Sorpujo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto |
Neniu resumo de redakto |
||
| Linio 24: | Linio 24: | ||
'''Sorbuso''' ( '''''[[Sorbus]]''''' ) estas [[Tut-Arkta ekozono|holarkta]] [[Genro (biologio)|genro]] de ĉirkaŭ 100–200 [[Specio (biologio)|specioj]] de [[arbo]]j kaj [[arbedo]]j en la [[subfamilio]] ''Maloideae'' de la [[Familio (biologio)|familio]] de [[rozacoj]] ( ''Rosaceae'' ). |
'''Sorbuso''' ( '''''[[Sorbus]]''''' ) estas [[Tut-Arkta ekozono|holarkta]] [[Genro (biologio)|genro]] de ĉirkaŭ 100–200 [[Specio (biologio)|specioj]] de [[arbo]]j kaj [[arbedo]]j en la [[subfamilio]] ''Maloideae'' de la [[Familio (biologio)|familio]] de [[rozacoj]] ( ''Rosaceae'' ). |
||
Esperantaj [[sinonimo]]j estas : '''Sorparbo''', '''Sorpujo'''. La [[drupo]] oni nomas ''' |
Esperantaj [[sinonimo]]j estas : '''Sorparbo''', '''Sorpujo'''. La [[drupo]] oni nomas '''sorpo''', sed la frukto de ''Sorbus domestica'' nomiĝas '''kurmo'''. |
||
==[[Taksonomio]]== |
==[[Taksonomio]]== |
||
La ekzakta nombro de specioj estas pridiskutita depende de la difino de la genro, kaj ankaŭ pro la nombro de subspecioj, kiujn kelkiuj konsideras kiel diferencaj specioj sed kiujn aliaj arigas je pli malgranda nombro de variemaj specioj. Freŝdate <ref name=Robertson>Robertson, K. R., J. B. Phipps, J. R. Rohrer, and P. G. Smith. 1991. A Synopsis of Genera in Maloideae (Rosaceae). ''Systematic Botany'' '''16''': 376–394.</ref><ref name=McAllister>McAllister, H. 2005. The Genus ''Sorbus'': Mountain Ash and Other Rowans. Richmond, Surrey, UK: Royal Botanic Gardens, Kew.</ref><ref name=Potter/><ref name=Campbell>Campbell C. S., R. C. Evans, D. R. Morgan, T. A. Dickinson, and M. P. Arsenault. 2007. Phylogeny of subtribe Pyrinae (formerly the Maloideae, Rosaceae): |
La ekzakta nombro de specioj estas pridiskutita depende de la difino de la genro, kaj ankaŭ pro la nombro de subspecioj, kiujn kelkiuj konsideras kiel diferencaj specioj sed kiujn aliaj arigas je pli malgranda nombro de variemaj specioj. Freŝdate <ref name=Robertson>Robertson, K. R., J. B. Phipps, J. R. Rohrer, and P. G. Smith. 1991. A Synopsis of Genera in Maloideae (Rosaceae). ''Systematic Botany'' '''16''': 376–394.</ref><ref name=McAllister>McAllister, H. 2005. The Genus ''Sorbus'': Mountain Ash and Other Rowans. Richmond, Surrey, UK: Royal Botanic Gardens, Kew.</ref><ref name=Potter/><ref name=Campbell>Campbell C. S., R. C. Evans, D. R. Morgan, T. A. Dickinson, and M. P. Arsenault. 2007. Phylogeny of subtribe Pyrinae (formerly the Maloideae, Rosaceae): |
||
| Linio 35: | Linio 35: | ||
*'''''Sorbus'' subgenro ''Aria''''' (genro ''Aria''), blanka sorbuso, kun simplaj folioj kutime forte blank-haraj subflanke ( tie la nomo, kiel germane ''Weissbaum'', 'blanka arbo' ); la fruktaj karpeloj ne estas kunfandigitaj; la tipa specio estas ''Sorbus aria'' ( Blanka sorbuso ). Tiu palearkta subgenro estas disvastigita en la moderaj regionoj de [[Eŭropo]] kaj [[Azio]]. |
*'''''Sorbus'' subgenro ''Aria''''' (genro ''Aria''), blanka sorbuso, kun simplaj folioj kutime forte blank-haraj subflanke ( tie la nomo, kiel germane ''Weissbaum'', 'blanka arbo' ); la fruktaj karpeloj ne estas kunfandigitaj; la tipa specio estas ''Sorbus aria'' ( Blanka sorbuso ). Tiu palearkta subgenro estas disvastigita en la moderaj regionoj de [[Eŭropo]] kaj [[Azio]]. |
||
:*'''''Sorbus'' subgenro ''Micromeles''''' (genro ''Aria''), malklara grupo de kelkaj aziaj specioj ( ekzemple ''Sorbus alnifolia'', [[Koreujo|Korea]] blanka sorbuso ) kun mallarĝaj folioj; dube diferenca de kaj ofte inkluzivita en la subgenro ''Aria''. Ĝi troviĝas en modera nordorienta Azio. |
:*'''''Sorbus'' subgenro ''Micromeles''''' (genro ''Aria''), malklara grupo de kelkaj aziaj specioj ( ekzemple ''Sorbus alnifolia'', [[Koreujo|Korea]] blanka sorbuso ) kun mallarĝaj folioj; dube diferenca de kaj ofte inkluzivita en la subgenro ''Aria''. Ĝi troviĝas en modera nordorienta Azio. |
||
*'''''Sorbus'' subgenro ''Cormus''''' (genro ''Cormus''), plumfolia kiel subgenro ''Sorbus'', sed kun diferencaj kunfandigitaj karpeloj en la frukto; la subgenro konsistas nur el unu specio, ''Sorbus domestica'' ( Kurmujo aŭ Doma sorbuso ). Estas palearkta subgenro el [[Nordafriko]], varm-modera Eŭropo kaj [[Okcidenta Azio]]. Ĝia frukto nomiĝas kurmo. |
|||
*'''''Sorbus'' subgenro ''Cormus''''' (genro ''Cormus'') |
|||
*'''''Sorbus'' subgenro ''Torminaria''''' (genro ''Torminalis'') |
*'''''Sorbus'' subgenro ''Torminaria''''' (genro ''Torminalis'') |
||
*'''''Sorbus'' subgenro ''Chamaemespilus''''' (genro ''Chamaemespilus'') |
*'''''Sorbus'' subgenro ''Chamaemespilus''''' (genro ''Chamaemespilus'') |
||
Kiel registrite je 20:45, 4 feb. 2010
 | ||
|---|---|---|
| Biologia klasado | ||
| ||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||
Sorbuso ( Sorbus ) estas holarkta genro de ĉirkaŭ 100–200 specioj de arboj kaj arbedoj en la subfamilio Maloideae de la familio de rozacoj ( Rosaceae ).
