Parta lingvo: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 1: Linio 1:
{{Informkesto lingvo|Lingvo=Parta lingvo<br>|Propra nomo=''Pahlawānīg''|Landoj=[[Partio (lando)|Parta Imperio]] (inkl. [[Arsakida Dinastio|Arsakida Dinastio de Armenio]], [[Arsakida Dinastio de Iberio]] kaj [[Arsakida Dinastio de Kaŭkaza Albanio]])|Morto=Marĝenigita de la [[mezpersa]] ekde la 3-a jarcento sed plu ekzistis en [[Kaŭkazio]] forme de diversaj samnomaj branĉoj|Regiono=[[Partio (lando)|Partio]], antikva [[Irano]]|Skribo=[[Pahlavia skribsistemo]], [[Maniĥea alfabeto]]|Fam1=[[Hindeŭropa lingvaro|Hindeŭropa]]<br>|ISO3=xpr|Fam2=[[Hind-irana lingvaro|Hind-irana]]|Fam3=[[Irana lingvaro|Irana]]|Fam4=[[Okcident-irana lingvaro|Okcident-irana]]|Fam5=[[Nordokcident-irana lingvaro|Nordokcident-irana]]|Ll1=xpr}}
{{Informkesto lingvo|Lingvo=Parta lingvo<br>|Propra nomo=''Pahlawānīg''|Landoj=[[Partio (lando)|Parta Imperio]] (inkl. [[Arsakida Dinastio|Arsakida Dinastio de Armenio]], [[Arsakida Dinastio de Iberio]] kaj [[Arsakida Dinastio de Kaŭkaza Albanio]])|Morto=Marĝenigita de la [[mezpersa]] ekde la 3-a jarcento sed plu ekzistis en [[Kaŭkazio]] forme de diversaj samnomaj branĉoj|Regiono=[[Partio (lando)|Partio]], antikva [[Irano]]|Skribo=[[Pahlavia skribsistemo]], [[Maniĥea alfabeto]]|Fam1=[[Hindeŭropa lingvaro|Hindeŭropa]]<br>|ISO3=xpr|Fam2=[[Hind-irana lingvaro|Hind-irana]]|Fam3=[[Irana lingvaro|Irana]]|Fam4=[[Okcident-irana lingvaro|Okcident-irana]]|Fam5=[[Nordokcident-irana lingvaro|Nordokcident-irana]]|Ll1=xpr}}


La '''Parta lingvo''', ankaŭ konata kiel la '''arsakida pahlavia''' kaj '''Pahlawānīg''', estas formortinta antikva [[Okcidentaj iranaj lingvoj|nordokcidenta irana lingvo]] iam parolata en Partio, regiono en nordorienta antikva [[Irano|Irano.]] La Parta estis la oficiala lingvo de la arsakida Parta Imperio (248 a.K. – 224 p.K.), kaj de ties [[Eponimo|samnomaj]] branĉoj, la [[Arsakida Dinastio|Arsakida Dinastio de Armenio]], Arsakida Dinastio de Iberio kaj Arsakida Dinastio de Kaŭkaza Albanio.
La '''Parta lingvo''', ankaŭ konata kiel la '''arsakida pahlavia''' kaj '''Pahlawānīg''', estas formortinta antikva [[Okcidentaj iranaj lingvoj|nordokcidenta irana lingvo]] iam parolata en [[Partio]], regiono en nordorienta antikva [[Irano|Irano.]] La Parta estis la oficiala lingvo de la arsakida [[Parta Imperio]] (248 a.K. – 224 p.K.), kaj de ties [[Eponimo|samnomaj]] branĉoj, la [[Arsakida Dinastio|Arsakida Dinastio de Armenio]], Arsakida Dinastio de Iberio kaj Arsakida Dinastio de Kaŭkaza Albanio.


La lingvo havis grandegan efikon al la [[Armena lingvo|armena]], granda parto de kies vortprovizo estis formita ĉefe per depruntoj el la Parta. Multaj antikvaj Partaj vortoj estis konservitaj kaj nun povas esti viditaj nur per la [[Armena lingvo|armena]].
La lingvo havis grandegan efikon al la [[Armena lingvo|armena]], granda parto de kies vortprovizo estis formita ĉefe per depruntoj el la Parta. Multaj antikvaj Partaj vortoj estis konservitaj kaj nun povas esti viditaj nur per la [[Armena lingvo|armena]].


== Klasifiko ==
== Klasifiko ==
La Parta estis okcidenta [[Irana lingvaro|mezirana lingvo.]] Pro lingva kontakto ĝi kunhavas kelkajn kvalitojn de la Orienta irana lingva grupo, kies influo estas atestita unuavice per [[Lingva prunto|vortaj pruntoj.]] Kelkaj spuroj de la orienta influo pluvivas kiel Partaj pruntovortoj en la armena.
La Parta estis okcidenta [[Irana lingvaro|mezirana lingvo]]. Pro lingva kontakto ĝi kunhavas kelkajn kvalitojn de la Orienta irana lingva grupo, kies influo estas atestita unuavice per [[Lingva prunto|vortaj pruntoj]]. Kelkaj spuroj de la orienta influo pluvivas kiel Partaj pruntovortoj en la armena.


