Lingvaj rajtoj: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e ref 2 + 3
Esperanto kaj linvaj rajtoj
Linio 18: Linio 18:
Raporto pri la TEJO-Seminario<ref>TEJO Akademio - [https://akademio.tejo.org/fotaroj/ Seminarioj]</ref> “''Komuniki lingvajn rajtojn en integriĝanta Eŭropo''”, oktobro 2006.
Raporto pri la TEJO-Seminario<ref>TEJO Akademio - [https://akademio.tejo.org/fotaroj/ Seminarioj]</ref> “''Komuniki lingvajn rajtojn en integriĝanta Eŭropo''”, oktobro 2006.


(kataluna) Hèctor Alòs i Font, Michele Gazzola, Albert Gorrell i Vila (2008), ''Esperanto i drets lingüístics'' (Esperanto kaj lingvaj rajtoj), artikolkolekto 2005-2008 kun antaŭparolo de [[Jordi Solé i Camardons]], [[Kataluna Esperanto-Asocio]], ISBN 9788493672850
(kataluna) Hèctor Alòs i Font, Michele Gazzola, Albert Gorrell i Vila (2008), ''Esperanto i drets lingüístics'' (Esperanto kaj lingvaj rajtoj), artikolkolekto 2005-2008 kun antaŭparolo de [[Jordi Solé i Camardons]], [[Kataluna Esperanto-Asocio]], ISBN 9788493672850

== Lingvaj rajtoj kaj Esperanto ==
Itallingva prelego pri "Biodiverseco kaj lingvaj rajtoj. Esperanto" disvolviĝos la 26-an de majo 2019 vespere sur la ĉefa podio,kadre de la etna festivalo titolita "Lo spirito del pianeta" (La spirito de la planedo) okazonta en [[Chiuduno]], [[Italio]]<ref>[http://www.esperantio.net/index.php?id=3719 Esperanto en itala festivalo pri indiĝenaj popoloj], HEKO, n-ro 702 5-B, la 26-an de februaro 2019 (alirite la 9-an de marto 2019).</ref>.


== Vidu ankaŭ ==
== Vidu ankaŭ ==

Kiel registrite je 10:38, 9 mar. 2019


Lingvaj rajtoj (aŭ lingvaj homaj rajtoj) estas la homaj kaj civilaj rajtoj kiuj temas pri la individua kaj kolektiva rajtoj elekti la lingvon aŭ lingvojn por komuniki aŭ en la privata aŭ en la publika sfero, sendistinge de etno, nacieco, aŭ la nombro da parolantoj de lingvo en iu teritorio.

Lingvaj rajtoj inkluzivas la leĝajn, administrajn, kaj juĝistajn agojn, edukadon, samkiel la amaskomunikilojn en lingvo komprenata kaj libere elektita fare de tiuj koncernataj[1].

Estas manieroj de rezistado kontraŭ devigata kultura asimilado kaj lingva imperiismo, precipe en la kunteksto de protektado de minoritatoj kaj indiĝenaj popoloj.

Lingvaj rajtoj en internacia juro estas kutime alpaŝitaj en la pli vasta trabaro de kulturo kaj edukaj rajtoj.

Gravaj dokumentoj por lingvaj rajtoj inkluzivas je la Universala Deklaracio de Lingvaj Rajtoj, la Protokolo de Donostio [2][3], la Eŭropa Ĉarto pri la Regionaj kaj Minoritataj Lingvoj, kaj la Kadra konvencio por la protekto de naciaj malplimultoj.

Ekzemplo : Irlando

La unuaj leĝoj kontraŭ la irlanda lingvo estas de 1366, la Statutoj de Kilkenny. Unu el tiuj leĝoj postulis ke “ĉiu anglo en Irlando devas lerni la irlandan lingvon, kaj se li rifuzas, li estos traktata kiel irlanda malamiko” (t.e., la registaro forprenos lian bienon). En 1882 nekulpa irlandano, Maolra Seoige, estis malprave akuzita je murdo. Li ne komprenis la anglan, kaj provis sin defendi en la sola lingvo kiun li konis – la irlanda. Ĉar la angloj ne agnoskis la irlandan la sekretario de la kortumo skribis “li diris nenion”. Kvankam du el la murdistoj ĵuris ke Maolmhuire estas senkulpa, kaj ne estis kun ili kiam ili faris la murdon, Maolra estis pendumita en Galway la 15-an de decembro 1882, dum la zamenhofa naskiĝtago[4].

Bibliografio

Bengt-Arne Wickström, Lingvaj rajtoj kaj lingva justeco, en : U. Lins & D. Blanke, "La arto labori kune", p. 97-103, 2010, eld. Universala Esperanto-Asocio, ISBN 978-92-9017-113-3.

Raporto pri la TEJO-Seminario[5]Komuniki lingvajn rajtojn en integriĝanta Eŭropo”, oktobro 2006.

(kataluna) Hèctor Alòs i Font, Michele Gazzola, Albert Gorrell i Vila (2008), Esperanto i drets lingüístics (Esperanto kaj lingvaj rajtoj), artikolkolekto 2005-2008 kun antaŭparolo de Jordi Solé i Camardons, Kataluna Esperanto-Asocio, ISBN 9788493672850

Lingvaj rajtoj kaj Esperanto

Itallingva prelego pri "Biodiverseco kaj lingvaj rajtoj. Esperanto" disvolviĝos la 26-an de majo 2019 vespere sur la ĉefa podio,kadre de la etna festivalo titolita "Lo spirito del pianeta" (La spirito de la planedo) okazonta en Chiuduno, Italio[6].

Vidu ankaŭ

Lingva justeco

Afrika Akademio de Lingvoj

Gepatra lingvo

Minoritata lingvo

Eksteraj ligiloj

Lingvaj rajtoj - Internacia simpozio pri: "Aktuala stato de la lingvaj rajtoj en la mondo", Unuiĝintaj Nacioj, Ĝenevo, 24-a aprilo 2008

Lingvo senrajta, recenzo de Rubén Fernández Asensio en Libera Folio de la libro Language without rights de Lionel Wee.

(plurlingva) Tekstoj de la Protokolo de Donostio (pdf).

Referencoj

  1. (en) Hult, F.M., & Hornberger, N.H. (2016). Re-visiting orientations to language planning: problem, right, and resource. Bilingual Review/La revista bilingüe, 33(3), 30–49.
  2. (en) Donostia Protocol launched to give Europe's language communities a tool for equality, Nationalia, la 19-an de decembro 2016, alirite la 7-an de februaro 2019.
  3. (en) An Dream Dearg, Popular demands for linguistic rights in high spirits across Atlantic European nations, Nationalia, la 29-an de majo 2017, alirite la 7-an de februaro 2019.
  4. Seán Ó Riain, Zamenhoftago prifestata en Vieno, Eŭropa Bulteno, p. 10, n-ro 187, decembro 2018
  5. TEJO Akademio - Seminarioj
  6. Esperanto en itala festivalo pri indiĝenaj popoloj, HEKO, n-ro 702 5-B, la 26-an de februaro 2019 (alirite la 9-an de marto 2019).