Prestiĝo (lingvistiko)
En sociolingvistiko la termino prestiĝo[1] indikas la nivelon de respekto por ies idiomo (lingvo aŭ dialekto) aŭ en rilato al la lingvaĵo uzata en iu lingvokomunumo. La koncepto de lingvoprestiĝo estas proksime ligita al la koncepto de socia prestiĝo. Ĝenerale pli altaj rondoj estas konsiderataj kiel pli prestiĝaj. Prestiĝa dialekto estas kutime standardigita lingvo, kvankam karakteriza escepto estas la araba.[2] Malgraŭ la multeco de opinioj pri "malbona", "malbona" kaj "bona" idiomaĵo, el lingvistika vidpunkto, ĉiuj lingvoj - kaj ĉiuj dialektoj - estas same bonaj"[3] La studo de la prestiĝo en la uzo de la lingvo estas grava parto de la sociolingvistiko.
Kiam dialekto de prestiĝo estas preskribita kiel la normo fare de la regantaj institucioj, fariĝas ankaŭ en norma lingvo. La rimedoj de radiofonio kaj televisoras estis speciale efektivaj en difini ĉi tiun tipon de lingvoj.
Prestiĝolingvoj kaj dialektoj[redakti | redakti fonton]
- Hispana lingvo. En la hispanparolanta mondo ne ekzistas unu sola dialekto de prestiĝo: anstataŭ tio, la klera normo de la varieco uzata en la ĉefurbo estas ĝenerale la dialekto kun prestiĝo de ĉiu lando (ekzemple, la perua hispana 'ribereño' en Peruo, aŭ la hispana rioplatense en Argentino kaj Urugvajo), kvankam en la amerika kontinento oni inklinas konsideri la meksikan aŭ kolombian variaĵojn kleraj, kiel tiuj de pli granda prestiĝo. La revoĉigo (en : revoicing) en multaj hispan-amerikaj amaskomunikiloj inklinas apliki iun normiĝon rilate al la prononco, la akĉento kaj leksiko, konata kiel "norma hispano".
- Angla lingvo. En Britio kaj en multaj partoj de la Brita Komunumo de Nacioj, la norma angla, standarda angla estas la dialekto de la prestiĝo (ne devas esti konfuzita kun la angla de la BBC, nek kun la RP aŭ Prononco Akceptita, pro tio ke ĉi tiuj terminoj rilatas al la akĉento, ne al la dialekto.. En Usono ne ekzistas unu sola dialekto de prestiĝo. En la praktiko, multaj regionaj kaj etnaj dialektoj, tiaj kiaj la angla afroamerikana kaj tiu de la Apalaches, estas de pli malgranda prestiĝo ol la superreganta dialekto uzata por la novaĵoj en televido kaj en la politiko, nomata "ĝenerala amerika angla". Komence de la 20a jarcento, miksaĵo de la usona kaj la brita angla estis dialekto de prestiĝo, speciale en filmoj.
- Ĉina lingvo. En la plej granda areo de Ĉinio, la mandarena ĉina, kiu estas bazita en la dialekto de Pekino, estas ĝenerale konsiderata kiel la dialekto de prestiĝo.
- Franca lingvo. En la franca, la parizano de la mezepoko estis ĝenerale prenita kiel la dialekto de prestiĝo, kvankam la pozicio estas malpli klara inter la parolantoj de internaciaj dialektoj tiaj kiaj la franca de Kebekio.
- Hinda lingvo. Inter la lingvoj parolataj en Barato, la khariboli estas la dialekto de prestiĝo de la hindia.
- Araba lingvo. La moderna norma araba estas la dialekto de prestiĝo de la arabparolantaj landoj , kvankam kontraste al aliaj dialektoj de prestiĝo, ĝi ne estas uzata en la ĉiutaga konversacio, sed kiel lingvo de la amaskomunikiloj kaj en la islama religio.
- Hebrea lingvo En Israelo, la hebrea estis revivigita kiel lingvo parolata en la 20a jarcento. La hebrea nun estas konsiderata kiel la dialekto de prestiĝo, kombinaĵo de la aŝkenaza tradicio (orienta eŭropano) kun la sefarda (en Hispanio) kune kun la signifa influo de pluraj aliaj dialektoj kaj judaj lingvoj tiaj kiaj la temani kaj la judhispana lingvo.
- Japana lingvo. La dialekto de prestiĝo de Japanio respondas al la norma lingvo kiu estas nomata denaske kiel kyōtsūgo (共通語? ”komuna lingvo”) aŭ hyōjungo/nihongo (標準語? ”standarda lingvo”) kiu estas bazita ĉefe sur la dialekto de Tokio, en malutilo de la aliaj dialektoj parolataj en la lando.
- Portugala lingvo En Brazilo, la variantoj parolataj en la ŝtatoj de São Paulo kaj Rio-de-Ĵaneiro povas esti konsiderataj kiel la dialektoj de prestiĝo. Tiuj estas precipe uzataj en la naciaj novaĵelsendoj.
- Ukraina lingvo. En Ukrainio, pluraj dialektoj de la ukraina estas uzataj en la komuna ĉiutaga uzo kaj estas konsiderataj samprestiĝaj, kun loka dialekto favorata en iuj areoj. La surĵika, aliflanke, estas perceptata kiel ne prestiĝa.
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ prestige - definition and examples of prestige languages and dialects – About.com».
In sociolinguistics, the degree of esteem and social value attached by members of a speech community to certain languages, dialects, or features of a language variety.
- ↑ Ibrahim, Mohammed H. (printempo 1986). «Standard and Prestige Language: A Problem in Arabic Sociolinguistics». Anthropological Linguistics 28 (1): 115-126.
- ↑ Fox, Margalit. The Way We Live Now: 9-12-99: On Language; Dialects, The New York Times (12 septembro 1999). Konsultita 14/6/2016
Literaturo[redakti | redakti fonton]
- Lakoff, Robin Tolmach. The Language War, Berkeley, Kalifornio:University of Kalifornio Press, 2000, ISBN 0-520-21666-0.
- Moreno, Juan Carlos. La digno kaj egaleco de la lingvoj: Kritiko de la lingva diskriminacio, Madrido: Eldonejo Alianza 2000