Romio: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 15:02, 24 jun. 2017

Romio estis la antikva regno, kies ĉefurbo estas Romo, kiu estris la Sudan Eŭropon kaj la Nordan Afrikon dum 1000 jaroj. Ĝia historio konsistas el tri grandaj epokoj:

Romia reĝlando, jaroj 753 ĝis 510 antaŭ Kristo
Romia Respubliko, jaroj 509 ĝis 27 antaŭ Kristo
Romia Imperio, jaroj 27 antaŭ Kristo ĝis 476 post Kristo (okcidenta); ĝis 1453 post Kristo (orienta)
- Romia Imperio de Okcidento
- Romia Imperio de Oriento

La ĉefa, oficiala lingvo de la ŝtato estis la latina.

La kleraj Romianoj povis paroli ankaŭ en la greka lingvo.

Laŭ la Romia legendo, la urbon Romo fondis sur la Monteto Palatino en Latio du ĝemelaj fratoj Romulo kaj Remo - laŭ la legendo temis pri la 21-a de aprilo -753. Aparte famaj romianoj estis i.a. Julio Cezaro, Aŭgusto Cezaro, Aleksandro Severo, Karakalo, Filipo la araba kaj Trajano.

Heredo de la Romia Imperio

Dum la unuaj kvar jarcentoj post Kristo, Romio regis grandan imperion ĉirkaŭ la Mediteraneo, de Mezopotamio ĝis Hispanio, de Egipto ĝis Britio. Kvankam la imperio fine disfalis, Romio metis la fundamenton de la Okcidento, kies bazo estis tute romia: ties skribo, ciferoj, interlingvo, valuto, leĝo, religio, kalendaro, mezuro, vort-provizo, literaturo, arkitekturo, ktp. estis esence romiaj. Eĉ dum la 13-a jarcento, okcidentaj eŭropanoj nomis sin "latinoj" kaj la grekoj "romianoj".

Romia socio

Inter plej gravaj festoj elstaris Luperkaloj, Kalendoj kaj aliaj.

Prestiĝo de la romia pasinteco

La prestiĝo de Romio kaŭzis, ke la Rusa Imperio regita de "caro" (= cezaro) nomis sin "Tria Romo" kaj ankaŭ la Germana Regno regita de "Kaiser" (= cezaro) pledis heredon de la mezepoka germana Sankta Romia Imperio (la "Dua Romo").

Ankaŭ revolucianoj usonaj kaj francaj ligis sin al la idealoj de la Romia Respubliko.

Romia religio

En la antikvroma religio, sakrosankteco (latine: sacrosanctitas) estis netuŝebleco kun religia puno por kontraŭantoj. Sankta (sanctus/sancta/sanctum) estis tio, kies kontraŭadon oni punis; la puno estis plej ofte (nome en la kazo de sakrosankteco) sakrigo (sacratio): tio signifas ke oni donis la punendulon al la dioj, ofte al la inferaj dioj. Fakte, tio signifas, ke tiu ulo ne plu estis ano de la respubliko (sed havaĵo de la dioj), kaj oni vidis tiun kiel timendan.

Vidu ankaŭ

Bildaro

etendiĝo de la imperio en -133 (ruĝe), -454 (oranĝe), 14 (flave) kaj 117 (verde).
mapo pri la provincoj de la Roma Imperio en 116, sub la imperiestro Trajano.
jen la ĝia plej vasta etendo de la imperio, en 117.

Kategorio Romio en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Romio en la Vikicitaro (Kolekto de citaĵoj)

