Konduto: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Kani (diskuto | kontribuoj) |
Kani (diskuto | kontribuoj) |
||
| Linio 20: | Linio 20: | ||
=== Kutimaro === |
=== Kutimaro === |
||
La konduto de biologia specimeno estas formata de modeloj de stabila kondutaro, perita de la evoluo, ŝirmita kaj pluigita de la [[genetiko]]. Tiu konduto manifestiĝas tra ties adaptaj kvalitoj, ene de kunteksto aŭ [[komunumo]]. Ĝi estas fizika observebla indikilo de la internaj procezoj de la individuo. |
|||
{{redaktata}} |
|||
La conducta de un espécimen biológico está formada por patrones de comportamiento estables, mediados por la evolución, resguardada y perpetuada por la genética. Esta conducta se manifiesta a través de sus cualidades adaptativas, dentro de un contexto o una comunidad. Es un indicador observable, físico de los procesos internos del individuo. |
|||
=== Psiko-sociaj aspektoj === |
=== Psiko-sociaj aspektoj === |
||
Kiel registrite je 01:59, 10 jan. 2016
En psikologio, antropologio kaj biologio, konduto estas la agoj aŭ reagoj de objekto aŭ organismo rilate al la medio kaj al ties stimuloj. Laŭ PIV konduto estas maniero, laŭ kiu oni kondutas. Konduto povas esti konscia aŭ senkonscia, malkaŝa aŭ kaŝa, publika aŭ privata, libervola aŭ nelibervola.[1]
La scienco kiu studas la konduton kaj la animalan kondutaron aŭ kutimaron estas la etologio kaj la sciencio kiu studas la konduton el la vidpunkto de la evoluo estas la kondutekologio. Se temas pri la homa konduto, oni parolas precipe pri la agoj aŭ reagoj de individuo rilate al alia aŭ al la socio.
Difino
La konduto de la specioj estas studata de la etologio kiu formas parton kaj de la biologio kaj de la eksperimenta psikologio. En psikologio, la termino aplikiĝas nur rilate al animaloj kun kogna sistemo sufiĉe kompleksa.
En sociaj sciencoj la konduto inkludas krom psikologiajn aspektojn, ankaŭ genetikajn, kulturajn, sociologiajn kaj ekonomiajn aspektojn.
En popola parolmaniero, ne en scienca parolmaniero, la termino "konduto" havas difinan konotacion. Personon, inklude socian grupon, kiel sumo de personoj, oni difinas kaj klasigas laŭ ties kondutojn, eble pli ol laŭ ties ideoj, kaj tio jam utilas por fiksi la esperojn tiurilate.
Konduto en psikologio
Teknike, en psikologio, la konduto difiniĝas laŭ du manieroj:
- Ĉio kion organismo faras antaŭ la etoso.
- Iu ajn interagado inter organismo kaj ties etoso.
La konduto en homa estaĵo individua (kaj ĉe aliaj organismoj kaj eĉ mekanismoj) enkadriĝas ene de klaso, el kiu kelkaj konduteroj estas oftaj, dum kelkaj maloftaj.
La ĝeneralaj teorioj kiuj klopodas klarigi pri la deveno de la konduto agresema/violenta en la homa estaĵo, povas aplikiĝi por klopodi komprenigi la violentan kondutaron de la geknaboj en la lernejo. Ĉiuj tiuj alproksimiĝoj grupiĝas en du grandaj linioj teoriaj: la teorioj aktivaj aŭ denaskaj kaj teorioj reaktivaj aŭ mediaj. La teorioj aktivaj aŭ denaskaj konsideras ke la agresemo estas organika aŭ denaska komponanto de la individuo, elementa por ties procezo de adaptiĝo; ekde tiu perspektivo oni konsideras ke la agresemo havas pozitivan funkcion kaj ke la laboro de edukado konsistas fundamente en kanaligi la esprimon al kondutoj socie akcepteblaj. Aliflanke, la teorioj reaktivaj aŭ mediaj elstarigas la rolon de la medio kaj la gravon de la procezoj de lernado en la violenta konduto de la homa estaĵo.
