Kalifornia kverko: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
ZéroBot (diskuto | kontribuoj) e r2.7.1) (robota aldono de: fi:Quercus kelloggii |
KuBOT (diskuto | kontribuoj) e Robot: Removing template: Taksonomio korektita; kosmetikaj ŝanĝoj |
||
| Linio 1: | Linio 1: | ||
{{Taksonomio |
{{Taksonomio |
||
| ⚫ | |||
| |
|koloro = lightgreen |
||
| ⚫ | |||
| |
|dosiero = Quercus_kelloggi.jpg |
||
| |
|dosiero larĝo = 250px |
||
| |
|priskribo de dosiero = Maljuna kalifornia kverko |
||
| |
|regno = [[Plantoj]] ''Plantae'' |
||
| |
|divizio = [[Angiospermoj]] ''Magnoliophyta'' |
||
| |
|klaso = [[Dukotiledonaj]] ''Magnoliopsida'' |
||
| |
|ordo = [[Fagaloj]] ''Fagales'' |
||
| |
|familio = [[Fagacoj]] ''Fagaceae'' |
||
| |
|genro = [[Kverko]] ''Quercus'' |
||
| |
|sekcio = ''[[Kverko#Sekcio Lobatae|Lobatae]]'' |
||
| |
|dunomo = Quercus kelloggii |
||
| |
|dunomo aŭtoritato = [[John Strong Newberry|Newb.]] |
||
| |
|sinonimo = ''Quercus californica'' |
||
|vikispecio = |
|||
|komunejo = |
|||
}} |
}} |
||
'''Kalifornia kverko''' ( ''[[Quercus kelloggii]]'' ), estas [[kverko]] el la sekcio de ruĝaj kverkoj ( aŭ ''Lobatae'' ) de okcidenta [[Nordameriko]]. Ĝi estas parenca al nigra kverko ( ''Quercus velutina'' ) kiu vegetas en orienta kaj centra Nordameriko. |
'''Kalifornia kverko''' ( ''[[Quercus kelloggii]]'' ), estas [[kverko]] el la sekcio de ruĝaj kverkoj ( aŭ ''Lobatae'' ) de okcidenta [[Nordameriko]]. Ĝi estas parenca al nigra kverko ( ''Quercus velutina'' ) kiu vegetas en orienta kaj centra Nordameriko. |
||
==Distribuo== |
== Distribuo == |
||
Tiu [[Nearkta ekozono|nearkta]] [[Falfolia planto|falfolia]] [[arbo]][[Specio (biologio)|specio]] troviĝas en miksaj [[Ĉiamverdo|ĉiamverdaj]] [[arbaro]]j, kverkaj [[maldensarbaro]]j, kaj [[Konifero|koniferaroj]]. Kalifornia kverko estas disvastigita laŭlonge de montpiedaj [[monteto]]j kaj malaltaj montaroj de [[Kalifornio]] kaj suda [[Oregono]]. |
Tiu [[Nearkta ekozono|nearkta]] [[Falfolia planto|falfolia]] [[arbo]][[Specio (biologio)|specio]] troviĝas en miksaj [[Ĉiamverdo|ĉiamverdaj]] [[arbaro]]j, kverkaj [[maldensarbaro]]j, kaj [[Konifero|koniferaroj]]. Kalifornia kverko estas disvastigita laŭlonge de montpiedaj [[monteto]]j kaj malaltaj montaroj de [[Kalifornio]] kaj suda [[Oregono]]. |
||
==Priskribo== |
== Priskribo == |
||
[[Dosiero:Quercus kelloggii (bark leaf).jpg|thumb|220px|left|Folio kaj arboŝelo de Kalifornia kverko.]] |
[[Dosiero:Quercus kelloggii (bark leaf).jpg|thumb|220px|left|Folio kaj arboŝelo de Kalifornia kverko.]] |
||
''Quercus kelloggii'' tipe altas 9-25 m kaj [[diametro|diametras]] 0,3-1,4 m. Grandaj arboj povas superi altecon de 36 m kaj diametron de 1,6 m. La [[Specio (biologio)|specio]] ankaŭ adoptas [[Arbedo|arbedan]] formon sur sekaj malriĉaj [[grundo]]j <ref name=fed>[http://www.fs.fed.us/database/feis/plants/tree/quekel/all.html US Forest Service Fire Ecology]</ref>. En malfermaj areoj la arbokrono estas larĝa kaj rondigita, kun la plej malaltaj branĉoj tuŝante la grundon aŭ prezentante [[Paŝtado|paŝtadan]] randon. |
