Fenoloj: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 10:38, 3 nov. 2018

Fenolo

Plata kemia strukturo de
Fenolo

Tridimensia kemia strukturo de
Fenolo

Kristaloj de Fenolo.

Alternativa(j) nomo(j)

Karbolata acido
Fenata acido
Fenilata acido
Fenil hidroksido

C₆H₅OH

971

996

Merck Index

15,7354

Fizikaj proprecoj

Aspekto

trabiveblaj kristaloj

94,113 g·mol^-1

1,071g cm⁻³

43 °C

181,7 °C

n_{761}^{20}

1,5425

Ekflama temperaturo

83 °C

Memsparka temperaturo

79 °C

Solvebleco

Akvo:67 g/L

Mortiga dozo (LD50)

80 mg/kg (buŝe)

Sekurecaj Indikoj

Riskoj

R20/21/22 R23/24/25 R34 R48 R68

Sekureco

S24/25 S26 S28 S36/37/39 S45

Pridanĝeraj indikoj

Danĝero

Xi
Irita

Xn
Noca por la sano

T
Toksa

C
Koroda

GHS Damaĝo Piktogramo

GHS Signalvorto

Damaĝa

GHS Deklaroj pri damaĝoj

H301, H311, H314, H318, H331, H341, H373, H411

GHS Deklaroj pri antaŭgardoj

P201, P202, P260, P261, P264, P270, P271, P273, P280, P281, P301+310, P301+330+331, P302+352, P303+361+353, P304+340, P305+351+338, P308+313, P310, P311, P312, P314, P321, P330, P361, P363, P391, P403+233, P405, P501^[1]

Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo
(25 °C kaj 100 kPa)

Kemia strukturo de salikata acido, aktiva parto de aspirino.

La fenoloj estas membroj de tiu organika kombinaĵ-familio, en kiuj unu hidroksilgrupo (OH) aliĝas al karbono, kiu estas membro de benzolringo aŭ alia aromata ringo konsistanta el karbonatomoj. La nomo fenolo ne estas nur grupnomo de diversaj kombinaĵoj. Oni nomas ankaŭ fenolo la plej simplan membron de la familio, la monohidroksi-benzolon (C₆H₅OH) (ankaŭ nomata karbolatacido).

La fenoloj similas al la alkoholoj, sed en fenoloj la oksigena atomo estas forte ligita kun la aromata ringo, kaj la ligo inter la hidrogena kaj oksigena atomoj estas do malpli forta, ol en alkoholoj. Pro tio la fenoloj solviĝas en la akvo pli bone kaj la bolpunkto estas pli alta. Ili havas acidan pH-n.

La fenoloj estas - en ĉambra temperaturo - aŭ senkoloraj likvaĵoj aŭ blankaj solidaĵoj. Multaj fenoloj havas pikan, spican odoron. La monohidroksi-benzolo havas agrablan, dolĉetan odoron, sed ĝi estas tre venena kaj kaŭtera.

Produkto

Oni produktas la t.n. naturan monohidroksi-benzolon el ligna gudro aŭ karba distilado, sed la kombinaĵo estas ankaŭ gajnebla el nafto aŭ el plantoj. La pluaj fenoloj troviĝas en volatila oleo de plantaj grajnoj kaj folioj. Oni pli frue produktis la sintezitajn fenolojn el karbogudro, sed nun oni produktas ilin per benzolo.

Reago

La acidaj fenoloj reagas kun la fortaj bazoj kaj formas diversajn alkal-metalsalojn – fenoksidojn, fenolatojn aŭ fenatojn. La plej grava reago de la monohidroksi-benzolo estas la kondensado kun formaldehido (aperas ankaŭ akvo). Oni produktas laŭ tiu reago al sintezajn polimerojn, fenol-formaldehid-rezinojn kaj el tiuj plastajn artiklojn.

Oni uzas la fenolojn ankaŭ kiel purigaĵoj, desinfektaĵoj.

Kombinaĵoj

↑ Pubchem

[1] Pubchem

[1]

