Karaĉaja-balkara lingvo: Malsamoj inter versioj

	Karaĉaja-balkara lingvo
	Къарачай-Малкъар/Qarachay-Malqar
lingvo • moderna lingvo
Kipchak–Cuman
Parolata en	Rusio
Parolantoj	305 364
Denaskaj parolantoj	400000
Skribo	Cirila kaj latina alfabeto
Lingvistika klasifiko
	Hindeŭropa; Altaja Tjurka Kipĉaka Karaĉaja-balkara lingvo
Lingva statuso	2 vundebla
Lingvaj kodoj
Lingvaj kodoj
ISO 639-2	krc
ISO 639-3	krc
Glottolog	kara1465
Angla nomo	Karachay-Balkar
Franca nomo	karatchaï-balkar
	Vikipedio
	Vizitu vikipedion en la karaĉaja-balkara lingvo!
	v • d • r

Browse history interactively

(Rigardi ŝanĝojn inter stabila kaj nuna versioj)

[nekontrolita versio]

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 13:48, 25 maj. 2012

Karaĉaja-balkara lingvo estas komuna lingvo de karaĉajoj kaj balkaroj. Ĝi apartenas al Kipĉaka grupo de Tjurka lingvaro. Parolantoj ekzistas en Karaĉaj-Ĉerkesio, Kabardio-Balkario, Meza Azio, Turkio kaj Proksima Oriento. En Rusio, laŭ censo de 2002 jaro, estas ĉirkaŭ 303000 parolantoj.

Dialektoj

Ekzistas du plej esencaj dialektoj: karaĉaja-basana-ĉegema (ĉ-dialekto) kaj malkara (c-dialekto). Oficiala literatura lingvo baziĝas je karaĉaja-basana-ĉegema dialekto.

Alfabetoj

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo karaĉaj-balkara skribo.

Araba alfabeto

En jaro 1920 estas kreita karaĉaja-balkara alfabeto surbaze de Araba skribsistemo. Ĝi diferas de originala araba alfabeto je aldonaj literoj por vokaloj.

Latina Alfabeto

Karaĉaja-balkara alfabeta surbaze de la latina kreita en jaro 1924:

A a	B в	C c	Ç ç	D d	E e	F f	G g
Ƣ ƣ	I i	J j	K k	Q q	L l	M m	N n
N̡ n̡	O o	Ө ө	P p	R r	S s	Ş ş	T t
Ь ь	U u	V v	Y y	X x	Z z	Ƶ ƶ

En 1926 oni ŝanĝis ordon de literoj kaj aldonis literon S̷ s̷.

Cirilaj Alfabetoj

Unua varianto de cirila alfabeto por Karaĉaja-Balkara lingvo estas kreita en jaro 1924. Ĝi konsistis el jenaj literoj: А а, Ä ä, Е е, О о, Ö ö, Ы ы, И и, У у, Ӱ ӱ, К к, Қ қ, Г г, Г̡ г̡, Х х, Х̆ х̆, Н н, Ң ң, П п, Л л, Т т, Д д, Ж ж, С с, З з, Ч ч, Ш ш, Б б, Р р, Ф ф, М м, В в, Ц ц, Ю ю, Я я, ь, й. Oni eldonis alfabetumon per ĝi, sed oficiale ĝi ne estis akceptita.

En jaro 1936 aperis oficiala cirila alfabeto. Ĝi enhavis ĉiujn rusajn literojn kaj digrafojn Гъ гъ, Къ къ, Нг нг.

En 1961-1964 la alfabeto estis kelkfoje reformita: digrafoj malaperis kaj aldoniĝis literoj Ғ ғ, Ө ө, Җ җ, Қ қ, Ң ң, Ў ў, Ү ү, Һ һ.

Poste la alfabeto estis reformita unufoje plu, kaj tiel atingis nuntempan aspekton:

А а	Б б	В в	Г г	Гъ гъ	Д д	Дж дж	Е е
Ё ё	Ж ж	З з	И и	Й й	К к	Къ къ	Л л
М м	Н н	Нг нг	Нъ нъ	О о	П п	Р р	С с
Т т	У у	Ў ў	ý	Ф ф	Х х	Ц ц	Ч ч
Ш ш	Щ щ	ъ	Ы ы	ь	Э э	Ю ю	Я я

Literoj Дж дж, Нъ нъ, Ў ў uzatas nur en Karaĉaj-Ĉerkesio; literoj Нг нг kaj ý nur en Kabardio-Balkario

Oficiala statuso

Karaĉaja-Balkara lingvo estas oficiale nacia lingvo en Karaĉaj-Ĉerkesio (oficialigita en 1996) kaj Kabardio-Balkario (oficialigita en 1995). En la unua ĝi nomiĝis "karaĉaja" (къарачай тил), en la dua "malkara" (малкъар тил).