''Quercus kelloggii'' tipe altas 9-25 m kaj [[diametro|diametras]] 0,3-1,4 m. Grandaj arboj povas superi altecon de 36 m kaj diametron de 1,6 m. La [[Specio (biologio)|specio]] ankaŭ adoptas [[Arbedo|arbedan]] formon sur sekaj malriĉaj [[grundo]]j <ref name=fed>[http://www.fs.fed.us/database/feis/plants/tree/quekel/all.html US Forest Service Fire Ecology]</ref>. En malfermaj areoj la arbokrono estas larĝa kaj rondigita, kun la plej malaltaj branĉoj tuŝante la grundon aŭ prezentante [[Paŝtado|paŝtadan]] randon. |
||
En densaj arbareroj, la krono estas mallarĝa kaj svelta ĉe junaj arboj kaj neregula ĉe maljunaj arboj. [[Trunko]]j kutime estas senbranĉaj je la plej malaltaj 6-12 m en densaj arbareroj<ref name=fed/>. Ofte trunkoj estas [[Forko| |
En densaj arbareroj, la krono estas mallarĝa kaj svelta ĉe junaj arboj kaj neregula ĉe maljunaj arboj. [[Trunko]]j kutime estas senbranĉaj je la plej malaltaj 6-12 m en densaj arbareroj<ref name=fed/>. Ofte trunkoj estas [[Forko|forkigitaj]], kaj kutime putrigitaj kaj kavaj ĉe pli maljunaj arboj. La arboŝelo estas maldika kaj glata ĉe junaj arboj, estiĝante dika, kresta, kaj plateca kiam pli aĝa <ref name=fed/>. Tiu kverko kreskas ekde unu aŭ pluraj vertikalaj [[radiko]]j kiuj penetras la patrinan [[roko]]n, kun grandaj, flanke disvastiĝantaj radikoj kiuj etendiĝas ekde la vertikalaj. Ĝi ankaŭ havas iom da supraĵaj radikoj. |
||
Glanoj estas relative grandaj ĉe tiu specio, ekde 2,5-3 cm longaj kaj 1,5-1,8 cm larĝaj. La profunde lobaj |
Glanoj estas relative grandaj ĉe tiu specio, ekde 2,5-3 cm longaj kaj 1,5-1,8 cm larĝaj. La profunde lobaj |
||
folioj estas tipe 10-20 cm longaj. Dum individuaj arboj ĝenerale povas aĝi inter 100 kaj 200 jaroj, Kalifornia kverko kapablas atingi aĝon de 500 jaroj <ref name=fed/>. La arbo reproduktiĝas kiam la glanoj [[Ĝermo|ĝermas]] por formi semplantojn. Ĝi ankaŭ [[Vegetativa reproduktado|vegetative]] reproduktiĝas kun novaj [[ŝoso]]j ekde la radika krono post mortigado de la supergrundaj partoj de la arbo per [[incendio]], hakado, [[frosto]], aŭ aliaj okazintaĵoj<ref name=fed/>. |
folioj estas tipe 10-20 cm longaj. Dum individuaj arboj ĝenerale povas aĝi inter 100 kaj 200 jaroj, Kalifornia kverko kapablas atingi aĝon de 500 jaroj <ref name=fed/>. La arbo reproduktiĝas kiam la glanoj [[Ĝermo|ĝermas]] por formi semplantojn. Ĝi ankaŭ [[Vegetativa reproduktado|vegetative]] reproduktiĝas kun novaj [[ŝoso]]j ekde la radika krono post mortigado de la supergrundaj partoj de la arbo per [[incendio]], hakado, [[frosto]], aŭ aliaj okazintaĵoj<ref name=fed/>. |
||
==Ekologio== |
== Ekologio == |
||
Kalifornia kverko, estas esenca specio por la [[Bestio|bestiaro]]. Kverkoj estas la sola ĉefa [[Genro (biologio)|genro]] uzata de la bestioj por ilia [[nutraĵo]] kaj ŝirmo en la kaliforniaj arbaroj kaj sovaĝejoj, kaj Kalifornia kverko okupas pli da totala areo en Kalifornio ol iu ajn alia ligna angiospermo. Ankaŭ la [[brutaro]] uzas tiun specion por nutriĝi kaj ŝirmiĝi. |
