Pretora gvardio

La pretoriana gvardio aŭ simple pretorianoj (latine COHORS PRÆTORIA) estis armea formacio en la antikva Romio. Ĝi formis la korpogardistaron de militestroj (ekde la 2-a jc a.K.), pli poste de la imperiestroj.

Imperiestro Augustus organizis ilin en 27. a.K. al naŭ konstantaj kohortoj (cohors) kun staciejo en Romo aŭ en ties ĉirkaŭo.

Pinte de la gvardio staris du prefektistoj, sed en 23 p.K., Seianus akiris solan gvidantan pozicion. Li estis ŝatatulo de imperiestro Tiberius kaj konstruigis apud muroj de Romo fortigitajn bivakojn por la pretorianoj, kiuj pli poste gravis en sorto de la imperio.

Kelkfoje okazis, ke ili helpis surtroniĝon de iu aŭ ekzekutis imperiestron (tiel en 41 Caligula, 193 Pertinax, 222 Heliogabalus, poste en 238 Balbinus kaj Maximus.

En 193 la nova imperiestro Septimius Severus dissolvis la gvardion pro murdo de sia antaŭulo Pertinax kaj forpelis ilin el Romo. Li reorganizis la gvardion el propraj legianoj.

La gvardion malfondis imperiestro Constantinus la 1-a (Granda Konstantino), post sia surtroniĝo, en 312.