Romia akvedukto

La multobla arkaro de la Pont du Gard en Romia Gaŭlujo (moderna suda France). La supra nivelo enhavas akvedukton kiu sendis akvon al Nimes en Romia epoko; ties malalta nivelo estis etendita en la 1740-aj jaroj por porti ampleksan ŝoseon tra la rivero.

La arkaro de alta sekcio de la romia Akvedukto de Segovio, en moderna Hispanio.

La arkaro de akvedukto de Luynes (Indre-et-Loire).

La romianoj konstruis nombrajn akveduktojn por porti akvon el ofte distaj fontoj en urbojn, liverante al publikaj banejoj, latrinoj, fontoj kaj privataj hejmoj. Akveduktoj ankaŭ havigis akvon por minado, muelado, farmado kaj ĝardenado.

Priskribo

Akveduktoj transportis akvon pere nur de gravito, danke al iome subena deklivo ene de kondukejoj el ŝtono, brikoj aŭ cemento. Plej kondukejoj estis enterigitaj ene de la grundo, kaj sekvis la konturojn de la tereno; evitante altaĵojn ĉirkaŭirante aŭ malplej ofte, tratunele. Ĉe valoj aŭ malaltaj teroj, la kondukejo estis metita sur ponto, aŭ ties enhavo ene de alt-premaj plumbaj, ceramikaj aŭ ŝtonaj tuboj kaj trasifonita. Plej akveduktaj sistemoj inkludis sedimentujojn, kiuj helpis malpliigi akvoportitan rubaĵon. Irigaciaj kanaletoj kaj castella aquae (distribuujoj) regulis la akvoliveradon al individuaj destinoj. La malmankanta akvo el akveduktoj nutris avomuelejojn, kaj purigis drenejoj kaj akvoforigejojn.

La unua akvedukto de Romo liveris akvon al akvofonto ĉe la urba bestomerkato. Ĉirkaŭ la tria jarcento p.K., la urbo havis dekunu akveduktojn, subtenante loĝantaron de ĉirkaŭ unu miliono; plej el la liverita akvo estis por la multaj publikaj banejoj de la urbo. Aliaj urboj laŭlonge de la Romia Imperio imitis tiun modelon, kaj financis akveduktojn kiel objektojn de publika intereso kaj civitana fiero, "multekosta sed necesa lukso al kiu ĉiuj povis aspiri, kaj ja aspiris".

Vidu ankaŭ

• Listo de romiaj akvo-baraĵoj kaj rezervejoj
• Romia ponto

Bibliografio

• Blackman, Deane R., Hodge, A. Trevor (2001). "Frontinus' Legacy". University of Michigan Press.
• Bossy, G.; G. Fabre, Y. Glard, C. Joseph (2000). "Sur le Fonctionnement d'un Ouvrage de Grande Hydraulique Antique, l'Aqueduc de Nîmes et le Pont du Gard (Languedoc, France)" in Comptes Rendus de l'Académie des Sciences de Paris. Sciences de la Terre et des Planètes. Vol. 330, pp. 769–775.
• Chanson, H. (2002). "Certains Aspects de la Conception hydraulique des Aqueducs Romains". Journal La Houille Blanche. No. 6/7, pp. 43–57.
• Chanson, H. (2008). "The Hydraulics of Roman Aqueducts: What do we know? Why should we learn ?" in Proceedings of World Environmental and Water Resources Congress 2008 Ahupua'a. ASCE-EWRI Education, Research and History Symposium, Hawaii, USA. Invited Keynote lecture, 13–16 May, R.W. Badcock Jr and R. Walton Eds., 16 pages (ISBN 978-0-7844-0976-3)
• Coarelli, Filippo (1989). Guida Archeologica di Roma. Milano: Arnoldo Mondadori Editore.
• Claridge, Amanda (1998). Rome: An Oxford Archaeological Guide. New York: Oxford University Press.
• Fabre, G.; J. L. Fiches, J. L. Paillet (2000). L'Aqueduc de Nîmes et le Pont du Gard. Archéologie, Géosystème, Histoire. CRA Monographies Hors Série. Paris: CNRS Editions.
• Gebara, C.; J. M. Michel, J. L. Guendon (2002). "L'Aqueduc Romain de Fréjus. Sa Description, son Histoire et son Environnement", Revue Achéologique de Narbonnaise, Supplément 33. Montpellier, France.
• Hodge, A.T. (2001). Roman Aqueducts & Water Supply, 2nd ed. London: Duckworth.
• Leveau, P. (1991). "Research on Roman Aqueducts in the Past Ten Years" in T. Hodge (ed.): Future Currents in Aqueduct Studies. Leeds, UK, pp. 149–162.
• Lewis, P. R.; G. D. B. Jones (1970). "Roman gold-mining in north-west Spain". Journal of Roman Studies 60 : 169-85.
• Lewis, P. R.; G. D. B. Jones (1969). "The Dolaucothi gold mines, I: the surface evidence". The Antiquaries Journal, 49, no. 2: 244–72.
• Taylor, R., Public Needs and Private Pleasures: Water Distribution, the Tiber River and the Urban Development of Ancient Rome, (Studia Archaeologica) L'ERMA di BRETSCHNEIDER, 2000.
• Tucci, Pier Luigi (2006). "Ideology and technology in Rome’s water supply: castella, the toponym AQVEDVCTIVM, and supply to the Palatine and Caelian hill". Journal of Roman Archaeology 19 : 94-120.

Eksteraj ligiloj

• Sextus Julius Frontinus. De Aquaeductu Urbis Romae (On the water management of the city of Rome). Tradukita de R. H. Rodgers. University of Vermont. 2003.
• Lacus Curtius – pri Romiaj akvovorkoj, uchicago.edu
• Aqueduct survey on-line project
• 600 Roman aqueducts – with 25 descriptions in detail, romanaqueducts.info
• Map of Roman aqueducts itale, archeoroma.com
• Planimetry of Ancient aqueducts in Roman countryside Arkivigite je 2015-08-04 per la retarkivo Wayback Machine itale, acquedottidiroma.it
• Recent advances in study of Roman aqueducts de Chanson
• Hubert Chanson – A dozen freely available published research articles on Roman aqueduct hydraulics and culvert design, and related topics de Professor Hubert Chanson, Department of Civil Engineering, University of Queensland.
• John Hooper, Secrets of Roman aqueduct lie in chapel. The Guardian. 24a de Januaro 2010.
• Travertine reveals ancient Roman aqueduct supply