Kalifornia kverko, estas esenca specio por la [[Bestio|bestiaro]]. Kverkoj estas la sola ĉefa [[Genro (biologio)|genro]] uzata de la bestioj por ilia [[nutraĵo]] kaj ŝirmo en la kaliforniaj arbaroj kaj sovaĝejoj, kaj Kalifornia kverko okupas pli da totala areo en Kalifornio ol iu ajn alia ligna angiospermo. Ankaŭ la [[brutaro]] uzas tiun specion por nutriĝi kaj ŝirmiĝi. |
||
| Linio 36: | Linio 38: | ||
[[Glanpego]], [[buloka iktero]], kaj [[ruĝeckrona vermivoro]] montras fortan preferon por Kalifornia kverko. La [[Parazito|parazita planto]] ''Phoradendron villosum'' ( [[santalacoj]] ), kiu komune vegetas sur tiu kverko, produktas [[bero]]jn kiuj ankaŭ altiras birdojn<ref name=fed/>. |
[[Glanpego]], [[buloka iktero]], kaj [[ruĝeckrona vermivoro]] montras fortan preferon por Kalifornia kverko. La [[Parazito|parazita planto]] ''Phoradendron villosum'' ( [[santalacoj]] ), kiu komune vegetas sur tiu kverko, produktas [[bero]]jn kiuj ankaŭ altiras birdojn<ref name=fed/>. |
||
==Uzado== |
== Uzado == |
||
[[Usonaj indianoj|Kaliforniaj indianoj]] preferis [[glano]]jn de kalifornia kverko pli ol tiujn de aliaj kverkoj por prepari glanan [[faruno]]n . Tiu glano estis baza [[manĝaĵo]] por multaj indianaj grupoj <ref name=fna>[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=233501052 Flora of North America]</ref><ref>[http://herb.umd.umich.edu/herb/search.pl?searchstring=Quercus+kelloggii Ethnobotany]</ref>. La amerikanaj indianoj agnoskis la gravecon de [[fajro]] por tiu kverko, kaj intence ekflamigis [[incendio]]jn en kverkaj maldensarbaroj por plibonigi ĝian [[sano]]n kaj konservi sian nutraĵan resurson<ref name=fed/>. |
[[Usonaj indianoj|Kaliforniaj indianoj]] preferis [[glano]]jn de kalifornia kverko pli ol tiujn de aliaj kverkoj por prepari glanan [[faruno]]n . Tiu glano estis baza [[manĝaĵo]] por multaj indianaj grupoj <ref name=fna>[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=233501052 Flora of North America]</ref><ref>[http://herb.umd.umich.edu/herb/search.pl?searchstring=Quercus+kelloggii Ethnobotany]</ref>. La amerikanaj indianoj agnoskis la gravecon de [[fajro]] por tiu kverko, kaj intence ekflamigis [[incendio]]jn en kverkaj maldensarbaroj por plibonigi ĝian [[sano]]n kaj konservi sian nutraĵan resurson<ref name=fed/>. |
||
===Ligno=== |
=== Ligno === |
||
La [[ligno]] estas uzata por fari [[meblaro]]n, [[paledo]]jn kaj konstrulignon <ref name=fed/>. |
La [[ligno]] estas uzata por fari [[meblaro]]n, [[paledo]]jn kaj konstrulignon <ref name=fed/>. |
||
Kalifornia kverko prezentas 29% de la [[Angiospermoj|angiosperm]]-[[Ligno|lignaj]] [[resurso]]j, kaj estas la ĉefa angiospermo uzata por konstruligno en Kalifornio. La taksita totala areo sumiĝas je 361 800 ha de [[arbaro]] kaj 122 600 ha de [[maldensarbaro]]. El tiuj terenoj 60% estas privataj, 31% apartenas al Usona Arbara Agentejo, kaj 9% al aliaj publikaj posedantoj. La [[arealo]] estas tre malpligrandigita kompare kun la historia abundeco. |