Taksonomie, la Parta, [[Hindeŭropa lingvaro|hind-eŭropa lingvo]], apartenas al la nordokcidenta irana lingva grupo dum la [[Mezpersa lingvo|meza persa]] apartenas al la [[Okcidentaj iranaj lingvoj|sudokcidenta irana lingva]] grupo.
Taksonomie, la Parta, [[Hindeŭropa lingvaro|hind-eŭropa lingvo]], apartenas al la nordokcidenta irana lingva grupo dum la [[Mezpersa lingvo|meza persa]] apartenas al la [[Okcidentaj iranaj lingvoj|sudokcidenta irana lingva]] grupo.

Kiel registrite je 13:13, 26 nov. 2017

Parta lingvo
Pahlawānīg
lingvo • antikva lingvo
nordokcidenta irana lingvaro • meza irana lingvaro
Parolita en Parta Imperio (inkl. Arsakida Dinastio de Armenio, Arsakida Dinastio de Iberio kaj Arsakida Dinastio de Kaŭkaza Albanio)
Regiono Partio, antikva Irano
Parolantoj 0
Skribo Pahlavia skribsistemo, Maniĥea alfabeto
Morto Marĝenigita de la mezpersa ekde la 3-a jarcento sed plu ekzistis en Kaŭkazio forme de diversaj samnomaj branĉoj
Lingvistika klasifiko

Hindeŭropa
Hind-irana
Irana
Okcident-irana
Nordokcident-irana
Lingvaj kodoj
Lingvaj kodoj
  ISO 639-3 xpr
  Glottolog part1239
Angla nomo Parthian
Franca nomo parthe
vdr

La Parta lingvo, ankaŭ konata kiel la arsakida pahlavia kaj Pahlawānīg, estas formortinta antikva nordokcidenta irana lingvo iam parolata en Partio, regiono en nordorienta antikva Irano. La Parta estis la oficiala lingvo de la arsakida Parta Imperio (248 a.K. – 224 p.K.), kaj de ties samnomaj branĉoj, la Arsakida Dinastio de Armenio, Arsakida Dinastio de Iberio kaj Arsakida Dinastio de Kaŭkaza Albanio.

La lingvo havis grandegan efikon al la armena, granda parto de kies vortprovizo estis formita ĉefe per depruntoj el la Parta. Multaj antikvaj Partaj vortoj estis konservitaj kaj nun povas esti viditaj nur per la armena.

Klasifiko

La Parta estis okcidenta mezirana lingvo. Pro lingva kontakto ĝi kunhavas kelkajn kvalitojn de la Orienta irana lingva grupo, kies influo estas atestita unuavice per vortaj pruntoj. Kelkaj spuroj de la orienta influo pluvivas kiel Partaj pruntovortoj en la armena.

Taksonomie, la Parta, hind-eŭropa lingvo, apartenas al la nordokcidenta irana lingva grupo dum la meza persa apartenas al la sudokcidenta irana lingva grupo.

Skriba formo

La Parta lingvo estis skribita per pahlavia skribsistemo, kiu havis du esencajn karakterojn: unue, ĝia skribo deriviĝis de la aramea, la skribo (kaj lingvo) de la aĥaemenida kancelierio (t.e. la imperia aramea). Due, ĝi havis altan oftecon de arameaj vortoj, skribitaj kiel ideosignoj aŭ vorterosignoj; tio estas, ili estis skribitaj kiel arameaj vortoj sed komprenitaj kiel Partaj vortoj.

La Parta lingvo estis la lingvo de la malnova satrapio Partio kaj estis uzita en la arsakidaj tribunaloj. La ĉefaj fontoj por la Parta estas la malabundaj restantaj surskriboj el Nisa kaj Hekatomurbo, maniĥeaj tekstoj, sasanidaj plurlingvaj surskriboj kaj restaĵoj el la Parta literaturo en la postsekvinta mezpersa lingvo. Inter ĉi tiuj, la maniĥeaj tekstoj, komponitaj tuj post la defalo de la Parta potenco, grave rolas en la rekonstruo de la Parta lingvo. Tiuj maniĥeaj manuskriptoj ne enhavas ideosignojn.

Formorto

En 224 p.K., Ardaŝiro la 1-a, la loka reganto de Farso, eloficigis kaj anstataŭigis Artabano la 4-a, la lasta Parta imperiestro, kaj fondis la kvaran iranan dinastion kaj duan persan dinastion, la Sasanida Imperio. La Parta estis tiam anstataŭigita de la mezpersa, kies skriba formo estas konata kiel la sasanida pahlavia. La Parta ne tuj mortis, sed restas atestita en kelkaj dulingvaj surskriboj el la sasanida epoko.

Fonto

Ŝablono:Traduko

Vidu ankaŭ