Amnesta afazio: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Koracio (diskuto | kontribuoj) →Notoj: Fontoj |
e plibonigadeto, anstataŭigis: <references/> → {{referencoj}} per AWB |
||
| Linio 5: | Linio 5: | ||
Jam en la tempo de skribado de [[Biblio]] oni konis tipojn de [[afazio]]. Ekde pliaj jarcentoj oni povas legi pri afazio en memstaraj esploroj. La moderna serĉado de afazio komencis per [[Paul Broca]] (1824-1880), kiu asociis la malnormaloj al cerebraj regionoj. [[Philip Crampton]] (1777-1858) unue donis detalan priskribon pri anomio, kiu prezentis ĝin kiel malfacilo trovi vortojn ankaŭ skribe kaj parole.<ref>Breathnach, 2009.</ref> |
Jam en la tempo de skribado de [[Biblio]] oni konis tipojn de [[afazio]]. Ekde pliaj jarcentoj oni povas legi pri afazio en memstaraj esploroj. La moderna serĉado de afazio komencis per [[Paul Broca]] (1824-1880), kiu asociis la malnormaloj al cerebraj regionoj. [[Philip Crampton]] (1777-1858) unue donis detalan priskribon pri anomio, kiu prezentis ĝin kiel malfacilo trovi vortojn ankaŭ skribe kaj parole.<ref>Breathnach, 2009.</ref> |
||
==Priskribo== |
==Priskribo== |
||
La parolo de ulo restas fluenta, kaj pleje ne havas problemoj kun inteligi parolon, sed li povas malrapide solvi taskojn, en kiuj li devas nomi iun, kaj parole<ref>Kambanaros, 2010 és 2009; Breathnach, 2009; Gail et al., 2009; Jonkers és Bastiaanse, 2007; Kambanaros és Steenbrugge, 2006; Nishio et al., 2003.</ref> kaj skribe.<ref>Yamawaki et al., 2005</ref> |
La parolo de ulo restas fluenta, kaj pleje ne havas problemoj kun inteligi parolon, sed li povas malrapide solvi taskojn, en kiuj li devas nomi iun, kaj parole<ref>Kambanaros, 2010 és 2009; Breathnach, 2009; Gail et al., 2009; Jonkers és Bastiaanse, 2007; Kambanaros és Steenbrugge, 2006; Nishio et al., 2003.</ref> kaj skribe.<ref>Yamawaki et al., 2005</ref> |
||
Ili povas normale inteligi substantivojn kaj la plejajn verbojn, sed ili inteligas malrapide la helpverbojn, la funkcionalaj vortojn kaj sufiksojn.<ref>Kambanaros, 2010 és 2009; Jonkers és Bastiaanse, 2007; Kambanaros és Steenbrugge, 2006.</ref> |
Ili povas normale inteligi substantivojn kaj la plejajn verbojn, sed ili inteligas malrapide la helpverbojn, la funkcionalaj vortojn kaj sufiksojn.<ref>Kambanaros, 2010 és 2009; Jonkers és Bastiaanse, 2007; Kambanaros és Steenbrugge, 2006.</ref> |
||
Kambanaros ekzamenis pli foje dulingvulojn, kiuj lingvoj estis greka kaj angla kun la dominancio de greka. La afazio ne estis simetria en la du lingvoj. Ili povis nomi pli malbone substantivojn kaj verbojn en la du lingvoj, sed la nominado de la substantivo-verbo paroj restis normalaj greke, kaj estis malbone angle.<ref>Kambanaros 2010 és 2009; Kambanaros és Steenbrugge, 2006.</ref> |
Kambanaros ekzamenis pli foje dulingvulojn, kiuj lingvoj estis greka kaj angla kun la dominancio de greka. La afazio ne estis simetria en la du lingvoj. Ili povis nomi pli malbone substantivojn kaj verbojn en la du lingvoj, sed la nominado de la substantivo-verbo paroj restis normalaj greke, kaj estis malbone angle.<ref>Kambanaros 2010 és 2009; Kambanaros és Steenbrugge, 2006.</ref> |
||
| Linio 26: | Linio 26: | ||
==Notoj== |
==Notoj== |
||
{{referencoj}} |
|||
<references/> |
|||
==Fontoj== |
==Fontoj== |
||
| Linio 48: | Linio 48: | ||
}} |
}} |
||
[[Kategorio: |
[[Kategorio:Prononcaj problemoj]] |
||
Kiel registrite je 07:35, 23 dec. 2015
La amnesta aŭ anoma afazio estas tipo de lingvaj perturboj, kies subjektoj povas normale kompreni, sed problema estas nomi objektojn aŭ faradon, kaj trovi vortojn.[1]
Nomoj
La afazio venas el la helena lingvo, kaj signifikas malpovo de parolado: „a” estas sen, „phatos” parolo, parolkapablo. En anglalingavaj fontoj oni ofte skribas pri „anomic” aŭ „nominal” afazio, kiu temas pri problemoj de nomoj.
