Pedaliacoj

Kiel legi la taksonomion

Pedaliacoj

Pedalium murex

Biologia klasado

Regno:	plantoj Plantae
Subregno:	trakeofitoj Tracheophyta
Superdivizio:	spermatofitoj Spermatophyta
Divizio:	angiospermoj Angiospermae
Klaso:	dukotiledonoj Magnoliopsida
Subklaso:	asteredoj Asteridae lamiedoj Lamiidae
Ordo:	lamialoj Lamiales
Familio:	pedaliacoj Pedaliaceae R.Br. ^[1]

Tipa genro

pedalio Pedalium
D. Royen ex L.

Aliaj Vikimediaj projektoj

Sistematiko en Vikispecioj

Komunejo pri Pedaliacoj

v • d • r

La pedaliacoj^[2] (latine Pedaliaceae) estas planta familio el la dukotiledonaj angiospermoj. Tiu familio apartenas al la ordo lamialoj (Lamiales). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 15 genrojn kaj preskaŭ 70 speciojn^[1]^,^[3]. Ĝia tipa genro estas pedalio^[2].

Ĝi kelkfoje estas nomata sezamacoj, pro sia plej konata genro, sezamo (Sesamum)

Kun escepto de genro Sesamothamnus, ĉiu pedaliacoj estas moltigaj plantoj, kiu oftas en Afriko. La floroj estas kvinpartaj, ĉe multaj genroj (Rogeria, Holubia) la korolo portas dorsoflanke etan spronon.

Taksonomio[redakti | redakti fonton]

Laŭ World Flora Online kaj The Plant List (26 jun. 2020)^[1]^,^[3], jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj^[4]:

Angiospermae - angiospermoj
- Lamiales Bromhead - lamialoj
  - Pedaliaceae R.Br. - pedaliacoj
    - Ceratotheca Endl. - ceratoteko
    - Dewinteria Van Jaarsv. & A.E. van Wyk - devinterio
    - Dicerocaryum Bojer - dicerokario
    - Harpagophytum DC. ex Meisn. - harpagofito^[5]*
    - Holubia Oliv. - holubio
    - Josephinia Vent. - jozefinio
    - Linariopsis Welw. - linariopso
    - Pedaliodiscus Ihlenf. - pedaliodisko
    - Pedalium D. Royen ex L. - pedalio^[2]
    - Pterodiscus Hook. - pterodisko
    - Rogeria J. Gay ex Delile - roĝerio
    - Sesamothamnus Welw. - sezamotamno
    - Sesamum L. - sezamo^[6]
    - Trapella Oliv. - trapelo
    - Uncarina Stapf - unkarino

*genro tradicie en la familio kaj ĉeestanta en PIV sed ne akceptita nek en TPL nek en WFO

Kelkaj taksonoj[redakti | redakti fonton]

sezamo (Sesamum) havas 18 speciojn kun vivareo de Orient-Afriko kaj Sud-Azio.
- sezamo (Sesamum indicum) la plej grava specio de la genro sezamo. Ĝi estas unujara herbo kun duope kontraŭesidantaj simplaj folioj, kun unuopaj, neregulecaj (rozkoloraj, sonorilsimilaj) floroj en la folianguloj kaj kun kapsuloj enhavantaj multajn platajn, obovalajn, tre oleoriĉajn grajnojn, pro kiuj la planto estas kulturata en Azio. La sezama oleo estas uzata kiel manĝoleo kaj por margarin- kaj sapofanrikado. (ankaŭ Sezamo estas magia vorto ĉe Mil kaj unu noktoj; sezamoido) Ĝi estas la plej praa oleoplanto de la homaro vivanta en la subtropika, tropika parto de Afriko, Azio. La fruktoj longas 2,5 cm, la grajno entenas ĉ. 58% oleon. La oleo havas antioksidiĝa efiko, kiu certigas la elstaran, daŭran kvaliton. De la semado ĝis la rikolto bezonas nur 2,5-3 monatojn.
jozefinio (Josephinia) havas dornajn fruktojn.
harpagofito