Reproduktaj rajtoj
Reproduktaj rajtoj - rajtoj kaj liberecoj rilataj al homa reproduktado kaj sano en ĉi tiu areo de la vivo, kiuj varias inter landoj tra la mondo.[1][2][3][4]
La Monda Organizaĵo pri Sano difinas reproduktajn rajtojn jene:[5]
Reproduktaj rajtoj baziĝas sur la fundamenta rajto de ĉiuj paroj kaj individuoj libere kaj respondece decidi pri la nombro, interspaco kaj tempo de siaj infanoj, la rajto al informoj, aliro al la rimedoj por certigi tion, kaj la rajto konservi la plej altan normon de seksa kaj reprodukta sano. Ĉi tiuj rajtoj ankaŭ implicas la rajton de ĉiuj individuoj fari decidojn pri sia reproduktado libere de diskriminacio, devigo kaj perforto.
Reproduktaj rajtoj komencis disvolviĝi kiel elemento de homaj rajtoj en 1968, kiam la Internacia Konferenco pri Homaj Rajtoj de UN okazis en Teherano. La konferenco rezultigis la kreadon de la ne-deviga Proklamo de Teherano. [6] La Proklamo estis la unua internacia dokumento, kiu traktis la temon de reproduktaj rajtoj: Gepatroj havas la fundamentan homan rajton libere kaj respondece decidi pri la nombro kaj interspaco de siaj infanoj (paragrafo 16).[6]
Membroŝtatoj malrapide integrigas reproduktajn rajtojn en devigajn internaciajn jurajn dokumentojn. Dum iuj reproduktaj rajtoj estas klasifikitaj kiel malmola juro nur la statuson de postulatoj kaj rekomendoj por estonta efektivigo, kaj tial havas la statuson de mola juro. Ilia akcepto fare de la internacia komunumo postulas taŭgajn publikajn kampanjojn.[7][8]
Konsisto
[redakti | redakti fonton]Depende de la lando, laŭleĝe garantiitaj reproduktaj rajtoj povas inkluzivi iujn aŭ ĉiujn el la jenaj:
- la rajto kaj aliro al scio, kiu ebligas al homoj fari decidojn en la kampo de sekseco kaj reproduktado sen devigo, diskriminacio kaj perforto;
- la rajto al seksa edukado;
- la rajto je libereco de devigo rilate al genitala mutilado (ekz. ina cirkumcido); la uzo de kontraŭkoncipado (inkluzive de steriligo) kaj la rajto sperti aborton;
- la rajto al laŭleĝa kaj sekura ĉesigo de gravedeco;
- la rajto uzi metodojn kaj teknikojn de kontraŭkoncipado kaj (pli ĝenerale) kontraŭkoncipilojn;
- la rajto aliri reproduktan sanservon kiu konformas al medicinaj normoj.
Kritiko
[redakti | redakti fonton]Laŭ Lara M. Knudsen, aferoj pri reproduktaj rajtoj estas inter la plej varme pridisputataj homaj rajtoj en la mondo, sendepende de la sociekonomia nivelo, kulturo aŭ religio de difinita loĝantaro.
Kontraŭuloj de la leĝigo de aborto konsideras la terminon "reproduktaj rajtoj" eŭfemismo uzata por ŝanĝi sentojn favore al aborto. La organizaĵo National Right to Life nomis "reproduktajn rajtojn" fikcia termino uzata por priskribi la koncepton de "la rajto al aborto".
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ (1996) “Advancing Reproductive Rights Beyond Cairo and Beijing”, International Family Planning Perspectives 22 (3), p. 115–21. doi:10.2307/2950752.
- ↑ (2020) “The moral imperative of reproductive rights, health, and justice”, Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology 62, p. 3–10. doi:10.1016/j.bpobgyn.2019.07.006.
- ↑ (2012) “Women's Reproductive Rights: A literary perspective”, Pólemos 6 (1), p. 101–123. doi:10.1515/pol-2012-0007.
- ↑ (2024) “Beyond fertility figures: towards reproductive rights and choices”, Humanities and Social Sciences Communications 11. doi:10.1057/s41599-024-02608-2.
- ↑ Gender and reproductive rights. Arkivita el la originalo je 2009-07-26. Alirita 2010-08-29 .
- ↑ 6,0 6,1 Proclamation of Teheran. International Conference on Human Rights (1968). Arkivita el la originalo je 17 October 2007. Alirita 8 November 2007 .
- ↑ Knudsen, Lara. (2006) Reproductive Rights in a Global Context. Vanderbilt University Press. ISBN 978-0-8265-1528-5. “reproductive rights.”.
- ↑ Population Matters search on "reproductive rights". Arkivita el la originalo je 2020-03-08. Alirita 19 August 2017 .