Protektorato: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Xqbot (diskuto | kontribuoj)
Addbot (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: Forigo de 50 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q164142)
Linio 38: Linio 38:
[[Kategorio:Politika geografio]]
[[Kategorio:Politika geografio]]
[[Kategorio:Internacia juro]]
[[Kategorio:Internacia juro]]

[[als:Protektorat]]
[[ar:محمية (في القانون الدولي)]]
[[be:Пратэктарат]]
[[be-x-old:Пратэктарат]]
[[bg:Протекторат]]
[[bs:Protektorat]]
[[ca:Protectorat]]
[[cs:Protektorát]]
[[cv:Протекториат]]
[[da:Protektorat]]
[[de:Protektorat]]
[[el:Προτεκτοράτο]]
[[en:Protectorate]]
[[es:Protectorado]]
[[eu:Protektoratu]]
[[fa:تحت‌الحمایه]]
[[fi:Protektoraatti]]
[[fr:Protectorat]]
[[gl:Protectorado]]
[[he:מדינת חסות]]
[[hr:Protektorat]]
[[id:Protektorat]]
[[io:Protektorato]]
[[it:Protettorato]]
[[ja:保護国]]
[[ka:პროტექტორატი]]
[[kk:Протекторат]]
[[ko:보호국]]
[[lad:Protektorado]]
[[mk:Протекторат]]
[[ms:Negeri naungan]]
[[my:အစောင့်အရှောက်ခံနိုင်ငံ]]
[[nl:Protectoraat]]
[[nn:Protektorat]]
[[no:Protektorat]]
[[pl:Protektorat]]
[[pt:Protetorado]]
[[ro:Protectorat]]
[[ru:Протекторат]]
[[sh:Protektorat]]
[[simple:Protectorate]]
[[sl:Protektorat]]
[[sq:Protektoriat]]
[[sv:Protektorat]]
[[sw:Nchi lindwa]]
[[th:รัฐในอารักขา]]
[[tr:Himaye]]
[[uk:Протекторат]]
[[vi:Bảo hộ]]
[[zh:保护国]]

Kiel registrite je 18:30, 8 mar. 2013

Protektorato estas parte suverena ŝtata teritorio, kies administrado, eksterlanda reprezento kaj landa defendo subordigatas al alia ŝtato. Ĝi havas pli grandan aŭtonomion ol kolonio, sed neniel estas aŭtonoma teritorio. Ĝi parencas al dependa ŝtato.

La nocio deriviĝas de la latina participo protectum = protektata, ofte eŭfemisme uzata.

La nocion revivigis Britio post 1815, por jure apogi, validigi sian de facto okupadon de Korfuo kaj la sep Ioniaj insuloj dum la lastaj tagoj de la Napoleona hegemonio. La insuloj aperis en la Pariza kontrakto de 1815 kiel la sendependaj 'Unuiĝintaj ŝtatoj de la Ioniaj insuloj' sub brita protektorato. Tiun protektoraton sekvis multaj aliaj.

En 1894 la registaro de ĉefministro William Gladstone oficiale deklaris la protektoratigon de Ugando al Britio, ĉar tie la bataloj inter la la islamanoj kaj kristanoj allogas pli grandan internacian prizorgon. La brita registaro atente elektis lokajn reĝojn kaj kreis britio-regatan civilan servon.

Ligo de Nacioj

La Ligo de Nacioj kreis protektoratojn por "responsaj" Eŭropaj potencoj en ekster-eŭropaj regionoj.

Protektorato je ŝtatoj kaj organizaĵoj

Dana protektorato

Gronlando estas hodiaŭ dana protektorato.

Francaj protektoratoj

Tunizio kaj Maroko iam estis protektoratoj de Francio.

Germana protektorato

Germana protektorato estis komence de la 20-a jarcento:

Estas disputate, ke tiuj teritorioj estis veraj kolonioj de la Germana Imperio aŭ nur protektoratoj.

Post faligo de la Munkena interkonsento de 1938, Ĉeĥoslovakio (escepte de la areo de t.n Sudetoj) iĝis Protektorato Bohemio kaj Moravio.

Usona protektorato

La 16-an de septembro de 1915, Haitio iĝis protektorato de Usono je masiva armea premo. Usono kaj Haitio subskribis kontrakton, kiu ebligis tutan usonan regadon super la administrado kaj financoj de Haitio. Tio daŭris ĝis 1934.

Protektorato de NATO

Kosovo estas t.n. "NATO-protektorato".