Kutimaro
La konduto de biologia specimeno estas formata de modeloj de stabila kondutaro, perita de la evoluo, ŝirmita kaj pluigita de la genetiko. Tiu konduto manifestiĝas tra ties adaptaj kvalitoj, ene de kunteksto aŭ komunumo. Ĝi estas fizika observebla indikilo de la internaj procezoj de la individuo.
Psiko-sociaj aspektoj
La aceptación social de un comportamiento es evaluada por las normas sociales y regulada por varios medios de control social. El comportamiento de la gente es estudiado por varias disciplinas, incluyendo la psicología, la sociología y la antropología en el caso del comportamiento humano, y la Etología ampliando su estudio a todo el Reino Animal.
Kondutekologio
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Kondutekologio.La kondutekologio estas la plej nova branĉo de la evoluciesplorado, ĝi esploras en la plej vasta senco la reciprokajn efikojn inter konduto kaj medifaktoroj. Kerno de ĉiuj kondutekologiaj esplorelirpunktoj estas la certeco, ke ekologiaj faktoroj nepre havas efikojn en la konduto de la bestoj (kaj sekve de tio en la genoj), ĉar nur tiel la postvivo de la individuoj kaj de ties genersukceso estas klarigebla.
Sankonduto
Sankonduto referencas al la personaj kredoj kaj agadoj rilate al ties sano kaj bonfarto. Sankondutoj estas komponitaj el rektaj faktoroj por subteni sanan vivostilon. Sankondutoj estas influitaj de la sociaj, kulturaj kaj fizikaj medioj en kiuj oni loĝas kaj laboras. Ili estas formitaj de individuaj elektoj kaj eksteraj limigoj. Pozitivaj kondutoj helpas sanon kaj preventas malsanojn, dum la malo estas vero por riskaj kondutoj.[2] Sankondutoj estas fruaj indikiloj de loĝantara sano. Pro la tempoprokrasto kiu ofte okazas inter kelkaj kondutoj kaj la disvolvigo de malsanoj, tiuj indikiloj povas antaŭvidi la futurajn ŝarĝojn kaj profitojn de san-riskaj kaj san-helpaj kondutoj. Sankondutoj ne okazas en izoleco — ili estas influitaj kaj premitaj de sociaj kaj kulturaj normoj.
Biologio
Oni rigardas, ke konduto de homo estas kontrolita de endokrina kaj nerva sistemoj. Estas vasta kredo, ke komplikeco de konduto de organismo determiniĝas per la komplikeco de ĝia nerva sistemo.
Vidu ankaŭ
Notoj
- ↑ Elizabeth A. Minton, Lynn R. Khale. (2014) Belief Systems, Religion, and Behavioral Economics. New York: Business Expert Press LLC. ISBN 978-1-60649-704-3.
- ↑ http://www.statcan.gc.ca/pub/82-229-x/2009001/deter/int3-eng.htm
Bibliografio
- Krebs, J. R. kaj N. B. Davies: Einführung in die Verhaltensökologie. Blackwell Wissenschafts-Verlag, Berlin/Wien 1996, ISBN 3-826-33046-3
- Lamprecht, Jürg, Langlet, Jürgen kaj Eckhart Schröder: Verhaltensbiologie im Unterricht: Verhaltensökologie. Aulis Verlag Deubner, 2002, ISBN 3-761-42452-3
- Alcock, J. (1993): Animal behaviour:An evolutionary approach. Sinahuer Associates, Sunderland.
- Davies, N.B. (1992): Dunnock Behaviour and social evolution. Oxford University Press, Oxford.
- Shiffmany, Kanuk. Introducción al comportamiento del consumidor
- Dockery, M y Reiss,M. (1999): Behaviour. Cambridge University Press, Cambridge.
- Krebs, J.R. kaj Davies, N. B. (1993): An introduction to behaviorual ecology. Black-well Scientific Publications, Oxford.
