Internacia Fonetika Alfabeto: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Xqbot (diskuto | kontribuoj)
e robota forigo de: tt:Xalıqara Yañğırış Älifbası; cosmetic changes
Linio 140: Linio 140:


* [http://www.langsci.ucl.ac.uk/ipa/ Oficiala hejmpaĝo de la IFA (angle)]
* [http://www.langsci.ucl.ac.uk/ipa/ Oficiala hejmpaĝo de la IFA (angle)]
* [http://www.ling.su.se/fon/IPA-brux.htm#eo Fonetika tajpilo]
* [http://www2.ling.su.se/fon/IPA-brux.htm#eo Fonetika tajpilo]
* {{en}} [http://weston.ruter.net/projects/ipa-chart/view/ International Phonetic Alphabet (IPA) Chart in Unicode and XHTML/CSS] — IFA-tabelo kaj tajpilo
* {{en}} [http://weston.ruter.net/projects/ipa-chart/view/ International Phonetic Alphabet (IPA) Chart in Unicode and XHTML/CSS] — IFA-tabelo kaj tajpilo
* [http://venus.unive.it/canipa/ <sup><small>can</small></sup>IPA Natural Phonetics (angle, itale kaj france, kun PDF-dosieroj)] : Tre vastigita versio de la IFA/IPA (500 bazaj simboloj, 300 aldonaj kaj 200 kromaj), fare de Luciano Canepari [''Luĉano Kanepari''], profesoro ĉe la Universitato de Venecio (kiu krome estas Esperantisto kaj interesiĝas kaj verkas ankaŭ pri Esperanta fonetiko).
* [http://venus.unive.it/canipa/ <sup><small>can</small></sup>IPA Natural Phonetics (angle, itale kaj france, kun PDF-dosieroj)] : Tre vastigita versio de la IFA/IPA (500 bazaj simboloj, 300 aldonaj kaj 200 kromaj), fare de Luciano Canepari [''Luĉano Kanepari''], profesoro ĉe la Universitato de Venecio (kiu krome estas Esperantisto kaj interesiĝas kaj verkas ankaŭ pri Esperanta fonetiko).

Kiel registrite je 15:00, 13 jun. 2011

Lokoj de artikulacio
Labialo
Bilabialo
Labial-velaro
Labial-alveolaro
Labial-dentalo
Koronalo
Lango-labialo
Interdentalo
Dentalo
Alveolaro
Apeksa konsonanto
Laminalo
Postalveolaro
Alveolo-palatalo
Retroflekso
Dorsalo
Palatalo
Labial-palatalo
Velsono
Uvularo
Uvular-epiglotalo
Radikalo
Faringalo
Epigloto-faringalo
Epiglotalo
Glotalo
Ĉi tiu paĝo entenas fonetikan informon en la IFA, kiu povas ne ĝuste montriĝi per iuj retumiloj.
[Helpon!]
vdr

La Internacia Fonetika Alfabeto (IFA; angle International Phonetic Alphabet [IPA]; france L'alphabet phonétique international [API]) estis kreita de britaj kaj francaj fonetikistoj sub observado de la Internacia Fonetika Asocio, fondita en Parizo dum la jaro 1886 La organizaĵo kaj la alfabeto havas la mallongigon IFA. La IFA intencas esti norma alfabeto por la fonetika skribado de ĉiuj lingvoj. Multajn fojojn dum ĝia historio, la alfabeto ŝanĝiĝis, inkluzive kelkaj grandaj ŝanĝoj oficialigitaj ĉe la IFA-Kunveno ĉe Kiel (1989); la plej aktuala versio aperis en 1993, reŝanĝita en 1996. La plejparto de la literoj elvenis el la latina alfabeto aŭ estas modifitaj latinaj literoj, kelkaj el ili elvenis el la greka alfabeto, kaj kelkaj aliaj ŝajne ne estas rilataj al iu ajn norma alfabeto.

Priskribo

La konsonantoj kiuj elvenas rekte el la latina alfabeto preskaŭ ĉiam similas al siaj esperantaj sonoj. [p], [b], [t], [d], [k], [g], [m], [n], [f], [v], [s], [z], [h], [l], [r], [j]. La kvin esperantaj vokaloj /i/, /e/, /a/, /o/, kaj /u/, ankaŭ samas al la IFA-vokalliteroj.

