Katolika Esperanto-movado

Katolika movado. Tuj post la apero de la unuaj lernolibroj kaj vortaroj de Z kelkaj kleraj katolikoj en Rusujo interesiĝis pri la nova lingvo, i. a. la episkopo Zerr en Saratov kaj la progresoro nuntempe prelato, A. Dombrowski el Kaunas. En Francujo Beaufront, fervora katoliko, direktis sian atenton, krom al 1a ĝenerala propagando, ankaŭ al la disvastigado de E inter la katolikoj kaj verkis la unuan E-preĝareton, prezentitan en 1906 al Papo Pio X-a.

Sed la iniciatinto de la speciale kat. E-movado estis pastro Emile Peltier, kiu en 1903 komencis la eldonon de int. revuo Espero Katolika. En Boulogne sur Mer (1905) okazis la unua kunveno de kat. E-istoj kaj la unua Kat. E-a Diservo, ĉe kiu, prediki E-lingve, ankoraŭ ne estis permesate. Ankaŭ Z ĉeestis tiun Diservon. La sekvantan jaron en Geneve Peltier ricevis tiun permeson. En la samaj tagoj atingis lin en Geneve la Apostola Beno de Papo Pio X-a. Laŭ la deziro de multaj E-istoj tiu ĉi letero estis legata de la prez. de la UK, la protestanta pastro Schneeberger, la legado estis salutata per unuanimaj kaj longaj aplaŭdoj, ĉar, deklaris Carlo Bourlet, tiu fakto estas tre grava por la propagando de E.

En 1909 dum la UK en Barcelona la Katolikoj okazigis diversajn kunvenojn, kaj tie oni decidis okazigi la unuan Kongreson de Kat. E-istoj en Paris, en 1910. En tiu kongreso IKUE estis fondata. Post la Pariza Kongreso la kat. kongresoj okazis regule ĉiujare ĝis la mondmilito.

La unua postmilita Kongreso, kiu okazis en Hago en 1920, kondukis al konflikto. Dum tiu kongreso d-ro Metzger el Graz, prez. de la Blanka Kruco, iniciatis la fondon de nova int. organizo, nomata Internacio Katolika (IKa), kiu ne estis ekskluzive E-ista, sed kiu uzos E-n kiel sian int. lingvon. Kongreso en Graz en 1921 organizita sub la aŭspicioj de IKa, kie krom E, ankaŭ aliaj lingvoj estis uzataj, pliakrigis la konflikton kaj estis kaŭzo, ke, precipe pro la instigo de la Nederlandanol d-ro Smulders kaj Schendeler, IKUE absorbita en IKa, reprenis sian sendependecon kaj reaperigis la gazeton Espero Katolika kiu intertempe estis anstataŭita de Katolika Mondo, organode IKa. IKUE rompis la rilatojn kun IKa, kiu de tiu tempo pli kaj pli perdis la kontakton kun E. La kat. kongresoj estis plue organizataj denove de IKUE.

IKUE mem estas unuiĝo de tutmondaj kat. E-istoj, kies celo estas: Laŭeble plej efike servi la interesojn de la katolikismo kaj de la katolikaro per E. IKUE klopodas starigi kat. E-istajn ligojn en diversaj landoj aŭ regionoj; ĝi okazigas int. kongresojn; ĝi faras enketojn pri diversaj movadoj, problemoj, ktp. kiuj rilatas la katolikismon; ĝi ebligas la eldonon de adresaro, revuoj, libroj, kaj aliaj presaĵoj, kaj ĝi starigas servan organizadon en ĉiuj landoj en laŭeble ptej multaj urboj.

Membro de IKUE estas nur tiu katolika landa ligo aŭ federacio, kies regularon aprobis la ĉefestraro de IKUE kaj kiu ekzistas el minimume 20 personoj kaj estas paginta la kotizon. En landoj, kie ankoraŭ ne ekzistas membriĝinta ligo aŭ federacio, katolikaj individuoj povas aliĝi kiel individuaj membroj, kondiĉe ke ili pagu la kotizon kaj abonu la oficialan organon. Int. ligoj povas aliĝi kiel int. membro. La oficiala organo de IKUE estas Espero Katolika (v.).

IKUE havas Int. Komitaton, konsistantan el la prezidantoj kaj unu reprezentanto de ĉiu aliĝinta Landa Ligo aŭ Federacio (Ligaj Komitatanoj). Tiuj landoj, kie ankoraŭ ne ekzistas aliĝinta ligo aŭ federacio, estas reprezentataj en la Int. Komitato per unu individua membro polande, nomita por tiu celo de la Ĉefestraro kiel Individua Komitatano. Int Ligoj estas reprezentataj en la Int. Komitato per unu membro, nomata Int. Komitatano.

IKUE petas Ia aprobon de siaj statutoj de la Papo, kiu indiku pastron, kiu, kiel "Religia Konsilanto" de IKUE, esploras ĝian agadon. Neniu decido valoras, kiu ne havas la aprobon de tiu religia konsilanto, kiu rajtas ĉeesti ĉiujn kunvenojn. La signo de la IKUE-anoj estas: kvinpinta verda stelo, kun blank-flava kruco.

