Profesoro Moriarty
| Profesoro Moriarty | |
|---|---|
| |
| literatura rolulo • krimfilma rolulo • fikciulo en televida serio | |
| Kreita de | Arthur Conan Doyle |
| Verko | La Fina Problemo La Valo de Teruro Sherlock Moriarty |
| Rolita de | Andrew Scott, Jared Harris, Ralph Fiennes, Vincent D'Onofrio, Eric Porter, Richard Roxburgh, Laurence Olivier, Lionel Atwill, Henry Daniell, John Huston, Paul Freeman, Leo McKern, Hans Söhnker, Anthony Higgins, George Zucco, Ernest Torrence, Norman McKinnel, Gustav von Seyffertitz, Lyn Harding, Booth Conway, Viktor Yevgrafov, Oleksiy Gorbunov |
| Informoj | |
| Originala nomo | James Moriarty |
| Eble sama | Jamie Moriarty |
| Sekso | vira |
| Nacieco | Unuiĝinta Reĝlando de Granda Britio kaj Irlando |
| Mortigita de | Sherlock Holmes |
| Okupo | krimulo • universitata instruisto • matematikisto |
| Malamikoj | Sherlock Holmes • John H. Watson • Billy • Mycroft Holmes |
Profesoro Jakobo Moriarti (angle Professor James Moriarty) estas neĉefa literatura fikcia rolulo en la Ŝerloko Holmso serio de krimaj rakontoj fare de Arthur Conan Doyle. Profesoro Moriarti estas la plej granda kaj plej fama malamiko de Ŝerloko Holmso.
Kreo[redakti | redakti fonton]
Inter la jaroj 1891-1893, Doyle publikigis dudek kvar novelojn en la Strand-gazeto, priskribante diversajn misterojn solvitajn fare de Ŝerloko Holmso. Holmso rapide iĝis kara kaj ŝatata rolulo, sed verkado de Holmso-rakontoj malatentis Doyle de aliaj temoj pri kiuj li estis interesita. Li mem esperis famiĝi verkante historiajn romanojn, ne detektivajn rakontojn. Tial, li decidis mortigi Holmso en unu el siaj rakontoj, por ke li povu turni sin al aliaj aferoj. Tiucele, en la rakonto "La Fina Problemo", Doyle kreis la rolulon de Moriarti, la nura krimulo priskribita kiel egala al Holmso, kaj tial lia plej granda malamiko. Ĉe la fino de la rakonto la du roluloj batalas unu la alian kaj Holmso kaj Moriarti kaŭzas unu la alian morton. La celo estis ke la heroa morto de Holmso kontentigus la legantojn de Doyle.
Debuto[redakti | redakti fonton]
Kiel dirite supre, Moriarti unue aperis en la rakonto " La Fina Problemo ". En ĉi tiu rakonto, Holmso klarigis ke Moriarti estas la estro de granda krima organizo, ligita iel al preskaŭ ĉiu krimo kiu okazas en Anglio, kaj en interŝanĝo por mono aŭ aliaj favoroj, la organizo atentas por la krimulo aŭ krimuloj, kaj liberigas ilin de ia krimo. Krome, Holmso diris ke en sia renkontiĝo kun Moriarti [1] li vidis ke la profesoro havis bonegajn tajpi kaj pensadkapablojn [2], igante lin la unua kontraŭulo de la detektivo kiu vere egalis lin. Malgraŭ la minacoj de Moriarti, Holmso rifuzis forlasi la enketon kontraŭ li [3]. La viroj de Moriarti provis mortigi Holmso plurajn fojojn ĉar li trovis sufiĉe da indico por eksponi la organizon de Moriarti. Post kiam Holmso alportis la tutan indicon al la polico, li veturis kun sia partnero, Doktoro Watson, al Reichenbach Akvofaloj, sed Moriarti sekvis Holmso tie kaj alfrontis lin. Holmso iris direkte al la faloj, kie li luktis kun Moriarti, ĝis li falis laŭ la faloj kun li kaj ambaŭ mortis [4].
Aperoj[redakti | redakti fonton]
Sekvante la premon kreitan sur Doyle por revivigi Holmso, kaj sekvante la financan tenton kiu akompanis la reanimadon de liaj rakontoj, Doyle revivis la detektivon en la rakonto " La Aventuro de la Malplena Domo ", en 1901. En tiu rakonto estas rivelita al Watson ke li estis malĝusta en sia takso, ĉar Holmso sukcesis (uzante la luktarton de Bartitsu) frapi Moriarti en la Reichenbach Akvofaloj proksime de la urbo Meiringen, kaj li estis mortigita dum Holmso pluvivis [5]. Malgraŭ la morto de Moriarti, Doyle daŭre uzis sian rolulon nerekte. En la "Empty House Affair" estas dirite ke kelkaj el la altrangaj membroj de la krima organizo de Moriarti daŭre funkciigis, same kiel la deputito de Moriarti, kiu provis asasini Holmso. Post tio, Moriarti estas plurfoje menciita fare de Holmso, aŭ kiel plendo ke ekzistas ne plu fiuloj kiel li, aŭ kiel komparo inter li kaj alia krimulo [6]. En 1915, Moriarti prenis pli aktivan rolon en la libro The Valley of Fear de Doyle, kiu okazas antaŭ la rakonto The Final Problem. Moriarti estas menciita komence de la rakonto, kiam Holmso sciigas ke li ricevis inteligentecon pri la organizo kaj unu el ĝiaj krimoj, kaj pruvas al Scotland Yard Inspector MacDonald ke la profesoro estas krimulo, laŭ la posedo de Moriarti de pentraĵo kiu kostas. multe pli ol la meza profesora salajro. Ĉe la fino de la rakonto, la murdo de unu el la ĉefroluloj en la libro estas menciita, kaj Holmso diras ke ĝi estas la laboro de Moriarti.