La restantaj simboloj kiuj estas komunaj inter la IFA-a kaj la latina alfabeto, kiel [c], [y], kaj [w], reprezentas sonojn kiuj estas skribitaj kun tiuj literoj en aliaj lingvoj. [c] estas palatala plozivo, kiel en la indonezia lingvo. [y] estas la vokalo kiun signifas tiu litero en la skandinaviaj lingvoj. La ĝenerala principo estas uzi nur unu simbolon por ĉiu fonemo, evitante du- aŭ tri-literaĵojn tiajn kiaj "sh" kaj "th" en la angla, "ch" kaj "eau" en la franca, "sch" kaj "ng" en la germana, ktp.

La literoj kiuj estas modifitaj latinaj literoj ofte signifas similan sonon. Ekzemple, ĉiu retrofleksa konsonanto havas la saman simbolon al la sammaniere elparolata alveola konsonanto, kun hoketo ĉe la fundo de la litero.

Diakritiloj povas esti kombinataj kun IFA-literoj por skribi modifetitajn fonetikajn sonojn aŭ artikulaciajn ŝanĝetojn. Ekzistas ankaŭ specialaj signoj por supersegmentaĵoj kiel akcento kaj tono.

Kiam oni enmetas IFA-literojn en alian skribmanieron, ili estas izolataj el la resto de la teksto aŭ per diagonalaj strekoj ("/") aŭ per angulaj brakumoj ("[" kaj "]"). Lingvistoj uzas brakumojn kiam ili skribas laŭparole kaj montras ĉiun aŭdeblan kvalitan distingon de ĉiu sono. Ili uzas diagonalajn strekojn por montri nur la distingojn inter sonoj, kiujn uzas la lingvo por distingi inter vortoj.

La alfabeto

Konsonantoj

Noto 1: Kiam du signoj aperas en paro, la dekstra reprezentas voĉan konsonanton.
Noto 2: Ombritaj areoj reprezentas artikulaciojn juĝitajn maleblaj.

Vokaloj

Manieroj de artikulacio
Bruanto
Klaketo
Plozivo
Ejektivo
Injektivo
Afrikato
Frotsono
Siblanto
Sonoranto
Nazalo
Frapeto
Trilo
Alproksimanto
Fluanto
Vokalo
Duonvokalo
Lateralo
Ĉi tiu paĝo entenas fonetikan informon en la IFA, kiu eble ne ĝuste montriĝos en ĉiu retumilo.
redaktu
Antaŭa Centra Malantaŭa
Malvasta i y ɨ ʉ ɯ u
ɪ ʏ ʊ
Mezmalvasta e ø ɘ ɵ ɤ o
ə
Mezvasta ɛ œ ɜ ɞ ʌ ɔ
æ ɐ
Vasta a ɶ ɑ ɒ

Noto: Kiam du signoj aperas en paro, la dekstra reprezentas rondigitan vokalon.

Supersegmentaĵoj

ˈ Ĉefakcentita silabo
ˌ Duarange akcentita silabo
ː Longeco
ˑ Duon-longeco
˘ Mallongegeco
. Silaba limo
Malgranda akcentogrupo (silabareto)
Granda akcentogrupo (intonacio)
Kunligilo (manko de aparteco)

Tonoj kaj akcentoj

e̋ aŭ ˥ Altega tono
é aŭ ˦ Alta tono
ē aŭ ˧ Meza tono
è aŭ ˨ Malalta tono
ȅ aŭ ˩ Malaltega tono
ě Altiĝanta tono
ê Malaltiĝanta tono
Tona malaltigo
Tona altigo
Tutfraza tona altigo
Tutfraza tona malaltigo

Diakritiloj


Diakritaj signoj
n̥ d̥ Senvoĉa b̤ a̤ Spire voĉa t̪ d̪ Dentala
s̬ t̬ Voĉa b̰ a̰ Knare voĉa t̺ d̺ Langopinta
tʰ dʰ Aspiracia t̼ d̼ Langolabiala t̻ d̻ Langlamena
ɔ̹ Pli rondigita tʷ dʷ Bilabialigita Nazaligita
ɔ̜ Malipli rondigita tʲ dʲ Palataligita Nazala konsonantofino
Antaŭigita tˠ dˠ Velarigita Laterala konsonantofino
Malantaŭigita tˁ dˁ Faringita Sen aŭdebla konsonantofino
ë Alcentrigita Velarigita aŭ faringita
Mezigita kaj alcentrigita Malvastigita
ɹ̩ Silabnuklea Vastigita
Nesilabnuklea Antaŭigita langobazo
ə˞ Ro-eca Malantaŭigita langobazo


Noto: Kiam du signoj aperas en paro, la dekstra reprezentas rondigitan vokalon.

Pluaj singoj:

ˈ ĉefakcentita silabo
ˌ duarange akcentita silabo
ː longa vokalo

Vidu ankaŭ

Eksteraj ligoj

Ŝablono:LigoElstara