Protestado en Irano (2022)
.svg)
La manifestacioj en Irano aŭ la manifestacioj de Mahsa Amini estas serio de protestaj manifestacioj kaj tumultoj kontraŭ la irana registaro, kiuj komenciĝis la 16-an de septembro 2022, post la morto de Mahsa Amini (kurde : مەھسا ئەمینی), kiu estis mortigita en policgardo. Laŭ atestanto, ŝi estis torturita kaj batita fare de la trejna patrolo, la islama vicpolico en la lando, post kiam ŝi estis akuzita je portado de sia hiĝabo nedece, tiel malobservante la leĝon postulantan la uzadon de la hiĝabo en la lando. La irana polico neis ke Amini estis batita dum la aresto.
Protestoj
[redakti | redakti fonton]La manifestacioj komenciĝis kelkajn horojn post la morto de Amini en Teherano, komence proksime de la hospitalo kie ŝi estis flegita, kaj poste rapide disvastiĝis al aliaj urboj, unue en la provinco de Kurdio kie Amini naskiĝis kaj kreskis, en la urboj Sakezo, Sanandaĝo, Divandere, Bane kaj Bijar (AN ), inter aliaj. En respondo al tiuj protestoj, ekde la 19-an de septembro, la irana registaro komencis limigi aliron al la Interreto en diversaj lokoj. Ĉar la protestoj kreskis, la registaro trudis ĝeneraligitan interretan senkurentiĝon en multaj lokoj de la lando, kaj ankaŭ limigis aliron al sociaj retoj ĉie en la lando.
En respondo al la protestoj post la morto de Amini, homoj okazigis manifestaciojn en subteno de la registaro en diversaj grandurboj en Irano, por generi kontraŭreagon al la manifestacianoj. La irana registaro nomis tiujn kontraŭmanifestaciojn "spontaneaj". La porregistaraj manifestaciantoj postulis la ekzekuton de la kontraŭregistaraj manifestacianoj, nomante ilin "soldatoj de Israelo", dum kriante "morto al Ameriko" kaj "morto al Israelo", reflektante la propagandaon de la burokratiaj regantoj de Irano, kiu; inkluzivas kulpigi la tumulton kontraŭ malamikaj eksterlandoj. La 3-an de oktobro, en sia unua deklaro post la eksplodo de la protestoj, la supera gvidanto de Irano, Ali Ĥamenei, rifuzis nomi la grandskalan protestoj "tumultoj" kaj provis portreti ilin kiel eksterlandan komploton.
Ĝis la 5-a de decembro 2022, almenaŭ 448 manifestacianoj, inkluzive de 60 neplenaĝuloj, estis mortigitaj dum la manifestacioj kiel rezulto de kolizioj kun registaroficistoj interrompantaj en ili (inkluzive de la uzo de larmiga gaso kaj mortiginta pafado), kio faras ĉi tiujn manifestaciojn la plej mortigaj ekde la manifestacioj en Irano en 2019-2020, kiuj finiĝis kun pli ol 1 500 mortintoj.
Punoj
[redakti | redakti fonton]La 8-an de decembro 2022 estis pendumita la unua mortkondamnito — 23-jara Mohsen Shekari, kiu ponardis sekurecserviston kaj partoprenis blokadon de stratoj en Teherano. Li estis arestita la 25-an de septembro kaj kondamnita fare de la Teherana Revolucia Tribunalo la 1-an de novembro. Lia apelacio estis malaprobita de la kasacia kortumo la 20-an de novembro.
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Irana Revolucio
- Murdo de Neda Aga-Soltan
- 2009 irana prezidenta balotado protestoj
- Protestado en Irano 2017–2018
- Protestado en Irano (2018–2019)
- Protestado en Irano (2019-2020)
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Neniu spaco por kompromiso? Irano ĝenerala frapo vokita kiel esperoj por cedoj senkoloriĝas (Video), 5a de decembro 2022, France 24.
- la protesta generacio de Irano pri kial ili ne estos silentigita (podcast), 8a de novembro 2022, The Guardian.
- Hashtags, furorkanto kaj memoj povigas la protestantojn de Irano, 1 novembro 2022, BBC.
- Persistaj protestoj metita supervivon de teokratia reĝimo de Irano en demando de Alex Whiteman, 19a de oktobro 2022, araba sciigo.
- Iranaj protestadoj disvastigis tutmondan (videon), 24a de septembro 2022, DW.