Kalifornia kverko prezentas 29% de la [[Angiospermoj|angiosperm]]-[[Ligno|lignaj]] [[resurso]]j, kaj estas la ĉefa angiospermo uzata por konstruligno en Kalifornio. La taksita totala areo sumiĝas je 361 800 ha de [[arbaro]] kaj 122 600 ha de [[maldensarbaro]]. El tiuj terenoj 60% estas privataj, 31% apartenas al Usona Arbara Agentejo, kaj 9% al aliaj publikaj posedantoj. La [[arealo]] estas tre malpligrandigita kompare kun la historia abundeco. |
||
===Kultivado=== |
=== Kultivado === |
||
''Quercus kelloggii'' estas kultivita en la specialigita [[hortikulturo]] por kaliforniaj indiĝenaj plantoj kiel [[ornama planto]] . Ĝi estas uzata en sekaj naturaj [[ĝardeno]]j kaj en variadon de [[Municipo|municipaj]], [[Komerco|komercaj]] kaj [[Ekologio|ekologiaj]] [[projekto]]j. |
''Quercus kelloggii'' estas kultivita en la specialigita [[hortikulturo]] por kaliforniaj indiĝenaj plantoj kiel [[ornama planto]] . Ĝi estas uzata en sekaj naturaj [[ĝardeno]]j kaj en variadon de [[Municipo|municipaj]], [[Komerco|komercaj]] kaj [[Ekologio|ekologiaj]] [[projekto]]j. |
||
==Vidu ankaŭ== |
== Vidu ankaŭ == |
||
==Referencoj== |
== Referencoj == |
||
{{reflist}} |
{{reflist}} |
||
==Bibliografio== |
== Bibliografio == |
||
*{{en}} Hall, G. 1998 : The management, manufacture, marketing of California black oak, Pacific madrone and tanoak: A practical handbook on successful hardwood utilization in California and southern Oregon'. Western Hardwood Association. |
*{{en}} Hall, G. 1998 : The management, manufacture, marketing of California black oak, Pacific madrone and tanoak: A practical handbook on successful hardwood utilization in California and southern Oregon'. Western Hardwood Association. |
||
==Eksteraj ligiloj== |
== Eksteraj ligiloj == |
||
{{Portalo Biologio}} |
{{Portalo Biologio}} |
||
*{{en}} [http://ucjeps.berkeley.edu/cgi-bin/get_JM_treatment.pl?4316,4326,4345 Jepson Manual Treatment - ''Quercus kelloggii''] |
*{{en}} [http://ucjeps.berkeley.edu/cgi-bin/get_JM_treatment.pl?4316,4326,4345 Jepson Manual Treatment - ''Quercus kelloggii''] |
||
Kiel registrite je 05:48, 28 nov. 2012
 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Maljuna kalifornia kverko
| ||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Quercus kelloggii Newb. | ||||||||||||||
Sinonimoj
| ||||||||||||||
|
Quercus californica | ||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||
Kalifornia kverko ( Quercus kelloggii ), estas kverko el la sekcio de ruĝaj kverkoj ( aŭ Lobatae ) de okcidenta Nordameriko. Ĝi estas parenca al nigra kverko ( Quercus velutina ) kiu vegetas en orienta kaj centra Nordameriko.
Distribuo
Tiu nearkta falfolia arbospecio troviĝas en miksaj ĉiamverdaj arbaroj, kverkaj maldensarbaroj, kaj koniferaroj. Kalifornia kverko estas disvastigita laŭlonge de montpiedaj montetoj kaj malaltaj montaroj de Kalifornio kaj suda Oregono.
Priskribo
.jpg)
Quercus kelloggii tipe altas 9-25 m kaj diametras 0,3-1,4 m. Grandaj arboj povas superi altecon de 36 m kaj diametron de 1,6 m. La specio ankaŭ adoptas arbedan formon sur sekaj malriĉaj grundoj [1]. En malfermaj areoj la arbokrono estas larĝa kaj rondigita, kun la plej malaltaj branĉoj tuŝante la grundon aŭ prezentante paŝtadan randon.
