Liberio: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Walber (diskuto | kontribuoj) eNeniu resumo de redakto |
KuBOT (diskuto | kontribuoj) e Roboto: anstataŭigo de "Ŝablono:El" per "Ŝablono:EL" (laŭ VP:AA); kosmetikaj ŝanĝoj |
||
| Linio 39: | Linio 39: | ||
Liberio estas la plej malnova [[respubliko]] moderntipa de Afriko, fondita de eks-sklavoj el [[Usono]]. |
Liberio estas la plej malnova [[respubliko]] moderntipa de Afriko, fondita de eks-sklavoj el [[Usono]]. |
||
*'''Kredantoj:''' [[kristanoj]], [[muzulmanoj]]. |
* '''Kredantoj:''' [[kristanoj]], [[muzulmanoj]]. |
||
*'''Eksporto:''' fera krudaĵo, kaŭĉuko, kafo, kakao, diamanto, oro. |
* '''Eksporto:''' fera krudaĵo, kaŭĉuko, kafo, kakao, diamanto, oro. |
||
*'''Organizoj:''' [[UNO]] ([[1945]]) |
* '''Organizoj:''' [[UNO]] ([[1945]]) |
||
== Politiko == |
== Politiko == |
||
=== Interna politiko === |
=== Interna politiko === |
||
Ekde la komenco ĝin markis duraj konfliktoj inter la regantaj "uson-liberianoj" anglalingvaj (ĉ. 5 centonoj de l'enloĝantaro) kaj la regataj "afrik-liberianoj" diverslingvaj. |
Ekde la komenco ĝin markis duraj konfliktoj inter la regantaj "uson-liberianoj" anglalingvaj (ĉ. 5 centonoj de l'enloĝantaro) kaj la regataj "afrik-liberianoj" diverslingvaj. |
||
Je Aprilo [[1980]], armea serĝento [[Samuel Doe]] prenis potencon murde de tiama ŝtatestro [[William Tolbert]]. Multe da la popolo esperis ke sub Doe la potenco iomete pli bone disdividiĝus inter la malsamaj gentoj de la lando, sed Doe rapide montriĝis kiel kruela diktatoro. |
Je Aprilo [[1980]], armea serĝento [[Samuel Doe]] prenis potencon murde de tiama ŝtatestro [[William Tolbert]]. Multe da la popolo esperis ke sub Doe la potenco iomete pli bone disdividiĝus inter la malsamaj gentoj de la lando, sed Doe rapide montriĝis kiel kruela diktatoro. |
||
| Linio 57: | Linio 57: | ||
=== Ekstera politiko === |
=== Ekstera politiko === |
||
[[Dosiero:African, Caribbean and Pacific Group of States member nations map.svg|60px]] Liberio apartenas al la [[AKP-ŝtatoj]], internacia organizaĵo de momente 77 nacioj el la regionoj [[Afriko]], [[Karibio]] kaj la [[Pacifika Oceano]]. |
[[Dosiero:African, Caribbean and Pacific Group of States member nations map.svg|60px]] Liberio apartenas al la [[AKP-ŝtatoj]], internacia organizaĵo de momente 77 nacioj el la regionoj [[Afriko]], [[Karibio]] kaj la [[Pacifika Oceano]]. |
||
== Eksteraj ligiloj == |
== Eksteraj ligiloj == |
||
| Linio 64: | Linio 64: | ||
|wikinewscat=Liberio |
|wikinewscat=Liberio |
||
}} |
}} |
||
{{ |
{{EL}} http://www.worldpress.org/Africa/685.cfm <!-- en:World Press Review: War in Liberia Threatens to Destabilize Region en→eo:(Mondo, Universala) Premi (Revuo, Recenzi): Milito (in, en) Liberio Minacas (to, al) _Destabilize_ Regiono simple:News on Liberia's Recent Civil War simple→eo:_News_ _on_ Liberio's _Recent_ _Civil_ Milito sa:World Press Review: War in Liberia Threatens to Destabilize Region sq:World Press Review: War in Liberia Threatens to Destabilize Region sq→eo:_World_ _Press_ _Review_: _War_ _in_ Liberio _Threatens_ _to_ _Destabilize_ _Region_ --> |
||
{{ |
{{EL}} http://havenworks.com/world/liberia <!-- en:HavenWorks - Liberia en→eo:_HavenWorks_ - Liberio simple:HavenWorks - Liberia simple→eo:_HavenWorks_ - Liberio sa:Liberia News --> |
||
{{ |
{{EL}} http://www.travel-images.com/liberia.html <!-- en:Liberia - images en→eo:Liberio - (bildoj, imag(aĵ)oj) sq:Liberia - images sq→eo:Liberio - _images_ de:Liberia - Bilder de→eo:Liberio - _Bilder_ --> |
||
{{ |