Literaturo

Акбаев Ш. Х. Фонетика диалектов карачаево-балкарского языка. Черкесск, 1963.
Алиев У. Б. Синтаксис карачаево-балкарского языка. М., 1973.
Аппаев А. М. Диалекты балкарского языка в их отношении к балкарскому литературному языку. Нальчик, 1960.
Ахматов И. Х. Карачаево-балкарский язык. Синтаксис. Ч. 2. Нальчик, 1992.
Гочиева С. А. Наречия в карачаево-балкарском языке. Нальчик, 1983.
Грамматика карачево-балкарского литературного языка. Ч. 1. Фонетика и морфология. М., 1979.
Грамматика карачаево-балкарского языка. Под ред. Н. А. Баскакова. Нальчик, 1966.
Грамматика карачаево-балкарского языка. Фонетика. Морфология. Синтаксис. Нальчик, 1976.
Карачаево-барлкарско-русский словарь. Под ред. Э. Р. Тенишева. М., 1965.
Къарачай-малкъар тилни грамматикасы. Нальчик, 1970.
Отаров И. М. Лексикология карачаево-балкарского языка. Нальчик, 1982.
Русско-карачаево-балкарский словарь. Нальчик, 1970.
Толковый словарь карачаево-балкарского языка. Т. 1. Нальчик, 1995.
Урусбиев И. Х. Спряжение глагола в карачаево-балкарском языке. Черкесск, 1963.
Хабичев М. А. Карачаево-балкарское именное словообразование. Черкесск, 1989.
Хабичев М. А. Карачаево-балкарское именное формообразование. Черкесск, 1991.
Хаджилаев Х.-М. И. Очерки карачаево-балкарской лексикологияя. Черкесск, 1970.
Чеченов А. А. Историческая фонетика карачаево-балкарского языка. М., 1996.
Чеченов А. А. Проблемы формирования языка карачаевцев и балкарцев. М., 1996..

Eksteraj ligiloj

Заман — gazeto de Kabardino-Balkario
Къарачай-Черкес Республика — Paĝaro pri Karaĉaja-Ĉerkesio
Karacai Balkar — Paĝaro en Karaĉaja-Balkara, Turka kaj Angla lingvoj.
Karachay-Малхар — Paĝaro en Karaĉaj-Balkara kaj Angla
Karachay Malxar home page — Paĝaro pri karaĉajoj en Aŭstralio
Millet — Paĝaro pri la etnoj kaj historio en Karaĉaj-Balkara kaj Rusa
Silpagarlani Ahmad — Hejmpaĝo pri Karaĉaj-Balkara skribsistemo
www.elbrusoid.org — Karaĉaj-Balkara portalo
Projekto de Karaĉaj-Balkara Vikio en Vikimedia kovilo

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri lingvoj.

Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).