@@ Linio 1: / Linio 1: @@
+{{Tabela informkesto|Informkesto kemia substanco}}
-[[Dosiero:Phenol.svg|eta|200px|La fenolo, la pli simpla el la fenolaj kombinaĵoj.]]
+{| class="wikitable floatright" width=10%
+|-style="background: green; color: white"
+|colspan="2" style="text-align: center;"|<big><big>Fenolo</big></big>
+|-
+|colspan="2" style="text-align: center;"|<center>[[Dosiero:Phenol-2D-skeletal.png|100px]]</center>
+|- style="background: green; color: white"
+|colspan="2" style="text-align: center;" |'''Plata kemia strukturo de<br>Fenolo'''
+|-
+|colspan="2" style="text-align: center;"|<center>[[Dosiero:Phenol-3D-balls.png|150px]]</center>
+|- style="background: green; color: white"
+|colspan="2" style="text-align: center;" |'''Tridimensia kemia strukturo de<br>Fenolo'''
+|-
+|colspan="2" style="text-align: center;"|<center>[[Dosiero:Phenol_2_grams.jpg|200px]]</center>
+|- style="background: yellow; color: black"
+|colspan="2" style="text-align: center;" |'''<small>Kristaloj de Fenolo.</small>'''
+|- style="background: green; color: white"
+|colspan="2" style="text-align: center;" |<big>Alternativa(j) nomo(j)</big>
+|-
+|colspan="2" style="text-align: center;" |
+* Karbolata acido
+* Fenata acido
+* Fenilata acido
+* Fenil hidroksido
+|-
+||[[Kemia formulo]]||<big><center>{{KemiaFormulo|<big>'''C|6|H|5|OH'''}}</big></center></big>
+|-
+|[[CAS-numero|CAS-numero-kodo]]||[http://www.commonchemistry.org/ChemicalDetail.aspx?ref=108-95-2 108-95-2]
+|-
+|[[ChemSpider|ChemSpider kodo]]||[http://www.chemspider.com/Chemical-Structure.971.html 971]
+|-
+|[[PubChem|PubChem-kodo]]||[https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/996 996]
+|-
+|'''Merck Index'''||15,7354
+|- style="background: green; color: white"
+|colspan="2" style="text-align: center;" |'''Fizikaj proprecoj'''
+|-
+|[[Aspekto]]||trabiveblaj kristaloj
+|-
+|[[Moluma maso]]||94,113 g·mol<sup>-1</sup>
+|-
+|[[Denseco]]|| 1,071g cm<sup>−3<sup/>
+|-
+|[[Fandpunkto]]||43 °C
+|-
+|[[Bolpunkto]]||181,7 °C
+|-
+|[[Refrakta indico]]||{{refraktindico|T=20|λ=761|k=4.0|1.5425}}
+|-
+|[[Ekflama temperaturo]]||83 °C
+|-
+|[[Memsparka temperaturo]]||79 °C
+|-
+|[[Solvebleco]]||[[Akvo]]:67 g/L
+|-
+|[[Mortiga dozo (LD50)]]||80 mg/kg (buŝe)
+|- style="background: yellow; color: black"
+|colspan="2" style="text-align: center;" |[[Deklaroj pri Risko kaj Sekureco|'''Sekurecaj Indikoj''']]
+|-
+|[[Listo da R-Deklaroj|Riskoj]]||[[Listo da R-Deklaroj#R20/21/22|R20/21/22]] [[Listo da R-Deklaroj#R23/24/25|R23/24/25]] [[Listo da R-Deklaroj#R34|R34]] [[Listo da R-Deklaroj#R48|R48]] [[Listo da R-Deklaroj#R68|R68]]
+|-
+|[[Listo da S-Deklaroj|Sekureco]]||[[Listo da S-Deklaroj#S24/25|S24/25]] [[Listo da S-Deklaroj#S26|S26]] [[Listo da S-Deklaroj#S28|S28]] [[Listo da S-Deklaroj#S36/37/39|S36/37/39]] [[Listo da S-Deklaroj#R45|S45]]
+|- style="background: yellow; color: black"
+|colspan="2" style="text-align: center;" |[[Ŝablono:Danĝerosimboloj|'''Pridanĝeraj indikoj''']]
+|-
+|colspan="2" style="text-align: center;" | [[Ŝablono:Danĝerosimboloj|'''Danĝero''']] {{Danĝerosimboloj|Xi|Xn}}{{Danĝerosimboloj|T|C}}
+|-
+|[[GHS Damaĝo-piktogramoj|GHS Damaĝo Piktogramo]]||<center>{{GHS Piktogramo|05|06}}{{GHS Piktogramo|08|09}}</center>
+|-
+|[[GHS pri klasado kaj etikedado de kemiaĵoj|GHS Signalvorto]]||Damaĝa
+|-
+|[[GHS Deklaroj pri damaĝoj]]||{{H-Frazoj|301|311|314|318|331|341|373|411}}
+|-
+|[[GHS Deklaroj pri antaŭgardoj]]|| {{P-Frazoj|201|202|260|261|264|270|271|273|280|281|301+310|301+330+331|302+352|303+361+353|304+340|305+351+338|308+313|310|311|312|314|321|330|361|363|391|403+233|405|501}}<ref>[https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/996#section=GHS-Classification Pubchem]</ref>
+|-style="background: yellow; color: black"
+|colspan="2" style="text-align: center with=50%;"|<center><small>Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo<br>(25 °C kaj 100 kPa)</small></center>
+|}
 [[Dosiero:Salicylic-acid-skeletal.svg|eta|dekstra|200px|Kemia strukturo de [[salikata acido]], aktiva parto de [[aspirino]].]]
 [[Dosiero:Zimtsäure - Cinnamic acid.svg|eta|dekstra|200px|Strukturo de [[cinamata acido]].]]