Jam antaŭ la Pariza kongreso, apr. 1910 (la unua de IKUE) estis starigita la Kat. E-ista Ligo: "Nederlanda Katoliko" (N. K.) en 's-Hertogenhosch, 4 aŭg. 1909, kies samnoma organo aperis ĉiumonate de jan. 1910.

Tiu ĉi modele organizita landa ligo, pro siaj grandnombra membraro kaj vigla agado ludis de la komenco gravan rolon en IKUE. Baldaŭ sekvis landaj ligoj, en Belgujo (al kiu poste ankaŭ aliĝis la redemptorista Pastro W. M. van Rossum, la poste mondfama kardinalo), en Francujo, Germanujo, Anglujo kaj Aŭstrujo.

La nuna stato de IKUE estas: prez. pastro J. Font Giralt, vicprez.: f-ino M. Larroche, Paris. Sekr. kas: P. A. Schendeler, Eindhoven, Prins Hendrikstraat 30-e, Nederlando, vicsekr-kas.: J. E. Hookham, Teddmgton, Anglujo.

Landaj Ligoj nun estas en: Aŭstrujo kun 135 membroj; Britlando 73; Ĉeĥoslovakujo 171; Francujo 67; Germanujo 99; Irlando 31 kaj Nederlando kun 934 membroj. La 7 Landaj Ligoj havas ĉ. 1600 membrojn; la nombro de la individuaj membroj en 31 diversaj landoj estas ĉ. 400. IKUE havas do proks. 2000 membrojn en 38 landoj.

Post la Pariza kongreso la Kat. E Kongresoj okazis jene: 2. en Hago 1911; 3. en Budapest 1912; 4. en Roma 1913; 5. en Lourdes 1914; ĉi tiu estis malebligata pro la mondmilito; 6. en Hago 1920. En 1921 ne okazis aparta IKUE-kongreso, pro la IKa-afero. La 7-a okazis en Nijmegen (Ned.) en 1922; 8. en Nürnberg 1923; 9. en Wien 1924; 10. en Paris 1925; 11. en Spaa (Belgujo) 1926' 12. en Assizio fermita en Roma, Italujo 1927; 13. en, Tilburg (Nederlando) 1928;14. en Praha 1929; 15. en Budapest 1930. En 1931 ne okazis kongreso pro la grava politika krizo en Hsspanujo, kie estis okazonta la 16-a kongreso. Tial nur okazis Generala Kunveno de la Estraro de IKUE en Eindhoven, samtempe kun la Jarkunveno de Ned. Katoliko. La 16-a kongreso okazis en Lourdes 1932.

En tiuj kongresoj estis pritraktataj pluraj temoj i. a. Unuiĝo de la Eklezioj (tial ankaŭ kelkaj nekatolikoj ĉeestis kongresojn de IKUE, ekz la unuan kaj la duan), Uniformeco de la latina lingvo, Organizado materiala de la Eklezio, Socia katolika agado, Protektado de la junulinoj, Tutmonda apologia Asocio, E kaj la blinduloj, Katolikoj kaj la pacifismo, E kaj la elmigrado, Kontraŭ-alkohola movado, Int. rilatoj inter junuloj de diversaj landoj, Misioj katolikaj, Int. presagentejo, ktp.

IKUE havis ĝis nun 4 prezidantojn: la unua pastro Austin Richardson; la dua prez. estis pastro Patrick Parker (Irlando) elektita en Roma, 7 sept. 1913. Li akceptis por unu jaro. La 3-a prez. estis pastro Fr. Meŝtan, elektita en Nijmegen (Ned. ) 22 aŭg. 1922. Dum tiu kongreso P. A. Schendeler estis provizore prez. Pro la IKa afero f-ino Larroche estis la ununura restinta ano de la Ĉefestraro; la aliaj estis eksiĝintaj. Tial f-ino Larroche estis nominta s-ron Schendeler kaj pastron Becker (Breslau) provizoraj estraranoj. Dum la Nimega Kongreso estis elektitaj por la Ĉefestraro: prez. pastro Meŝtan, Piaristo, Wien, vicprez. f-ino M. Larroche, Paris, 1-a sekr. P. A. Schendeler, 2-a sekr. Hookham, London. La 4-aprez. estas J. Font Giralt de 1927.

Izolite laboris por E fervoraj katolikoj. Multnombre vizititaj E-tagoj okazis en Nederlando: Veghel, Tilburg, Breda kaj Oisterwijk; kiel ankaŭ en Franzensbad, kiuj konatigis E-n en pli vastaj rondoj.

Praktike uzadis E-n i. a. katolikaj misiistoj en Kanada, ekz. la redemptorista pastro J. M. Decoene, ĉe Brandoro, urbo en Manitoba Stato, kie li katekizis, prenis konfesojn, predikis, administris la sakramentojn al parofianoj el pli ol 17 malsamaj lingvoj per helpo de E.