Esperantaj sinonimoj estas : Sorparbo, Sorpujo. La drupo oni nomas sorpo, sed la frukto de Sorbus domestica nomiĝas kurmo.
Taksonomio
La ekzakta nombro de specioj estas pridiskutita depende de la difino de la genro, kaj ankaŭ pro la nombro de subspecioj, kiujn kelkiuj konsideras kiel diferencaj specioj sed kiujn aliaj arigas je pli malgranda nombro de variemaj specioj. Freŝdate [1][2][3][4] oni konsideras Sorbus je pli mallarĝa signifo por inkluzivi nur la pinat-foliajn speciojn de la subgenro Sorbus, plialtigante plurajn de la aliaj subgenroj al genra rango.
Kiel konsiderata en ĝia larĝa signifo, la genro estas subdividita en du ĉefajn kaj tri aŭ kvar malgrandajn subgenrojn ( kun pli freŝdataj genraj indikoj interkrampe):
- Sorbus subgenro Sorbus (genro Sorbus s.s.), troviĝas en la Nearkto kaj en la Palearkto. Ĝi havas kunmetitajn foliojn kiuj kutime estas senharaj aŭ iomete haraj subflanke; la fruktaj karpeloj ne estas kunfandigitaj; la tipa specio estas Sorbus aucuparia ( Birdokaptista sorbuso ). Tiu subgenro estas disvastigita en la malvarmet-moderaj regionoj de la Norda duonsfero.
- Sorbus subgenro Aria (genro Aria), blanka sorbuso, kun simplaj folioj kutime forte blank-haraj subflanke ( tie la nomo, kiel germane Weissbaum, 'blanka arbo' ); la fruktaj karpeloj ne estas kunfandigitaj; la tipa specio estas Sorbus aria ( Blanka sorbuso ). Tiu palearkta subgenro estas disvastigita en la moderaj regionoj de Eŭropo kaj Azio.
- Sorbus subgenro Micromeles (genro Aria), malklara grupo de kelkaj aziaj specioj ( ekzemple Sorbus alnifolia, Korea blanka sorbuso ) kun mallarĝaj folioj; dube diferenca de kaj ofte inkluzivita en la subgenro Aria. Ĝi troviĝas en modera nordorienta Azio.
- Sorbus subgenro Cormus (genro Cormus), plumfolia kiel subgenro Sorbus, sed kun diferencaj kunfandigitaj karpeloj en la frukto; la subgenro konsistas nur el unu specio, Sorbus domestica ( Kurmujo aŭ Doma sorbuso ). Estas palearkta subgenro el Nordafriko, varm-modera Eŭropo kaj Okcidenta Azio. Ĝia frukto nomiĝas kurmo.
- Sorbus subgenro Torminaria (genro Torminalis)
- Sorbus subgenro Chamaemespilus (genro Chamaemespilus)
- Hibridoj estas kutimaj en la genro.
Sorbusospecioj estas uzataj kiel nutraĵaj plantoj fare de la raŭpoj de iuj noktpapiliaj specioj.
Vino
"Sorbus" [5] ankaŭ estas branda finnlanda frukta vino aromigita kun pomofruktoj de Sorbus aucuparia. Sorbus domestica estas uzata por aromigi cidron.
Referencoj
Bibliografio
- Price, D.T. 2007 : One-way introgressive hybridisation between Sorbus aria and S. torminalis (Rosaceae) in southern Britain. Watsonia. 26: 419–431.
- ↑ Robertson, K. R., J. B. Phipps, J. R. Rohrer, and P. G. Smith. 1991. A Synopsis of Genera in Maloideae (Rosaceae). Systematic Botany 16: 376–394.
- ↑ McAllister, H. 2005. The Genus Sorbus: Mountain Ash and Other Rowans. Richmond, Surrey, UK: Royal Botanic Gardens, Kew.
- ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo
<ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomatajPotter; $2 - ↑ Campbell C. S., R. C. Evans, D. R. Morgan, T. A. Dickinson, and M. P. Arsenault. 2007. Phylogeny of subtribe Pyrinae (formerly the Maloideae, Rosaceae): Limited resolution of a complex evolutionary history. Pl. Syst. Evol. 266: 119–145.
- ↑ Sorbusa brando angle