Historio
Jam en la tempo de skribado de Biblio oni konis tipojn de afazio. Ekde pliaj jarcentoj oni povas legi pri afazio en memstaraj esploroj. La moderna serĉado de afazio komencis per Paul Broca (1824-1880), kiu asociis la malnormaloj al cerebraj regionoj. Philip Crampton (1777-1858) unue donis detalan priskribon pri anomio, kiu prezentis ĝin kiel malfacilo trovi vortojn ankaŭ skribe kaj parole.[2]
Priskribo
La parolo de ulo restas fluenta, kaj pleje ne havas problemoj kun inteligi parolon, sed li povas malrapide solvi taskojn, en kiuj li devas nomi iun, kaj parole[3] kaj skribe.[4]
Ili povas normale inteligi substantivojn kaj la plejajn verbojn, sed ili inteligas malrapide la helpverbojn, la funkcionalaj vortojn kaj sufiksojn.[5]
Kambanaros ekzamenis pli foje dulingvulojn, kiuj lingvoj estis greka kaj angla kun la dominancio de greka. La afazio ne estis simetria en la du lingvoj. Ili povis nomi pli malbone substantivojn kaj verbojn en la du lingvoj, sed la nominado de la substantivo-verbo paroj restis normalaj greke, kaj estis malbone angle.[6]
Kialoj
Ĝi ekigas pleje post apopleksio, removado de tumoroj aŭ cerbaj lesioj.[7] Malofte ĝi ekigas en frontotemporalis demencio kun aliaj simptomoj.[8]
Gail kaj liaj kunlaborantoj (2009) ekzamenis malsanulojn kun cerbaj tumoroj. Ili trovis, se la tumoro estis en la maldekstra parto de cerbo, en la triono ekigis afazio, plej plie anoma afazio.[9]
Lokiiĝo
Laŭ Gail kaj liaj kamaradoj (2009) kaj Nishio kaj liaj kamaradoj (2003) la amnesta afazio iĝas post la traŭmato de maldekstra frontala kaj temporala lobo.
Ekzaminado
Kial la parolo restas fluenta, plifoje oni ekscias malfrue, ke tiu estas afazio, precipe, se malestas neurologaj simptomoj. Oni povas kredi, ke estas malgranda perturbo, la ulo havas mentalan malsanon, aŭ li simulas.[10] Oni povas rekoni ĝin per Western Aphasia Battery de Andrew Kertesz (1982), kiu enhavas legadon, skribadon, komprenadon kaj nominadon de bildoj.
Terapio
La amnesta afazio ofte kompanas aliajn simptomojn, kaj ĝi povas esti milda aŭ severa, do oni ne povas ĝin resanigi ĉiun same. En multaj kazoj oni povas uzi la metodon de reciprocal scaffolding tratement (RST, kuna framo terapio) kaj por parolado kaj por skribado. Ĝia bazo estas, ke la afaziuloj povas reciproke helpi la resanigadon. La malnovaj partoprenantoj ekzercas kun la novuloj la lingvon, kaj helpas ilin. En tiu programo la uloj lernas en kutimaj interakcioj. La lernado parte bazas sur lingvo, dum ili evolvas paralele; parte ne nur la novuloj lernas al la malnovuloj, sed la malnovaj pacientoj lernas novajn lingvajn modelojn al la novuloj.