En densaj arbareroj, la krono estas mallarĝa kaj svelta ĉe junaj arboj kaj neregula ĉe maljunaj arboj. Trunkoj kutime estas senbranĉaj je la plej malaltaj 6-12 m en densaj arbareroj[1]. Ofte trunkoj estas forkigitaj, kaj kutime putrigitaj kaj kavaj ĉe pli maljunaj arboj. La arboŝelo estas maldika kaj glata ĉe junaj arboj, estiĝante dika, kresta, kaj plateca kiam pli aĝa [1]. Tiu kverko kreskas ekde unu aŭ pluraj vertikalaj radikoj kiuj penetras la patrinan rokon, kun grandaj, flanke disvastiĝantaj radikoj kiuj etendiĝas ekde la vertikalaj. Ĝi ankaŭ havas iom da supraĵaj radikoj.
Glanoj estas relative grandaj ĉe tiu specio, ekde 2,5-3 cm longaj kaj 1,5-1,8 cm larĝaj. La profunde lobaj folioj estas tipe 10-20 cm longaj. Dum individuaj arboj ĝenerale povas aĝi inter 100 kaj 200 jaroj, Kalifornia kverko kapablas atingi aĝon de 500 jaroj [1]. La arbo reproduktiĝas kiam la glanoj ĝermas por formi semplantojn. Ĝi ankaŭ vegetative reproduktiĝas kun novaj ŝosoj ekde la radika krono post mortigado de la supergrundaj partoj de la arbo per incendio, hakado, frosto, aŭ aliaj okazintaĵoj[1].
Ekologio
Kalifornia kverko, estas esenca specio por la bestiaro. Kverkoj estas la sola ĉefa genro uzata de la bestioj por ilia nutraĵo kaj ŝirmo en la kaliforniaj arbaroj kaj sovaĝejoj, kaj Kalifornia kverko okupas pli da totala areo en Kalifornio ol iu ajn alia ligna angiospermo. Ankaŭ la brutaro uzas tiun specion por nutriĝi kaj ŝirmiĝi.
Kavaĵoj en la arboj provizas nestookazon por strigoformaj birdoj, diversaj pegedoj, arbaj sciuredoj, kaj amerikaj nigraj ursoj. Ĝi estas preferata furaĝadan substraton por multaj birdoj. Ĉiu el la 68 birdospecioj observitaj en kverkaj maldensarbaroj de Tehaĉapi-Montaro uzas Kalifornian kverkon por parto de siaj furaĝadaj agadoj.
Glanpego, buloka iktero, kaj ruĝeckrona vermivoro montras fortan preferon por Kalifornia kverko. La parazita planto Phoradendron villosum ( santalacoj ), kiu komune vegetas sur tiu kverko, produktas berojn kiuj ankaŭ altiras birdojn[1].
Uzado
Kaliforniaj indianoj preferis glanojn de kalifornia kverko pli ol tiujn de aliaj kverkoj por prepari glanan farunon . Tiu glano estis baza manĝaĵo por multaj indianaj grupoj [2][3]. La amerikanaj indianoj agnoskis la gravecon de fajro por tiu kverko, kaj intence ekflamigis incendiojn en kverkaj maldensarbaroj por plibonigi ĝian sanon kaj konservi sian nutraĵan resurson[1].
Ligno
La ligno estas uzata por fari meblaron, paledojn kaj konstrulignon [1].
Kalifornia kverko prezentas 29% de la angiosperm-lignaj resursoj, kaj estas la ĉefa angiospermo uzata por konstruligno en Kalifornio. La taksita totala areo sumiĝas je 361 800 ha de arbaro kaj 122 600 ha de maldensarbaro. El tiuj terenoj 60% estas privataj, 31% apartenas al Usona Arbara Agentejo, kaj 9% al aliaj publikaj posedantoj. La arealo estas tre malpligrandigita kompare kun la historia abundeco.
Kultivado
Quercus kelloggii estas kultivita en la specialigita hortikulturo por kaliforniaj indiĝenaj plantoj kiel ornama planto . Ĝi estas uzata en sekaj naturaj ĝardenoj kaj en variadon de municipaj, komercaj kaj ekologiaj projektoj.
Vidu ankaŭ
Referencoj
Bibliografio
- angle Hall, G. 1998 : The management, manufacture, marketing of California black oak, Pacific madrone and tanoak: A practical handbook on successful hardwood utilization in California and southern Oregon'. Western Hardwood Association.