@@ Linio 16: / Linio 16: @@
 |ISO2T = krc
 |SIL=
-|vikipedio=[[:krc:Main Page|en la karaĉaja-balkara lingvo]]
+|vikipedio=krc
 }}
-'''Karaĉaj-balkara lingvo''' estas komuna lingvo de [[karaĉajoj]] kaj [[balkaroj]]. Ĝi apartenas al Kipĉaka grupo de [[Tjurka lingvaro]]. Parolantoj ekzistas en [[Karaĉaj-Ĉerkesio]], [[Kabardio-Balkario]], [[Meza Azio]], [[Turkio]] kaj [[Proksima Oriento]]. En [[Rusio]], laŭ [[censo]] de 2002 jaro, estas ĉirkaŭ 303000 parolantoj.
+'''Karaĉaja-balkara lingvo''' estas komuna lingvo de [[karaĉajoj]] kaj [[balkaroj]]. Ĝi apartenas al Kipĉaka grupo de [[Tjurka lingvaro]]. Parolantoj ekzistas en [[Karaĉaj-Ĉerkesio]], [[Kabardio-Balkario]], [[Meza Azio]], [[Turkio]] kaj [[Proksima Oriento]]. En [[Rusio]], laŭ [[censo]] de 2002 jaro, estas ĉirkaŭ 303000 parolantoj.
 == Dialektoj ==
-Ekzistas du plej esencaj dialektoj: karaĉaja-basana-ĉegema (ĉ-dialekto) kaj malkara (c-dialekto). Oficia literatura lingvo baziĝas je karaĉaja-basana-ĉegema dialekto.
+Ekzistas du plej esencaj dialektoj: karaĉaja-basana-ĉegema (ĉ-dialekto) kaj malkara (c-dialekto). Oficiala literatura lingvo baziĝas je karaĉaja-basana-ĉegema dialekto.
 == Alfabetoj ==
@@ Linio 68: / Linio 68: @@
 | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ƶ ƶ
 |}
-En 1926 oni ŝanĝis ordo de literoj kaj aldonis literon {{Unikodo|S̷ s̷}}.
+En 1926 oni ŝanĝis ordon de literoj kaj aldonis literon {{Unikodo|S̷ s̷}}.
 === Cirilaj Alfabetoj ===
-Unua varianto de [[cirila]] alfabeto por Karaĉaja-Balkara lingvo estas kreita en jaro 1924. Ĝi konsistis de jena literoj: '''А а, Ä ä, Е е, О о, Ö ö, Ы ы, И и, У у, {{Unikodo|Ӱ ӱ}}, К к, Қ қ, Г г, {{Unikodo|Г̡ г̡}}, Х х, {{Unikodo|Х̆ х̆}}, Н н, Ң ң, П п, Л л, Т т, Д д, Ж ж, С с, З з, Ч ч, Ш ш, Б б, Р р, Ф ф, М м, В в, Ц ц, Ю ю, Я я, ь, й'''. Oni eldonis [[alfabetumo]]n per ĝi, sed oficiale ĝi ne estis akceptita.
+Unua varianto de [[cirila]] alfabeto por Karaĉaja-Balkara lingvo estas kreita en jaro 1924. Ĝi konsistis el jenaj literoj: '''А а, Ä ä, Е е, О о, Ö ö, Ы ы, И и, У у, {{Unikodo|Ӱ ӱ}}, К к, Қ қ, Г г, {{Unikodo|Г̡ г̡}}, Х х, {{Unikodo|Х̆ х̆}}, Н н, Ң ң, П п, Л л, Т т, Д д, Ж ж, С с, З з, Ч ч, Ш ш, Б б, Р р, Ф ф, М м, В в, Ц ц, Ю ю, Я я, ь, й'''. Oni eldonis [[alfabetumo]]n per ĝi, sed oficiale ĝi ne estis akceptita.
-En jaro 1936 aperis oficia cirila alfabeto. Ĝi enhavis ĉiujn [[rusa]]jn literojn kaj digrafojn '''Гъ гъ, Къ къ, Нг нг.'''
+En jaro 1936 aperis oficiala cirila alfabeto. Ĝi enhavis ĉiujn [[rusa]]jn literojn kaj digrafojn '''Гъ гъ, Къ къ, Нг нг.'''
 En 1961-1964 la alfabeto estis kelkfoje reformita: digrafoj malaperis kaj aldoniĝis literoj '''Ғ ғ, Ө ө, Җ җ, Қ қ, Ң ң, Ў ў, Ү ү, Һ һ'''.
@@ Linio 127: / Linio 127: @@
 Literoj '''Дж дж, Нъ нъ, Ў ў''' uzatas nur en Karaĉaj-Ĉerkesio; literoj '''Нг нг''' kaj '''ý''' nur en Kabardio-Balkario
-== Oficia statuso ==
+== Oficiala statuso ==
-Karaĉaja-Balkara lingvo estas oficie [[nacia lingvo]] en Karaĉaj-Ĉerkesio (oficiigita en 1996) kaj Kabardio-Balkario (oficiigita en 1995). En la unua ĝi nomiĝis "karaĉaja" (къарачай тил), en la dua "malkara" (малкъар тил).
+Karaĉaja-Balkara lingvo estas oficiale [[nacia lingvo]] en Karaĉaj-Ĉerkesio (oficialigita en 1996) kaj Kabardio-Balkario (oficialigita en 1995). En la unua ĝi nomiĝis "karaĉaja" (къарачай тил), en la dua "malkara" (малкъар тил).
 == Literaturo ==