Klasika normo (okcitana lingvo): Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Aldono de ligiloj al aliaj vikipedioj |
Neniu resumo de redakto |
||
| Linio 7: | Linio 7: | ||
==Disvolviĝo== |
==Disvolviĝo== |
||
Kvankam la [[klasika |
Kvankam la [[klasika skrib-normo de la okcitana lingvo|klasika skrib-normo]] naskiĝis iom antaŭ la jaro 1000 (kun la unuaj dokumentoj skribitaj en la okcitana), la '''klasika normo''', disvolviĝis je tri etapoj ekde [[1935]]: |
||
* Aperis la jaron [[1935]] en la libro ''[[Gramatica occitana segon los parlars lengadocians]]''<ref>''Okcitana gramatiko laŭ la lengvadokaj dialektoj''</ref> far [[Loís Alibèrt]]. |
* Aperis la jaron [[1935]] en la libro ''[[Gramatica occitana segon los parlars lengadocians]]''<ref>''Okcitana gramatiko laŭ la lengvadokaj dialektoj''</ref> far [[Loís Alibèrt]]. |
||
* Daŭre disvolviĝis per la laboro de la [[Institut d'Estudis Occitans]] (IEO) ekde [[1945]], kiu okupiĝis adapti ĝin al la ceteraj okcitanaj dialektoj. |
* Daŭre disvolviĝis per la laboro de la [[Institut d'Estudis Occitans]] (IEO) ekde [[1945]], kiu okupiĝis adapti ĝin al la ceteraj okcitanaj dialektoj. |
||
Kiel registrite je 19:54, 10 dec. 2009
La klasika normo (nòrma classica, en la okcitana) estas lingva normo kiu fiksas la regulojn por skribi kaj elparoli la okcitanan lingvon. Tiu normo, kiu baziĝas sur la jar-mila tradicio, konkuras kun aliaj normoj malpli uzataj: (mistrala normo, bonauda normo, normo de l'Escòla dau Pò).
Konsisto
La klasika normo konsistas el du areoj:
- La skrib-normo aŭ ortografio, kiu fiksas la regulojn por skribi sonojn.
- La parol-normo, kiu fiksas la rekomendita maniero paroli la okcitanan.
Disvolviĝo
Kvankam la klasika skrib-normo naskiĝis iom antaŭ la jaro 1000 (kun la unuaj dokumentoj skribitaj en la okcitana), la klasika normo, disvolviĝis je tri etapoj ekde 1935:
- Aperis la jaron 1935 en la libro Gramatica occitana segon los parlars lengadocians[1] far Loís Alibèrt.
- Daŭre disvolviĝis per la laboro de la Institut d'Estudis Occitans (IEO) ekde 1945, kiu okupiĝis adapti ĝin al la ceteraj okcitanaj dialektoj.
- Aldonendas la verkoj far Pèire Bèc kaj Robèrt Lafont ekde 1950, kiuj kontribuis precizigi la aplikaĵon de la normo al ĉiuj dialektoj.
- Ekde 1996 la Conselh de la Lenga Occitana[2] (CLO) kontrolas ĝia disvolviĝo.
La klasika normo disvastiĝis ĉefe post la dua duono de la 20-a jarcento anstataŭigante la mistralan normon. Hodiaŭ la klasika normo estas normale uzata ĉe la tuta Okcitanio. Tamen, ekzistas ankoraŭ kelkaj zonoj kie konkurentaj normoj ne malaperis:
- En la provenca dialekto kaj la nica sub-dialekto estas konkurenco inter la klasika normo kaj la mistrala normo.
- En la Okcitanaj Valoj, estas konkurenco inter la klasika normo kaj la normo de l'Escòla dau Pò.
- En la aŭvernja dialekto, estas konkurenco inter la klasika normo kaj la bonauda normo.
Komparo
| Comparason entre las quatre nòrmas existentas en occitan: grafèmas tipics | |||
|---|---|---|---|
| Klasika normo | Mistrala normo | Bonauda normo | Normo de l'Escòla dau Pò |
| -a fina | -o (-a, -e) | -à | -o (-a) |
| ò | o | o | o |
| o, ó | ou | ou | ou |
| uè, ue | ue, iue | eu (ue) | ue (ö) |
| lh | i/h (lh) | lh | lh |
| nh | gn | nh | nh |
| s, ss c(e), c(i), ç |
s, ss c(e), c(i), ç |
s, ss | s |
| z s intervokala |
z s intervokala |
z | z |
| à è ò á é í ó ú |
à è ò ì ù é óu |
à è eù où é â ê î û |
à è ò ì ù où é |
| Oni skribas ĉiujn finajn konsonantojn ne elparolatajn. | Oni skribas kelkajn finajn konsonantojn ne elparolatajn. | Oni skribas kelkajn finajn konsonantojn ne elparolatajn. | Oni ne skribas finajn konsonantojn ne elparolatajn. |