{{EL}} http://www.liberiaseabreeze.com <!-- en:Sea Breeze: An online journal of literary works by contemporary Liberian writers en→eo:Maro Brizo: (An, _) _online_ (ĵurnalo, revuo) (da, de) _literary_ (laboras, funkcias) (by, pera, ĉe, de, fare de, per, preter) _contemporary_ _Liberian_ _writers_ es:Diario en línea de escritores liberianos sa:Sea Breeze: An online journal of literary works by contemporary Liberian writers --> |
||
{{Afrika Unio}} |
{{Afrika Unio}} |
||
Kiel registrite je 10:53, 3 nov. 2015
| Liberio (signifas "libera lando"); Liberia Respubliko | |
| Republic of Liberia | |
|
|
|
| Detaloj | Detaloj |
| Nacia himno: All Hail, Liberia, Hail! | |
| |
| respubliko • suverena ŝtato • lando | |
|---|---|
| Bazaj informoj | |
| Ĉefurbo | Monrovio (426 mil). Ĝi estis fondita en 1822, kiam usonanoj komencis konstrui urbojn por liberigitaj sklavoj. |
| Oficiala(j) lingvo(j) | angla lingvo |
| Uzata(j) lingvo(j) | angla lingvo, angla lingvo, Liberia Kpelle, Southern Kissi, mendea lingvo, Dan, liberia angla lingvo, Western Krahn, Mano, Klao, Dewoin, Gbii, Tajuasohn, Konobo, Glaro-Twabo, Glio-Ubi, Sapo, Liberia kreola lingvo, Kuwaa, Gola, kpelea lingvo, Grebo, Loma, vaja lingvo, Southern Grebo, Northern Grebo, Grebo-Gboloo, Manya, Grebo-Barclayville, Central Grebo, Bassa, bandia lingvo |
| Areo | 111 369 km² |
| Loĝantaro | 2733 mil (1995), inter ili kpeloj 21 %, bakvoj 13%. (2021) |
| Loĝantoj | nomo de loĝantoj |
| Horzono | UTC±00:00 |
| Interreta domajno | .lr |
| Landokodo | LR |
| Telefona kodo | +231 |
| Plej alta punkto | Mount Wuteve |
| Plej malalta punkto | Atlantiko |
| Politiko | |
| Politika sistemo | respubliko |
| Ŝtatestro | Prezidento Ellen Johnson-Sirleaf (ekde la 8-a de novembro 2005). |
| Ĉefministro | George Weah |
| Ekonomio | |
| Valuto | Liberia dolaro |
Liberio aŭ Liberia estas lando en Okcidenta Afriko ĉe la atlantika marbordo. La najbaraj landoj de Liberio estas nordokcidente Siera Leono, nordoriente Gvineo kaj oriente Ebur-Bordo.
Liberio estas la plej malnova respubliko moderntipa de Afriko, fondita de eks-sklavoj el Usono.
- Kredantoj: kristanoj, muzulmanoj.
- Eksporto: fera krudaĵo, kaŭĉuko, kafo, kakao, diamanto, oro.
- Organizoj: UNO (1945)
Politiko
Interna politiko
Ekde la komenco ĝin markis duraj konfliktoj inter la regantaj "uson-liberianoj" anglalingvaj (ĉ. 5 centonoj de l'enloĝantaro) kaj la regataj "afrik-liberianoj" diverslingvaj.
Je Aprilo 1980, armea serĝento Samuel Doe prenis potencon murde de tiama ŝtatestro William Tolbert. Multe da la popolo esperis ke sub Doe la potenco iomete pli bone disdividiĝus inter la malsamaj gentoj de la lando, sed Doe rapide montriĝis kiel kruela diktatoro.
Je Decembro 1989, Charles Taylor, filo de usondevena kaj afrik-liberia gepatroj, komencis sanga revolto kontraŭ Doe. Tiu milito daŭris pli malsimple ĝis 1997, kiam Charles Taylor elektiĝis kiel prezidento. Taylor estis la plej potenca militestro dum la milito, kaj ŝtelis multe da la naturajn rimedojn de la lando.
Tamen perforto daŭras ĝis 2003, kiam Taylor, kulpiĝita per UN-tribunalo de Siera-Leono kaj Usono, fuĝis al Niĝerio, de kie li baldaŭ provaĵiĝos per speciala juĝejo en Hago, Nederlando.
Sub la UN, Ellen Johnson-Sirleaf elektiĝis je novembro 2005, kaj kune kun la UN ŝia registaro laboras rekonstrui la landon.
Ekstera politiko
Liberio apartenas al la AKP-ŝtatoj, internacia organizaĵo de momente 77 nacioj el la regionoj Afriko, Karibio kaj la Pacifika Oceano.
Eksteraj ligiloj
Ŝablono:EL http://www.worldpress.org/Africa/685.cfm Ŝablono:EL http://havenworks.com/world/liberia Ŝablono:EL http://www.travel-images.com/liberia.html Ŝablono:EL http://www.liberiaseabreeze.com
| ||||
