Senpilota aviadilo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Neniu resumo de redakto |
Josenilton kaj Madragoa |
||
| Linio 2: | Linio 2: | ||
[[Dosiero:Onyxstar Fox-C8 XT xender 360.jpg|eta|Onyxstar Fox-C8 XT xender 360]] |
[[Dosiero:Onyxstar Fox-C8 XT xender 360.jpg|eta|Onyxstar Fox-C8 XT xender 360]] |
||
[[Dosiero:CBP unmanned aerial vehicle control.jpg|eta|Usona surtera stacio por ''spavoj.'']] |
[[Dosiero:CBP unmanned aerial vehicle control.jpg|eta|Usona surtera stacio por ''spavoj.'']] |
||
'''Telestiraviadilo''' aŭ '''telestirata aviadilo''' (kun proponitaj kromnomoj '' droneo'' <ref><nowiki>http://www.esperanto.be/fel/mon/mon_konv.php#nova</nowiki></ref> kaj ''spavo'' = ''Sen Pilota Avio'') estas aviadilo kiu ne enhavas [[piloto]]n, sed estas telestirata. Ĝi interalie estas uzata de [[aerarmeo]]j, [[polico]]j, [[Sekreta servo|sekretaj servoj]] por kaj civilaj kaj militaj celoj. |
'''Telestiraviadilo''' aŭ '''telestirata aviadilo''' aŭ '''flugroboto''' (kun proponitaj kromnomoj '' droneo'' <ref><nowiki>http://www.esperanto.be/fel/mon/mon_konv.php#nova</nowiki></ref> kaj ''spavo'' = ''Sen Pilota Avio'') estas aviadilo kiu ne enhavas [[piloto]]n, sed estas telestirata. Ĝi interalie estas uzata de [[aerarmeo]]j, [[polico]]j, [[Sekreta servo|sekretaj servoj]] por kaj civilaj kaj militaj celoj. |
||
El surtera stacio oni povas direkti la aviadilon, ankaŭ ekzistas moveblaj stacioj aŭ [[teleregilo]]j per kiu oni povas stiri la spavon. Ili povas esti uzataj por observado per muntado de [[kamerao]]jn sur la aviadilo. Kelkaj armeaj spavoj ankaŭ povas kunporti armilojn. La formato de spavo povas sufiĉe diferenci. Estas spavoj de kelkaj centimetroj kaj kun [[enverguro]] de 60 metroj (Boeing Condor). |
El surtera stacio oni povas direkti la aviadilon, ankaŭ ekzistas moveblaj stacioj aŭ [[teleregilo]]j per kiu oni povas stiri la spavon. Ili povas esti uzataj por observado per muntado de [[kamerao]]jn sur la aviadilo. Kelkaj armeaj spavoj ankaŭ povas kunporti armilojn. La formato de spavo povas sufiĉe diferenci. Estas spavoj de kelkaj centimetroj kaj kun [[enverguro]] de 60 metroj (Boeing Condor). |
||
Kiel registrite je 11:03, 6 okt. 2017
Telestiraviadilo aŭ telestirata aviadilo aŭ flugroboto (kun proponitaj kromnomoj droneo [1] kaj spavo = Sen Pilota Avio) estas aviadilo kiu ne enhavas piloton, sed estas telestirata. Ĝi interalie estas uzata de aerarmeoj, policoj, sekretaj servoj por kaj civilaj kaj militaj celoj.
El surtera stacio oni povas direkti la aviadilon, ankaŭ ekzistas moveblaj stacioj aŭ teleregiloj per kiu oni povas stiri la spavon. Ili povas esti uzataj por observado per muntado de kameraojn sur la aviadilo. Kelkaj armeaj spavoj ankaŭ povas kunporti armilojn. La formato de spavo povas sufiĉe diferenci. Estas spavoj de kelkaj centimetroj kaj kun enverguro de 60 metroj (Boeing Condor).
Spavoj estis unue uzataj dum la unua mondmilito, kaj ĝis la dua mondmilito ili estis uzataj por trejni artileriistojn. Ĉi tiuj vere estis nur simplaj grandaj aviadilmodeloj. Poste kiam oni povis etigi elektronikaĵojn senpilotaj aviadiloj pli kaj pli oftas rilate al armeaj kontekstoj. Tradicie ili estis uzataj nur kiel pafcelojn, sed hodiaŭ spavoj ankaŭ povas esti armitaj: RQ-1 Predator lanĉis AGM-114 Hellfire-on batalante en Jemeno.
Israelo kaj Israel Aerospace Industries estis pioniroj rilate al modernaj spavoj, ili jam havis sistemojn en 1982. Usono daŭrigas ĉi tiun tradicion, ili aĉetis IAI Pioneer-on, kaj poste estigis siajn proprajn sistemojn.
