben-System. Unu el la kampoj de apliko por tre efikaj mnemonikaj teknikoj estas Pi Sporto, la enmemorigo de kiel eble plej multaj decimalaj lokoj de la nombro Pi.

Kelkaj saĝuloj kaj kelkaj homoj sur la aŭtisma spektro ankaŭ havas esceptan memoron; Estas ofte neklare kiujn mnemonikajn teknikojn ili uzas.

Avantaĝoj

[redakti | redakti fonton]
  • Plenumi ekzemplajn fragmentojn de literaturo (precipe poemoj) riĉigas la lingvon de lernantoj, permesante al ili memori kaj aktive uzi novajn vortojn kaj belajn parolturnojn.
  • Ofte, enmemorigo per kompreno estas simple neebla (prononco de vortoj en fremda lingvo, diversaj esceptoj, ekzemple, neregulaj verboj), tiam ŝtopado restas praktike la sola labormetodo.
  • Por tre malgrandaj kvantoj de informoj, ŝtopado disponigas altan rapidecon de parkerigado.
  • Ŝtopado estas precipe utila kiam necesas forigi distordojn de la enmemoriga teksto (religiaj tekstoj, himnoj, iuj leĝaĵoj, iuj difinoj de terminoj).
  • Ofte, penetri en la esencon de temo prenas tro da tempo aŭ estas neeble ene de la asignita tempo pro la malalta komenca nivelo de la studentoj. Tiam ŝtopado fariĝas utila metodo.
  • Ŝtopado, daŭre praktikata, kondukas al plibonigita memora agado [19], kiu siavice havas utilan efikon sur la mekanismo de kompreno [20].

Malavantaĝoj

[redakti | redakti fonton]
  • Ŝtopado sen kompreno ne permesas ĝuste uzi la akiritan scion.
  • Modernaj altlernejoj disponigas grandegan kvanton da informoj. Estas preskaŭ neeble memori ĝin parkere.
  • Troa uzo de ŝtopado en lernejo kondukas al la disvolviĝo de malbona kutimo ĉe studentoj fidi nur al mekanika parkerigo. En universitatoj, kie (krom kelkaj esceptoj, kiel studado de fremdaj lingvoj) ŝtopiĝo estas senutila, la akademia rendimento de studentoj kun tiu ĉi kutimo forte malpliiĝas.
  • Ŝtopado estas tre teda agado kaj povas kaŭzi perdon de intereso pri lernado ĝenerale.
  • Rapida enmemorigo de grandaj kvantoj da informoj (sen posta sistema ripeto) kondukas al ĝia same rapida forgeso.

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. 1,0 1,1 Jeffrey D. Karpicke, Jannell R. Blunt: Retrieval Practice Produces More Learning than Elaborative Studying with Concept Mapping. In: Science. 20. Januar 2011. (Abstract)
  2. Yaacov Zinvirt: Tor zum Talmud. Lit Verlag, Berlin 2009, S. 53.
  3. Craig Blomberg: Die historische Zuverlässigkeit der Evangelien. VTR, Nürnberg 1998, S. 44–47.
  4. Vorrede zum Kleinen Katechismus (PDF; 24 kB)
  5. Z. B. Joshua Choonmin Kang: Scripture by Heart: Devotional Practices for Memorizing God’s Word. IVP Books, 2010, ISBN 978-0-8308-3536-2.
  6. Memorize His Word – Bible memory software
  7. Tradicio de Veda ĉantado UNESKO 2017-09-16 (angla)
  8. Bitzan: Auswendig lernen und spielen. 2010, S. 63.
  9. Janina Klassen: Clara Schumann: Musik und Öffentlichkeit.
  10. Bitzan: Auswendig lernen und spielen. 2010, S. 60; Hermann Abert: W. A. Mozart.
  11. Karl Leimer: Modernes Klavierspiel nach Leimer-Gieseking.
  12. W. H. Winch: The Transfer of Improvement in Memory in School-Children.
  13. Lernforschung: Ein Loblied auf das gute alte Auswendiglernen.
  14. Gorst, H.E.. (1901) The Curse of Education. London: Grant Richards, p. 5.
  15. Briefe Wilhelm von Humboldt’s. Zweiter Teil: Wilhelm von Humboldt an eine Freundin. Brockhaus, Leipzig 1847, S. 207.
  16. Wilhelm von Humboldt: Litauischer Schulplan. 1809; zitiert nach Gila Brandt-Hermann: Typische Biographien untypischer Informatiker: Bildungsprozesse in Berufsbiographien von Informatikern.
  17. Jean-Jacques Rousseau: Emil oder über die Erziehung. 4.
  18. Friedrich Regener: Allgemeine Unterrichtslehre: Im Grundrisse dargestellt.
  19. W. Atkinson. Memoro kaj ĝia evoluo. - ARDIS, 2009.
  20. A. Rean, N. Bordovskaja, S. Rozum. "Psikologio kaj Pedagogio". — Sankt-Peterburgo: Piter, 2007. — 432 p.

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]
  • Movado Oswego, usona pedagogia movado en la 19-a jarcento.

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]