Satem-lingvoj
La satem-lingvoj, aŭ la lingvoj hinda-slavaj estas tiu branĉo en la hindeŭropa lingvaro, en kiu la praa konsonanto mola [ḱ] ŝanĝiĝis en [s] — aŭ [ɕ] (sanskrite), aŭ [ʃ] (la balta lingvaro), aŭ [θ] (albane).
Analogie ŝanĝiĝis la praaj voĉaj konsonantoj molaj [ǵ], [ǵʰ].
Al tiu branĉo apartenas la slavaj lingvoj, baltaj lingvoj, lingvoj hind-iranaj, la armena lingvo kaj la albana lingvo.
La nomo de la branĉo satem (kontraste al la branĉo kentum) devenas el la maniero prononci la numeralon cento (100) en karakteriza reprezentanto de la branĉo: la irana-Avesta ([satəm] — kontraste al la latina centum, kies historia prononco estis ['kentum]).
| Prae | Greke | Latine | Ĝermane | Hindirane | Litove | Slave | Esperante[noto 1] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ḱm̥tóm | he-katon (unu-cent) | centum | Hund-ert | satem | šimtas | sъto←sęto | cent |
| deḱm̥-tis | deka | decem | tehun→zehn/ten | dešimt | desętь | dek | |
| oḱto | oktō | octo | acht/åtta | aśtā | aštuoni | osmь | ok |
| ḱr̥d-is | kardia pl. | cor gen. cordis | heart, Herz | śrad- | širdis | sьrd-ьce | koro |
| ǵno- | (gi)gnōskō | (g)nosco | kennen/känner | ĝānāmi | žinoti | znāti | koni |
| ǵer | geraskō | granum | Korn/korrel | ĝrati | žirnis | zьrati, zьrno | manĝi, grajno |
| veǵ- | oĥos | vehere | be-wegen, Wagen | vahāmi | vežu | vezǫ | veturi |
| ǵʰeima | ĥeimā | hiems | Winter/vinter | himā (kaj Himalajo) | žiema | zima | vintro |
Noto
[redakti | redakti fonton]- ↑ Parencaj vortoj estas skribataj normale, dum tradukoj aperas kursive.