La kresko en la armea uzado de spavoj oni povas ilustri per la Iraka milito: En 2002 la usona armeo uzis ĉirkaŭ 200 spavojn, en 2007 la nombro kreskis je 3 200.[2]
Uzado
Kvankam spavoj estas pli konataj kiel armea ilo, ekzistas ankaŭ multenombraj civilaj uzoj, inkluzive de aera termezurado[3], aera fotado en filmkreado[3], kontrolado de kabloj kaj gasduktoj,[4] nombrado de bestoj,[4] kaj liverado de medicinaj provizoj al deforaj regionoj.[5]
Senpilotaj aviadiloj estas uzataj de armeoj, civilaj registaraj agentejoj, firmaoj, kaj privatpersonoj. En Usono registaraj agentejoj uzas spavoj kiel la RQ-9 Reaper por patroli la naciajn landlimojn.[6]
Skoltado
En 2013, la usona mararmeo lanĉis senpilotan aviadilon el subakvigata submarŝipo, la unua paŝo por ebligi skoltaktivecon fare de la submarŝipoj de la usona mararmeo.[7]
Armitaj atakoj
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Armita telestiraviadilo.Predator-spavoj armitaj kun AGM-114 Hellfire-misiloj estis uzataj de Usono por trafi terveturilojn. Armitaj Predator-oj unue estis uzataj en 2001 de bazoj en Pakistano kaj Uzbekio, ilia rolo ĉefe estis murdi ĉefulojn (teroristestroj ktp.) en Afganio. Ekde tiam oni priaŭdis multajn tielajn atakojn en Afganio, Pakistano, Jemeno kaj Somalio.[8] La avantaĝo de uzi senpilotan aviadilon en tiaj situacioj estas eviti diplomatan embarason, kiu eble povas okazi, se pilota aviadilo estus pafita teren kaj la pilotoj estus kaptitaj, pro tio, ke la bombado ofte okazas en nemalamikaj landoj kaj la lando kiu regas la spavojn ne havas la oficialajn rajtojn de tiuj landoj.[9][10][11]
La "senpilota" parto de spavoj starigas moralajn zorgojn. Iu kredas, ke al la malsimetrio de batalado kontraŭ homoj per maŝinoj mankas integreco kaj honoro. Aliuloj pensas, ke se tiu teknologio disponeblas, oni devas uzi ĝin laŭ moralaj devoj por savi kiel eble plej multe da vivoj.[12]
Ŝirmado kontraŭ senpilotaj aviadiloj
La usona armeo nuntempe ne havas ian ajn ŝirmon kontraŭ malaltnivelaj spavatakoj, sed Joint Integrated Air and Missile Defense Organization laboras por ŝanĝi la celintecon de la nuntempaj sistemoj por ŝirmi usonajn armeajn fortojn.[13] Du germanaj firmaoj laboras por estigi 40 kW-laseroj, kiuj estos kapablaj je damaĝi spavojn.[14]
Civilaj perdoj
En marto 2009, The Guardian priraportis akuzojn pri tio, ke Israelaj spavoj armitaj per misiloj mortigis 48 palestinajn civilulojn en Gaza, inkluzive de du junaj infanoj en kampo kun virinaro kaj knabinoj en strato preskaŭ malplena je homoj.[15] En junio, Human Rights Watch enketis ses spavatakojn, kiuj raportiĝis rezulti en civilaj perdoj, ili ankaŭ supozis, ke la israelaj armeaj fortoj aŭ malsukcesis distingi inter batalantoj kaj civiluloj aŭ malsukcesis uzi sufiĉe da singardo por kontroli se la celoj vere estis batalantoj.[16][17][18]
Referencoj
- ↑ http://www.esperanto.be/fel/mon/mon_konv.php#nova
- ↑ http://blog.wired.com/defense/2007/09/the-american-mi.html
- ↑ 3,0 3,1 http://www.webcitation.org/6IwTScW2U
- ↑ 4,0 4,1 http://www.webcitation.org/6J4l9Ib5V
- ↑ http://www.webcitation.org/6LIjJb4in
- ↑ http://www.wsj.com/articles/SB10001424052702304331204577354331959335276
- ↑ http://theaviationist.com/2013/12/06/uas-from-submarine/
- ↑ http://sdi.sagepub.com/content/43/4/363.abstract
- ↑ http://www.foxnews.com/story/2005/12/05/shrapnel-points-to-drone-in-pakistan-attack.html
- ↑ http://www.nbcnews.com/id/7847008/#.VdNt1Pntmko
- ↑ http://www.defenseindustrydaily.com/predator-kills-important-alqaeda-leader-in-pakistan-0547/
- ↑ http://www.theguardian.com/world/2012/aug/02/philosopher-moral-case-drones
- ↑ http://www.marinecorpstimes.com/article/20140802/NEWS04/308020037/Modified-UAVs-raise-concerns-infantry
- ↑ http://aviationweek.com/defense/lasers-technology-targets-mini-uavs
- ↑ http://www.theguardian.com/world/2009/mar/23/gaza-war-crimes-drones
- ↑ http://www.hrw.org/report/2009/06/30/precisely-wrong/gaza-civilians-killed-israeli-drone-launched-missiles
- ↑ http://www.hrw.org/news/2008/12/30/israel/gaza-civilians-must-not-be-targets
- ↑ http://www.ynet.co.il/english/Ext/Comp/ArticleLayout/CdaArticlePrintPreview/1,2506,L-3739125,00.html