Patromurdo
Patromurdo aŭ patromortigo (de latina pater "patro" kaj caedere "mortigi", do patricide) estas la mortigo de la propra patro fare de filo aŭ filino. La termino foje ankaŭ estas uzata por rilati al la murdo de regantoj, kiuj estas vidataj kiel la "patro de la nacio".
Kutime, la jura traktado de gepatromortigo estas pli severa ol ordinara murdo. Ĉiu, kiu intence kaŭzas la morton de sia patro, patrino, avo aŭ avino, estos akuzita pri murdo, eĉ se pripensado ne estas pruvita, tial la leĝdonanto esprimas pli severan punon ol por aliaj mortigoj.
La temo de patromortigo okupis verkistojn ekde antikvaj tempoj kaj estas ofta en mitoj, kaj aperas en multaj el la popolaj mitologioj.
En la helena mitologio, ekzistas multaj rakontoj de patromortigo. En la helena krea mito, unue registrita en Teogonio de Heziodo, Krono estis ĵaluza de la potenco de lia patra Urano kiel reganto de la universo. Krono tiel mortigis aŭ kastris lian patron. Zeŭso, siavice, diserigis sian patron Krono'n. Sed la plej konata ekzemplo estas tiu de Edipo, kiu estis sortigita mortigi sian patron Laio de Tebo. Tiu okazaĵo estis eternigita de Sofoklo en sia teatraĵo Reĝo Edipo kaj ĝiaj daŭrigoj. Sigmund Freud uzis la temon por priskribi la Edipan komplekson.
La Edda rakontas kiel Fafnir, pro avideco, venkas la same avidan Hreidmar. La Malnova Testamento traktas la sorton de la asiria reĝo Senĥerib, kiu batalis kontraŭ Davido (2 Reĝoj 19:37 kaj Jesaja 37:38).
En antikvaj kulturoj, la patro de la familio havis specialan pozicion kiel provizanto, posedanto kaj sola reganto, kio igis atakojn kontraŭ li aparte skandalaj. En antikva Romo, tial, ekzistis speciala kruela formo de ekzekuto por patromortigoj: puno per la sako (poena cullei), tipo de prirabado. [1]
Patromurdo estas la ĉefmotivo en La fratoj Karamazov de Dostojevskij.
Historiaj kazoj de patromortigo ofte altiris atenton. Hejma perforto kontraŭ proksimaj parencoj daŭre portas fortajn emociajn ŝarĝojn eĉ hodiaŭ. Tiaj okazaĵoj ne estas maloftaj; en 2008, 13% de hejmaj hommortigoj en Usono estis direktitaj kontraŭ gepatroj.
En Esperanto aperis
[redakti | redakti fonton]- István Ráth-Végh: Patromurdo en la nigra muelejo - romaneca priskribo de murdo
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ How and Why the Romans Executed People. Alirita 9 December 2021 .
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- La patromurdisto de Aleksandro Kazbegi
Pli pri tiu kategorio
[redakti | redakti fonton]- patromurdo aŭ patromortigo (patricide), la mortigo de onia patro
- patrinmurdo aŭ patrinmortigo (matricide), la mortigo de onia patrino
- onklomurdo aŭ onklomortigo (avunculicide), la mortigo de onia onklo
- filmurdo aŭ filmortigo, kaj filinmurdo aŭ filinmortigo (filicide), la mortigo de onia filo aŭ filino.
- fratmurdo aŭ fratmortigo (fratricide), la mortigo de onia frato
- fratinmurdo aŭ fratinmortigo (sororicide), la mortigo de onia fratino
- edzomurdo aŭ edzomortigo (mariticide), la mortigo de onia edzo
- edzinmurdo aŭ edzinmortigo (uxoricide), la mortigo de onia edzino
- parecmurdo aŭ parecmortigo (parricide), la mortigo de onia proksima parenco