Sammaniere faris pastro Jubinville en Saint Felix, Kanada, kaj aliaj Misiistoj en Ainujo E-ista apostolo fariĝis frato Izidoro Clé. el la Kongregacio de la Fratoj de la Karitato, prof. ĉe la Reĝa Blindul-Instituto de Woluwe-Bruselo. Lian proponon, enkonduki E-n en la blindulejojn, la Napola Blindulara Kongreso (1909) aplaŭde aprobis je la ĝojo de Papo Pio X-a.

Sep oficialaj organoj en 1912 servis al la interesoj de la tutmonda Kat. E-istaro. L' Esperantiste Catholique, Germana Katoliko, Kataluna Katoliko, Nederlanda Katoliko, Belga Katoliko kaj Germana Katoliko por la Bavara, Saksa, kaj Okcidenta Ligoj, estis legataj en 43 diversaj landoj. La plej grava organo estis kaj ankoraŭ estas Espero Katolika, oficiala organo de IKUE, en kiu ĝi ludis kaj ludas gravan rolon.

En 1926 pastro Ramboŭ fondis la Societon "Sankta Miĥaelo" (SSM) kies celo estis kolekti monon por ebligi la eldonadon de kat. literaturo. Precipe el Ned. pere de frato Wigbertus van Zon, SSM ricevis tiom da mono, ke ĝi povis aperigi la duan eldonon de Fabiola. Pastro Ramboŭ, kiu ĉiam volis antaŭen, eldonis ankoraŭ por la geknaboj La Etulon kaj por la skoltoj Skolta Heroldo-n. En 1930 EK eliris dusemajne kaj en pli bela eksteraĵo. En jan. 1931 ĝi fariĝis denove monata revuo, sed la abonantoj ricevis krome, la gravan kaj belaspektan de Ramboŭ redaktitan kaj eldonitan Katolika Vivo-n. Tamen baldaŭ pruviĝis, ke Ramboŭ estis trotaksinta siajn monrimedojn.

Spite de la riĉa donaco (10, 000 frankoj) de frato W v. Zon kolektita inter la Ned. katolikoj, Ramboŭ devis rezigni la eldonadon de siaj karaj revuo kaj gazeto. Tamen la kuraĝa kaj ĉiam optimista prez. de IKUE Font Giralt, transprems la laboron, kaj en jan. 1932, je sia persona respondeco, sen ia rilato kun la Ĉefestraro de IKUE, li reelirigis la monatan revuon Espero Katolika.

Interdume pluraj katolikaj verkoj estis aperintaj: La kvar Evangelioj; Respondoj al kontraŭreligiaj paroloj de Segur; Fabiola; Kie estas la Eklezio de Kristo; Historio de Kristo de Papini; Floretoj de S. Francisko; Sankta Antonio; Pia Versaro de S. Alfonso; Infero de Dante; Pentroarto en la Malnova Hungarujo ktp. kaj ankaŭ kelkaj kat. preĝaroj.

Pli kaj pli la katolikoj interesiĝis pri E. precipe en Nederlando, kie la Kat. E-movado ĉiam estis tre vigla. La K. R. O. (Katolika Radio-Disaŭdigilo) Huizen, de 1930 konsentas al P. Heilker, pritrakti ĉiusemajne la Skriban Ekurson de Nimego, al kiu ĉiujare partoprenas ĉ. 5000 personoj. Nederlanda Katotiko kune kun aliaj unuiĝoj starigis gazetarservon, direktoro por N. K. estas Frato W. van Zon, Reusel; Kat. E-Librejo fondiĝis ĉe W. van Eupen, Eindhoven; Kat. Informoficejo, kies korespondanto estas Fr. Monulfus, Papenhulst. Den Bosch. Ĉi tiu oficejo eldonas katolikajn apologiajn verkojn kaj sendas ilin al personoj, kiuj deziras konatiĝi kun la kat. Eklezio.

Flanke de la ĝenerala organizo Katotika, devas esti menciata Mondjunularo Katolika (MOKA), fondita en Hago 1920, samtempe kun IKa. MOKA eldonas dumonatan revuon La Juna Batalanto, kiu en 1929, ankaŭ fariĝis provizore la organo de la F-sekcio de IKa por anstataŭi Katolika Mondo-n, kiu, pro grava krizo, ne plu povis aperi.

La Int. Kat. E-Movado ĉiam ĝuis la aprobon kaj helpon de kat. altranguloj: la Papoj Pio X-a, Benedikto XV-a, Pio XI-a, Kardinalo van Rossum. Precipe Msro. Giesswein kaj Kardinalo Piffl komprenis la grandan utilon de E, ankaŭ Msro. Diepen de 's Hertogenbosch, en kies eparĥio troviĝas ne nur la sidejo de Nederlanda Katoliko, sed ankaŭ tiu de IKUE, plue en Nederlando la senatano P. De Jong van den Heuvel kaj d-ro Moller, parlamentano.

(Plejparte ĉerpita el Espero Katolika kaj Nederlanda Katoliko.) v. IKa, MOKA.

FRATO W. van ZON.