En aliaj artaĵoj[redakti | redakti fonton]
Kiel la ĵura malamiko de Holmso, profesoro Moriarti ankaŭ aperas en preskaŭ ĉiuj adaptiĝoj de la Holmso-rakontoj, kiel ekzemple en la filmo Sherlock Holmes kaj ĝia daŭrigo, Ŝerloko Holmso: Ludo de Ombroj, en la serio Elementary, same kiel en la BBC- mini-serie de 2010, Ŝerloko. Kun la paso de la tempo, Moriarti komencis esti konsiderita la nomo de potenca kaj danĝera krimulo, kaj tial la rolulo de Moriarti aperas, estas menciita, aŭ estas insinuita en rakontoj senrilataj al Holmso, kiel ekzemple en la filmo " Elite Gentlemen ", en kiu li aperis kiel la ĉefa fiulo kontraŭ kiu batalas la sinjoroj. Lia rolulo ankaŭ aperas en du epizodoj de la sciencfikcia serio, " Star Trek: The Next Generation ", kaj ankaŭ aperos en la tria sezono de " Star Trek: Picard ".
En 2020, la mistermangaa animea serio Moriarti the Patriot estis publikigita en kiu la ĉefrolulo estas Moriarti.
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Arthur Conan Doyle, Sherlock Holmes - All the Stories Part I, The Final Problem, Publishing Books for Literature, 2010 , paĝo 452, "La vero estas, kiam li eniris mi tuj sentis la grandan personan danĝeron kaŝatendantan por mi. La solan vojon de savo, kiu estis malfermita al li, mi estus silentinta. En palpebrumo, mi kaptis la pafilon el la tirkesto kaj metis ĝin en mian poŝon. La vestaĵoj kaŝis ĝin for de la vido."
- ↑ Arthur Conan Doyle, Sherlock Holmes - All the Stories Part 1, The Final Problem, Literary Notebooks Publishing , 2010 , paĝo 453, "mi konas ĉiun movon en via ludo. Vi ne povas fari ion ajn antaŭ lundo. Ĝi estis duelo Inter vi kaj mi, sinjoro Holmso. Vi esperas meti min en la dokon. Mi promesas al vi, ke mi neniam staros en la doko. Vi esperas venki min.Mi promesas al vi, ke vi neniam sukcesos venki min. Se vi estas sufiĉe lerta por faligi min, estu certa, ke mi faros ĝin al vi."
- ↑ Arthur Conan Doyle, Sherlock Holmes - All the Stories Part 1, La Fina Problemo, Literature Notebook Publishing , 2010 , paĝo 453, " 'Vi pagis al mi kelkajn komplimentojn sinjoro Moriarty,' mi diris. 'Permesu al mi. fari al vi komplimenton kaj diri Ĉar se mi estus certa pri la unua opcio, mi volonte akceptus ankaŭ la duan opcion, por la publika bono."
- ↑ Arthur Conan Doyle, Sherlock Holmes - All the Stories Part I, La Fina Problemo , Publishing Books for Literature , 2010 , paĝo 456, " Ekzameno de ekspertoj lasas neniun lokon por dubo ke persona lukto inter la du viroj finiĝis - kiel oni povus supozi En tia situacio - fali malsupren, interplektitaj en la brakojn unu de la alia.Ĉiuj klopodoj por trovi iliajn korpojn estis vanaj, kaj tie, profunde en la terura amaso de muĝanta akvo kaj vigla ŝaŭmo, kuŝos por ĉiam la atestanto de la plej granda krimulo kaj ĉampiono de la leĝo de ilia generacio."
- ↑ Arthur Conan Doyle , The Return of Sherlock Holmes - All the Stories Part II , The Adventure of the Empty House , Literary Notebook Publishing , 2010 , paĝo 12, " Kiam mi atingis la finon mi trovis min en malfacilega situacio. Li eltiris nenian armilon, sed rapidis al mi kaj ĉirkaŭvolvis min per siaj longaj brakoj. Li sciis, ke lia propra ludo estas finita, kaj li volis nenion alian ol venĝi al mi. Ni kune ŝanceliĝis trans la rando de la akvofalo. Sed mi, kiel mi memoras, konas britsu - la japanan luktadmetodon - kiu estis utila al mi multfoje antaŭe. Mi liberiĝis de lia teno, kaj li ŝanceliĝis senespere kun terura krio dum kelkaj sekundoj kaj trapikis la aeron per ambaŭ manoj. Malgraŭ ĉiuj siaj klopodoj li ne povis reakiri la ekvilibron kaj falis malsupren. Mi kliniĝis trans la rando kaj vidis lin fali malproksimen — profunden. Fine li trafis rokon, transsaltis ĝin kaj plonĝis en la akvon."
- ↑ Arthur Conan Doyle, The Affair of the Missing Rugby Player, paĝo 212, "'Doktoro Leslie Armstrong estas, sendube, viro de vigleco kaj karaktero." li diris. Mi ne vidis homon, kiu pli taŭgus – se li direktus siajn talentojn ĉi-direkten – plenigi la malplenan spacon postlasitan de la fama Moriarty.” kaj senpripense tio ne ŝajnas, ke D-ro Armstrong ja estis krimulo laŭ sia naturo.
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
- 5048 Moriarty, asteroido
