Instruado en Berlino

Instruado en orienta Berlin Instruado en okcidenta Berlin

Andreo Cseh en Berlin

Andreo Cseh precipe per la evoluigo de sia instrumetodo por Esperanto-instruado de internacia publiko kaj la kursoj en diversaj landoj grave kontribuis al la disvastigo de Esperanto. En 1930 li fondis en Hago la Internacian Ĉe-Instituton.

• 8.1.1931 Enkonduka prelego por la Cseh-kursoj en la Urba Salono, Klosterstraße kaj interparolado kun J. Glück en radio
• 10.1.1931 Enkonduka prelego por la Cseh-kursoj en la Civitana Salono de la Berlina Urbodomo
• Jan.- Marto 1931 Cseh gvidas kelkajn kursojn laŭ sia metodo
• Marto 1931 Fondo de la Cseh-grupo fare de 30 kursanoj en Kafejo Braun, strato Markgrafendamm
• 22.3.1931 Adiaŭa festo de la Berlina Esperanto Gruparo kaj de la Cseh-komitato por pastoro Cseh en la kunvenejo „Schlaraffiasäle“ kun 400 partoprenantoj; Andreo Cseh fariĝas „Honora Membro“ de la Esperanto-Gruparo Berlin
• 22.6.1931 Andreo Cseh vizitas en Berlin nove fonditajn Cseh-grupojn

Fonto: Germana Esperantisto, N-ro 12/1930 - 8-9/1931

Literaturo pri Cseh kaj lia metodo: . Esperanto en perspektivo, London, Rotterdam, 1974 . Enciklopedio de Esperanto, Budapest, 1933 . Vortoj de Andreo Cseh, Artur E. Iltis, Saarbrücken 1984 . D-ro I. Szerdahelyi, Metodologio de lingvostudado kaj parolproprigo, Budapest 1975 . Memorlibro omaĝe al Andreo Cseh, Redaktis kaj kunligan tekston verkis Katalin Smidéliusz, Sabatejo 1995

Wilhelm Wetekamp

Wilhelm Wetekamp estis elstara aktivulo de la berlina Esperanto-movado en la unuaj tri jardekoj de ĝia ekzisto, sed li ankaŭ graviĝis pro siaj reformapedagogia agado kaj engaĝiĝo kiel naturprotektanto. Wilhelm Wetekamp naskiĝis la 4an de Septembro 1859 en Lippstadt. Li studis en Berlin, Jena kaj Breslau natursciencojn kaj fariĝis admiranto de Ernst Haeckel. Jam kiel juna supera instruisto (ekde 1887) li postulis reformojn kiel la komunan bazan lernejon, laborinstruadon kaj memadmistradon de lernantoj. Siajn reformpedagogiajn ideojn li en 1908 publikigis en la libro „Memagado kaj agadĝojo en edukado kaj instruado“. Ĝis 1922 aperis kvin eldonoj.

Lia profunda komprenemo por la bezonoj de la infanoj kondukis lin al ankoraŭ hodiaŭ modernaj ideoj. La Werner-Siemens-Gimnazio, kiun Wetekamp estris dum 23 jaroj, fariĝis unu el la siatempe plej modernaj lernejoj en Berlin, ĉar li tie efektivigis siajn reformpedagogiajn ideojn. En la Asocio por Lernejreformado li sin engaĝis kiel membro de la afergvidanta komitato kaj dum la Unua Germana Kongreso por Junularklerigado kaj Junularscienco en Oktobro 1911 en Dresden li prelegis pri „La principo de la laborlernejo aplikata en la tuteca instruado de la bazaj klasoj“. Kiel ano de la prusa parlamento (1893-1903) li en 1898 atentigis pri la detruado de la hejmregiona naturo kaj postulis konservi ĝin en sia stato. Laŭ lia postulo nur en 1906 estis kreita „Brandenburgia Provinca Komisiono por kultivado de la naturmonumentoj“, kies afergvidanto Wetekamp poste dum 14 jaroj estis. Ankaŭ kiel membro de la „Popolasocio Naturprotektado“ kaj kiel Honora Prezidanto de la „Naturprotekta kartelo Berlin-Brandenburg“ li agadis kaj uzis la lernejferiojn por trovi naturajn valoraĵojn en Brandenburgio, pri kiuj li povis zorgi. Malferma por novaj ideoj Wetekamp sekve de artikolo en pacifisma gazeto de Alfred Hermann Fried, siatempe loĝanta en Schöneberg, lernis Esperanton kaj en 1903 kunfondis la unuan Esperanto-Grupon en Berlin.

Kiam prof. Ostwald en 1906 faris sian gravan prelegon en la Berlina Komerca Altlernejo antaŭ 600 berlinanoj por gajni speciale komercistojn, entreprenistojn, instruistojn kaj sciencistojn por la apliko de Esperanto, Wetekamp gvidis la aranĝon. Ni retrovas lin en 1922 inter la sciencistoj, kiuj subskribis la alvokon de intelektuloj favore al Esperanto. Li kunlaboris ekde 1922 en la ekzamena komisiono Berlin kaj en Novembro 1930 transprenis la prezidantecon de la Esperanto-Lernejo Berlin. En ĝi li kunlaboris kun alia konata reformpedagogo - Wilhelm Wittbrodt, direktoro de Rütli-lernejo en Neukölln.

La 10an de Oktobro 1931 li gvidis kiel integra persono renkontiĝon de 50 esperantistoj, kiuj reprezentis ĉiujn Esperanto-organizaĵojn en Berlin. Tie estis fondita „Ĝenerala komitato por komuna Esperanta laboro en Berlin“. Sed ĉiu agado ĉesis pro la „potenctranspreno“ fare de la faŝistoj.

La lernejo de Wetekamp, prefere vizitata de judoj, estis fermita en 1935. La lernejo de lia kolego Wittbrodt en Neukölln perdis sian reformkarakteron. Kiel 84-jarulo Wetekamp, perdinte sian filon, en 1943 perdis ankaŭ hejmon kaj havaĵon. Du jarojn poste li mortis.

En Georg-von-Giesche-Oberschule en Schöneberg gelernejanoj okazigis en Oktobro 1994 ekspozicion pri la „malaperinta lernejo“ - la Werner-Siemens-Realgymnasium (gimnazio), kies direktoro Wetekamp estis de 1903 ĝis 1925. La lernejo kaj la „Schöneberg-Museum“ (hejmregiona muzeo en Schöneberg) disponas pri valora materialo pri Wetekamp, el kiu ni povas sciiĝi pri lia personeco.

Fontoj: - W. Wetekamp, Selbstbetätigung und Schaffensfreude in Erziehung und Unterricht, Leipzig/Berlin, 1908 - Arbeiten des Bundes für Schulreform 4, B. G. Teubner, Leipzig/Berlin, 1912 - Reinhold Kockjoy, Die Schulen und ihre Lehrer in ... Schöneberg und Friedenau, 1958 - D. D., Ein Leben für den Naturschutz, Regionalzeitung Schöneberg/Wilmersdorf, 25.12.1955 - P. Christaller, Die Geschichte der Esperanto-Bewegung 1887-1912, en Germana Esperantisto 6/1912 - Enciklopedio de Esperanto, Hungara Esperanto-Asocio, Budapest, 1979, p. 574 - Esperantistische Mitteilungen 6-7/1904, Borel, Berlin - Germana Esperantisto 10/1906, 1/1922, 4-5/1922, 11/1922, 2/1924, 12/1930, 12/1931, 5/1932, 8/1932, Ellersiek, Berlin

Fonto: Berlina Esperanto-Kulturo, aldono al BI, Aprilo 1995