Eksteraj ligiloj

@@ Linio 74: / Linio 74: @@
 == Bildaro ==
-<gallery>
+<gallery widths="220px">
+Dosiero:Roman Empire.png|etendiĝo de la imperio en -133 (ruĝe), -454 (oranĝe), 14 (flave) kaj 117 (verde).
-Dosiero:Roman Empire.png|<!-- thumb|left|180px|ro:Extinderea Imperiului Roman în<font color="red">[[133 î.Hr.|13 î. Cr.]]</font>, în <font color="orange">[[44 î.Hr.|44 î. Cr.]]</font>, în <font color="yellow">[[14]] d. Cr.</font>, şi în <font color="green">[[117]] d. Cr.</font>.   ro->eo:_Extinderea_ _Imperiului_ _Roman_ _în_<font color="red">[[-133|13 _î_. _Cr_.]]</font>, _în_ <font color="orange">[[-44|44 _î_. _Cr_.]]</font>, _în_ <font color="yellow">[[14]] d. _Cr_.</font>, _şi_ _în_ <font color="green">[[117]] d. _Cr_.</font>.     en:The extent of the Roman Empire in 133 BC (red), 44 BC (orange - late Republic, conquests by republican generals like [[Pompey]] and [[Julius Caesar]]), 14 AD (yellow - conquests of [[Octavian]]) and 117 AD (green - conquests by later emperors).   en->eo:La amplekso (da, de) la Romia imperio (in, en) -133 ((ruĝa, ruĝo, rufa)), -44 (oranĝo - malfrua Respubliko, _conquests_ (by, pera, ĉe, de, fare de, per, preter) respublikano _generals_ (ŝati, kiel) [[Pompeo]] kaj [[(Julio Cezaro, Vikipediista diskuto:Rob Hooft)]]), 14 _AD_ ((flava, flavo) - _conquests_ (da, de) [[_Octavian_]]) kaj 117 _AD_ ((verdo, verda, naivega) - _conquests_ (by, pera, ĉe, de, fare de, per, preter) _later_ imperiestroj).     es:Expansión del Imperio Romano en [[133 adC]] (rojo), [[44 adC]] (naranja), [[14]] (amarillo), y [[117]] (Verde).   es->eo:_Expansión_ _del_ (Romio, Romia imperio) _en_ [[-133]] (ruĝa), [[-44]] (_naranja_), [[14]] (flava), y [[117]] (Verdo).     ja:'''ローマ帝国版図の拡大''' 紀元前133年（赤）、紀元前44年（橙色）、14年（黄）、117年（緑）   ja->eo:'''_ローマ帝国版図の拡大_''' _紀元前133年_（Ruĝa）、_紀元前44年_（_橙色_）、_14年_（_黄_）、_117年_（Verdo）     ca:Mapa de l'Imperi romà a l'any 133 AC (vermell), 44 AC (taronja), [[14]] DC (groc), i [[117]] DC (verd).   ca->eo:_Mapa_ _de_ l'Romia imperio a l'jaro 133 _AC_ (_vermell_), 44 _AC_ (_taronja_), [[14]] _DC_ (flava), i [[117]] _DC_ (verdo).     da:Romerrigets udbredelse i henholdsvis; 133 f.Kr. (rødt), 44 f.Kr. (orange), 14 e.Kr. (gult) og 117 e.Kr. (grønt)   da->eo:_Romerrigets_ _udbredelse_ i _henholdsvis_; 133 f._Kr_. (_rødt_), -44 (_orange_), 14 e._Kr_. (_gult_) _og_ 117 e._Kr_. (_grønt_)     sv:Det romerska riket utbredning [[133 f.Kr.]] (rött); [[44 f.Kr.]] (orange); [[14|14 e.Kr.]] (gult); och [[117|117 e.Kr.]] (grönt)   sv->eo:_Det_ (romio, romia imperio, vikipediista diskuto:Rob Hooft) _utbredning_ [[133 f._Kr_.]] (_rött_); [[-44]] (oranĝa); [[14|14 e._Kr_.]] (_gult_); _och_ [[117|117 e._Kr_.]] (_grönt_) -->
+Dosiero:Romia Imperio.png|<center>mapo pri la provincoj de la Roma Imperio en 116, sub la imperiestro Trajano.
-Dosiero:Roman Empire Map.png|<!-- thumb|left|180px|ro:Provinciile Imperiului Roman în perioada sa de glorie     zh:罗马帝国诸行省     es:El Imperio Romano en su máxima extensión, durante el reinado de [[Trajano]] (''circa'' [[117]])   es->eo:_El_ (Romio, Romia imperio) _en_ _su_ _máxima_ _extensión_, _durante_ _el_ _reinado_ _de_ [[Trajano]] (''_circa_'' [[117]])     ja:ローマ帝国の州（120年時点）     sv:Romerska riket under 100-talet e.kr., när det var som störst - och omslöt hela Medelhavet.   sv->eo:(Romio, Romia imperio, Vikipediista diskuto:Rob Hooft) _under_ 2-a jarcento e._kr_., _när_ _det_ _var_ _som_ _störst_ - _och_ _omslöt_ _hela_ Mediteraneo. -->
+Dosiero:Map of the Roman Empire at its height.svg|<center>jen la ĝia plej vasta etendo de la imperio, en 117.
-Dosiero:Map of the Roman Empire at its height.svg|<!-- thumb|left|180px|simple:Greatest size of the Roman Empire, in about 117 AD.   simple->eo:_Greatest_ _size_ _of_ _the_ (Romio, Romia imperio, Vikipediista diskuto:Rob Hooft), _in_ _about_ 117 _AD_.     fr:L'empire à son apogée, sous ''[[Trajan]]''   fr->eo:L'_empire_ _à_ _son_ _apogée_, _sous_ ''[[Trajano]]'' -->
-Dosiero:SPQR-Stone.jpg|<!-- thumb|left|180px|ja:Senatus Populusque Romanus (S.P.Q.R.)は「元老院とローマ市民」を意味する   ja->eo:_Senatus_ _Populusque_ _Romanus_ (S.P.Q.R.)_は_「_元老院とローマ市民_」_を意味する_     de:das römische Hoheitszeichen [[SPQR]], ein antikes "Logo"     it:Acronimo di Senatus PopolusQue Romanus   it->eo:Akronimo _di_ _Senatus_ _PopolusQue_ _Romanus_ -->
 </gallery>
-<br clear=all>
-{{projektoj|commonscat=Romans}}
-<br clear=all>
+{{projektoj}}
 == Eksteraj ligiloj ==
-* http://www.badley.info/history/Rome.country.year.index.html <!-- en:Roman History Chronology World History Database   en->eo:_Roman_ Historio Erao (Mondo, Universala) Historio Datumbazo -->
+* [http://www.badley.info/history/Rome.country.year.index.html historia datumbazo pri la Romia Imperio laŭ jaroj] ({{en}})´´
-* http://www.resourcesforhistory.com/map.htm <!-- en:Interactive Map of the Roman Empire   en->eo:_Interactive_ Mapo (da, de) la Romia imperio -->
+* [http://www.resourcesforhistory.com/map.htm interaktiva mapo pri la Romia Imperio]
-* http://www.romancoins.info/Tabula-Peutingeriana.html <!-- en:The Tabula Peutingeriana   en->eo:La _Tabula_ _Peutingeriana_ -->
+* [http://www.romancoins.info/Tabula-Peutingeriana.html informo pri la] ''[[Tabula Peutingeriana]]''
-* http://www.roman-empire.net <!-- en:www.roman-empire.net   en->eo:_www_._roman_-imperio.(reto, neta) -->
+* [http://www.roman-empire.net retejo ''roman-empire.net'']
 [[Kategorio:Pereintaj ŝtatoj de Eŭropo]]