Santes Pagninus
| Ksanteso Pagnino (1470-1541) | ||
|---|---|---|
_Institutionum_hebraicarum.png) "Institutionum hebraicorum",
verko eldonita en 1526 | ||
| Persona informo | ||
| Naskiĝo | 18-a de Oktobro 1470 en Luko, Italio | |
| Morto | 24-a de Aŭgusto 1541 en Liono, Francio | |
| Tombo | Église Notre-Dame-de-Confort vd | |
| Lingvoj | latina • Biblia Hebrea • aramea • antikva greka vd | |
| Alma mater | Universitato de Romo | |
| Profesio | ||
| Okupo | orientalisto vd | |
| Verkado | ||
| Verkoj | Q60969554 vd | |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Ksanteso Pagnino (ankaŭ Xanthus Pagninus) (1470-1541) estis itala erudiciulo, orientalisto, filologo kaj unu el la plej grandaj bibliaj tradukistoj de sia epoko. Kiel respektinda hebreisto li estis la unua kiu enkondukis la nombradon de la versikloj al la ĉapitroj de la Biblio.[1] Li estis disĉiplo de Girolamo Savonarola kaj amiko de la papoj Leono la 10-a kaj Klemento la 7-a.
Vivo[redakti | redakti fonton]
_Hebraicae_institutiones.png)
verko eldonita en 1526
Estante deksesjara, li ordiniĝis en la dominikana monaĥejo kaj sin donis plej diligente al la studoj pri la orientaj lingvoj kaj teologio. Li iĝis profunde kaj precize lerta pri la latina, la greka, la hebrea, la kaldea kaj la araba lingvoj, sed li estas aparte renoma pro siaj konoj de la hebrea lingvo.
Li pasis grandan parton de sia vivo en liona monaĥejo, kaj distingiĝis pro sia zorgo je defendo de la katolika eklezio kontraŭ la atakoj de la reformistoj, kaj klopodis por malpermesi ke sennombraj italaj familioj, kiuj establiĝis en tiu urbo, konvertiĝu per la senditoj de la valdanoj kaj luteranoj. Tamen, Pagninus estas ĉefe konata pro lia unua moderna tradukado en la latinan de la "Malnova Testamento" el la hebrea originalo, kaj de la "Nova Testamento" el la greka.
Kio kondukis lin al tiu projekto, tio estis lia konvinko ke la tradukado de la Vulgato, tia kia ĝi venis al la modernaj tempoj, estis forte koruptita laŭ la maniero kiel ĝi estis lasita de Sankta Hieronimo. Do, tiu estis lia revo, nome, produkti novan tradukaĵon, en kiu la Vulgato estus respektata ĉiam kiam la fideleco al la originaloj estus permesata. Havante la papon Leono la 10-a kiel patrono, li komencis sian grandan laboron, en 1493, kaj dum dudekkvin jaroj li senhalte sin dediĉis al tiu projekto, kompletigante ĝin nur en 1518.
Poste li sin donis al tradukado de la apokrifaj libroj kaj al la "Nova Testamento", kies ambaŭ laboroj, tradukitaj el la greka originalo, finiĝis nur en 1521. La tuta verko publikiĝis en Liono, en 1528, sub la titolo "Veteris et Novi Testamenti nova Translatio, per Sanctum Pagninum nuper edita, approbante Clemente VIII".
Multajn bonajn rekomendojn estis faritaj pri ĉi-verko, far la plej erudiciaj rabenoj, kien aliris ĉiuj preferoj anstataŭ al aliaj tradukdoj pri la sanktaj hebreaj skribaĵoj, samkiel multaj kristanaj kritikistoj donis ilian apogon tiaj kiaj Johannes Leusden (1624-1699), Thomas van Erpe (1584-1624), Johannes Buxtorf (1564-1629) kaj Thomas Huet (m. 1591).[2]
Kiel sankta oratoro, liaj zorgo kaj elokventeco harmoniis kun sia erudicio kaj estis fruktoportaj. Kunvokita al Romo far Leono la 10-a, li instruis en la ĵus-malfermita liberlernejo por Orientaj Lingvaĵoj ĝis la morto de sia protektanto en 1521. Pli malfrue, li pasis tri jarojn en Avinjono kaj la lastaj sep jaroj de sia vivodaŭro en Liono. Tie li kunlaboris por la starigo de hospitalo por pesto-infektitoj, tie ricevinte certajn rajtojn kaj privilegiojn kiel civitano. Samtempe, eblis al li konatiĝi kun la polimato kaj hebreisto Mikaelo Serveto, al kiu li donis siajn notojn, kaj indikis lin kiel heredanto de siaj sciencaj studoj de la Biblio post sia morto.
Verkaro[redakti | redakti fonton]
- Enchiridion expositionis vocabulorum Haruch, Tharghum ... et multorum ..., 1523
- Veteris et Novi Testamenti nova translatio, "Nova tradukado de la Malnova kaj nova testamentoj", Liono, 1527, aprobita de Klemento la 7-a
- Thesaurus linguae sanctae sive lexicon hebraicum, 1529
- Santis Pagnini Lucensis praedicatorii ordinis Isagogae ad Sacras Literas ..., 1536 Sante Pagnini, Symphorien Champier
- Catena argentea in Pentateuchum, voll. 6, Liono, 1536
- Isagogae ad mysticos sacrae scripturae sensus libri XVIII, 1540
- Observationes in linguam hebraicam, 1546
- Hebraicae institutiones, 1549
- Hebraicarum Institutionum libri IIII ..., 1549
- Hoc est Epitome Thesauri linguae sanctae, 1578
- Epitome thesauri linguae Sanctae, 1588
- Epitome thesauri linguae sanctae, auctore sancte Pagnino,... Fr ..., 1609 Sante Pagnini, Collège de la Sainte Trinité de la Compagnie de Jésus, Raphelengius
- Biblia hebraica, cum interlineari interpretatione Latina, 1611
- Liber Psalmorum hebraicé, 1650
Literaturo[redakti | redakti fonton]
- New Advent
- Encyclopaedia Britannica[rompita ligilo]
- Iglesia Evangélica Pueblo Nuevo
- CERL Thesaurus
- Cleofas.com.br
- WorldCat Identities
- Post-reformation Digital Library
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
- Θεοδοτιών greka biblia tradukisto el la hebrea lingvo
- David Kimchi (1160-1235)
- Girolamo Savonarola (1452-1498)
- Piko de la Mirandolo (1463-1494)
- Leono la 10-a (1475-1521)
- Marteno Lutero (1483-1546)
- Sebastian Münster (1488-1552) germana hebreisto
- François Vatable (1495-1547)
- Antonio Brucioli (1498-1566)
- Robert Estienne (1503-1559)
- Mikaelo Serveto (1511-1553)
- Teodoro Beza (1519-1605)
- Christoffel Plantijn (1520-1589)
- Benito Arias Montano (1527-1598)
- Klemento la 7-a (1478-1534)
- Franciscus Raphelengius la 1-a (1539-1597)
- Symphorien Champier (1471-1539)
- Mateo Aŭrogalo (1488-1560)
- Franciscus Raphelengius la 2-a (1568-1643)
- Giovanni Diodati (1576-1649)
- Girolamo Tiraboschi (1731-1794)
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ The History of the Spanish Bible, Rafael A Serrano
- ↑ The Cyclopædia: Or, Universal Dictionary of Arts, Sciences, and ..., Volume 26, Abraham Rees