Se la afazio venas kun malfacila legado (aleksio), oni legiĝas per literoj, kiu helpas ankaŭ kontraŭ la afazio. Tiu estas metodo de Beeson, Magloire kaj Robey (2005).
Notoj
- ↑ Nishio, Takmerura, Ikai és Baba, 2003.
- ↑ Breathnach, 2009.
- ↑ Kambanaros, 2010 és 2009; Breathnach, 2009; Gail et al., 2009; Jonkers és Bastiaanse, 2007; Kambanaros és Steenbrugge, 2006; Nishio et al., 2003.
- ↑ Yamawaki et al., 2005
- ↑ Kambanaros, 2010 és 2009; Jonkers és Bastiaanse, 2007; Kambanaros és Steenbrugge, 2006.
- ↑ Kambanaros 2010 és 2009; Kambanaros és Steenbrugge, 2006.
- ↑ Nishio et al., 2003; Bakheit, Shaw, Carrington kaj Griffiths, 2007;Gail, Hutcheson, Barringer, Weinberger kaj Lewis, 2009.
- ↑ Kim et al., 2009.
- ↑ Nishio et al., 2003.
- ↑ Nishiho et al., 2003.
Fontoj
- Avent, J., Patterson, J., Lu, A., & Small, K. (2009). Reciprocal scaffolding tratment: A person with aphasia as clinical teacher. Aphasiology, 23(1). 110-119.
- Bakheit, A. M. O., Shaw, S., Carrington, S., & Griffiths S. (2007). The rate and extent of improvement with therapy from the different types of aphasia in the first year after stroke. Clinical Rehabilitation, 21(10). 941-949.
- Beeson, P. M., Magloire J. G., & Robey, R. R. (2005). Letter-by-letter reading: Natural recovery and response to treatment. Behavioural Neurology, 16(4). 191-202.
- Breantach, C. S. (2009). Philip Crampton (1777-1858) and his description of nominal aphasia. Irish Journal of Psychological Medicine, 26(1). 41-42.
- Gail, D. L., Hutcheson, K. A., Barringer, D. A., Weinberger, J. S., & Lewis, J. S. (2009). Aphasia in patients after brain tumor resection. Aphasiology, 23(9). 11196-1206.
- Jonkers, R., & Bastiaanse, R. (2007). Action naming in anomic aphasic speakers: Effects of instrumentality and name relation. Brain and Language, 102(3). 262-272
- Kambanaros, M. (2009). Group effects of instrumentality and name relation on action naming in bilingual anomic aphasia. Brain and Language, 110(1). 29-37.
- Kambanaros, M. (2010). Action and object naming versus verb and noun retrieval in connected speech: Comparisons in late bilingual Greek-English anomic speakers. Aphasiology, 24(2). 210-230.
- Kambanaros, M., & Steenbrugge, W. (2006). Noun and verb processing in Greek-English bilingual individuals with anomic aphasia and the effect of instrumentality and verb-noun name relation. Brain and Language, 97(2). 162-177.
- Kim, S. H., Seo, S. W., Go, S. M., Suh, M. K., Chin, J., Jeong, J. H., & Na, D. L. (2009). Semantic dementia combined with motor neuron disease. Journal of Clinical Neuroscience, 16(12), 1683-1685.
- Nishio, S., Takemura, N., Ikai, Y., & Baba, T. (2003) Sensory aphasia after closed head injury. Journal of Clinical Neuroscience, 11(4). 442-444.
- Yamawaki, R., Suzuki, K., Tanji, K., Fujii, T., Endo, K., Meguro, K., & Yamadori, A. (2005). Anomic alexia of kanji in a patient with anomic aphasia. Cortex: A Journal Devoted to the Study of the Nervous System and Behavior, 41(4). 555-559.
En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Amnesztikus afázia en la hungara Vikipedio.