Lingvaj rajtoj: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Alifono (diskuto | kontribuoj) e →Bibliografio: (kataluna) |
Alifono (diskuto | kontribuoj) e Ekzemplo : Irlando |
||
| Linio 9: | Linio 9: | ||
Gravaj dokumentoj por lingvaj rajtoj inkluzivas je la [[Universala Deklaracio de Lingvaj Rajtoj]], la [[Eŭropa Ĉarto pri la Regionaj kaj Minoritataj Lingvoj]], kaj la [[Kadra konvencio por la protekto de naciaj malplimultoj]]. |
Gravaj dokumentoj por lingvaj rajtoj inkluzivas je la [[Universala Deklaracio de Lingvaj Rajtoj]], la [[Eŭropa Ĉarto pri la Regionaj kaj Minoritataj Lingvoj]], kaj la [[Kadra konvencio por la protekto de naciaj malplimultoj]]. |
||
== Ekzemplo : Irlando == |
|||
La unuaj leĝoj kontraŭ la irlanda lingvo estas de 1366, la Statutoj de Kilkenny. Unu el tiuj leĝoj postulis ke “ĉiu anglo en Irlando devas lerni la irlandan lingvon, kaj se li rifuzas, li estos traktata kiel irlanda malamiko” (t.e., la registaro forprenos lian bienon). En 1882 nekulpa irlandano, Maolra Seoige, estis malprave akuzita je murdo. Li ne komprenis la anglan, kaj provis sin defendi en la sola lingvo kiun li konis – la irlanda. Ĉar la angloj ne agnoskis la irlandan la sekretario de la kortumo skribis “li diris nenion”. Kvankam du el la murdistoj ĵuris ke Maolmhuire estas senkulpa, kaj ne estis kun ili kiam ili faris la murdon, Maolra estis pendumita en Galway la 15-an de decembro 1882, dum la zamenhofa naskiĝtago<ref>Seán Ó Riain, [http://www.europo.eu/eo/documentloader.php?id=495&filename=eb-187-2018-12.pdf Zamenhoftago prifestata en Vieno], Eŭropa Bulteno, p. 10, n-ro 187, decembro 2018</ref>. |
|||
== Bibliografio == |
== Bibliografio == |
||
Kiel registrite je 16:31, 28 jan. 2019
Lingvaj rajtoj (aŭ lingvaj homaj rajtoj) estas la homaj kaj civilaj rajtoj kiuj temas pri la individua kaj kolektiva rajtoj elekti la lingvon aŭ lingvojn por komuniki aŭ en la privata aŭ en la publika sfero, sendistinge de etno, nacieco, aŭ la nombro da parolantoj de lingvo en iu teritorio.
Lingvaj rajtoj inkluzivas la leĝajn, administrajn, kaj juĝistajn agojn, edukadon, samkiel la amaskomunikilojn en lingvo komprenata kaj libere elektita fare de tiuj koncernataj[1].
Estas manieroj de rezistado kontraŭ devigata kultura asimilado kaj lingva imperiismo, precipe en la kunteksto de protektado de minoritatoj kaj indiĝenaj popoloj.
Lingvaj rajtoj en internacia juro estas kutime alpaŝitaj en la pli vasta trabaro de kulturo kaj edukaj rajtoj.
Gravaj dokumentoj por lingvaj rajtoj inkluzivas je la Universala Deklaracio de Lingvaj Rajtoj, la Eŭropa Ĉarto pri la Regionaj kaj Minoritataj Lingvoj, kaj la Kadra konvencio por la protekto de naciaj malplimultoj.
Ekzemplo : Irlando
La unuaj leĝoj kontraŭ la irlanda lingvo estas de 1366, la Statutoj de Kilkenny. Unu el tiuj leĝoj postulis ke “ĉiu anglo en Irlando devas lerni la irlandan lingvon, kaj se li rifuzas, li estos traktata kiel irlanda malamiko” (t.e., la registaro forprenos lian bienon). En 1882 nekulpa irlandano, Maolra Seoige, estis malprave akuzita je murdo. Li ne komprenis la anglan, kaj provis sin defendi en la sola lingvo kiun li konis – la irlanda. Ĉar la angloj ne agnoskis la irlandan la sekretario de la kortumo skribis “li diris nenion”. Kvankam du el la murdistoj ĵuris ke Maolmhuire estas senkulpa, kaj ne estis kun ili kiam ili faris la murdon, Maolra estis pendumita en Galway la 15-an de decembro 1882, dum la zamenhofa naskiĝtago[2].
Bibliografio
Bengt-Arne Wickström, Lingvaj rajtoj kaj lingva justeco, en : U. Lins & D. Blanke, "La arto labori kune", p. 97-103, 2010, eld. Universala Esperanto-Asocio, ISBN 978-92-9017-113-3.
Raporto pri la TEJO-Seminario[3] “Komuniki lingvajn rajtojn en integriĝanta Eŭropo”, oktobro 2006.
(kataluna) Hèctor Alòs i Font, Michele Gazzola, Albert Gorrell i Vila (2008), Esperanto i drets lingüístics (Esperanto kaj lingvaj rajtoj), artikolkolekto 2005-2008 kun antaŭparolo de Jordi Solé i Camardons, Kataluna Esperanto-Asocio, ISBN 9788493672850
Vidu ankaŭ
Eksteraj ligiloj
Lingvaj rajtoj - Internacia simpozio pri: "Aktuala stato de la lingvaj rajtoj en la mondo", Unuiĝintaj Nacioj, Ĝenevo, 24-a aprilo 2008
Lingvo senrajta, recenzo de Rubén Fernández Asensio en Libera Folio de la libro Language without rights de Lionel Wee,
Referencoj
- ↑ (en) Hult, F.M., & Hornberger, N.H. (2016). Re-visiting orientations to language planning: problem, right, and resource. Bilingual Review/La revista bilingüe, 33(3), 30–49.
- ↑ Seán Ó Riain, Zamenhoftago prifestata en Vieno, Eŭropa Bulteno, p. 10, n-ro 187, decembro 2018
- ↑ TEJO Akademio - Seminarioj