Ĉina normlingvo: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 10:30, 24 maj. 2020

Ĉi tiu artikolo ne respektas neŭtralan vidpunkton.

Konsideru do ĝian enhavon singardeme. Bonvolu diskuti en la diskutpaĝo por restarigi la neŭtralecon. Malneŭtralaj asertoj povas esti forigitaj.
Specifu: {{Malneŭtraleco|temo=|dato=aprilo 2024}}}

Ĉi tiu artikolo temas pri la oficiale parolata norma ĉinlingvo. Por informoj pri la grupo de la norda kaj sud-okcidenta ĉinaj dialektoj (Guanhua), vidu la artikolon Nordĉina dialektaro.

La ĉina norma lingvo (ĉine: 普通话, Pǔtōnghuà; 國語, Guóyǔ) estas norma varianto de la ĉina kaj la oficiala lingvo de la Ĉina Popola Respubliko, Respubliko Ĉinio kaj unu el kvar lingvoj en Singapuro. Ĝi ankaŭ estas nomata kiel mandarena lingvo sen la malsamo kun la nordĉina dialektaro (官话 Guānhuà). Oni diras ke ĝi estas la plej multe parolata lingvo en la mondo. En 1982 la 'promocio de mandarena en la lando' estis oficiale adoptita en la ĉina konstitucio^[1].

Ĉina lingvaro

Ĝi apartenas al la ĉina lingvaro, kaj estas la oficiala lingvo de Ĉinio kaj Tajvano, unu el kvar oficialaj lingvoj de Singapuro kaj unu el ses oficialaj lingvoj de la Unuiĝintaj Nacioj.

Putonghua - ĝenerala aŭ komuna lingvo

En la ĉina norma lingvo oni nomas ĝin Putonghua. Oni lernas ekde la 1950-aj jaroj la ĝeneralan aŭ komunan lingvon - "Putonghua" - en ĉiuj lernejoj de Ĉinio. Ĉiuj junaj homoj konas la ĝeneralan aŭ komunan lingvon.

Prononco

La prononco de la norma ĉina baziĝas je la prononco de Pekino; ĝia vortprovizo baziĝas je la nordĉinaj dialektoj; ĝia gramatiko baziĝas je la gramatiko de la komunlingvaj literaturaj verkoj.
Oni devas lerni la hànyu pīnyīn, la 411 silabojn.
Oni lernas unue nur la silabojn sen tonoj. Eksterlandanoj bezonas almenaŭ 100 horojn. Vidu la helpilojn en eksteraj ligiloj.
La ĝenerala aŭ komuna lingvo havas nur kvar tonojn.
Eksterlandanoj devas lerni prononci cirkaŭ 1300 malsimilajn, ofte tre malfacilajn silabojn.

Prononco kiel tonlingvo

4 tonoj de la ĝenerala aŭ komuna lingvo - Putonghua

La norma ĉina, same kiel ĉiuj specoj de la ĉina, estas tonlingvo.
En la norma ĉina ekzistas kvar malsamaj tonoj.
La 1-a tono estas alta. — Ō
La 2-a tono grimpas. ó
La 3-a tono falas kaj grimpas. nǐ　 (vi) aŭ hǎo (bona)
La 4-a tono falas. à
La lingvo havas ankaŭ altajan kaj profundajn neŭtralajn tonojn.
La lingvo havas ankaŭ duonan 3-an tonon antaŭ 1-an, 2-an, 4-an aŭ neŭtralajn tonoj. La duona 3-a tono nur falas.
Du sekvaj 3-a tonoj ŝanĝas la prononcon en "2-a kaj 3-a tonoj", la unua silaboj estas en 2-a kaj la dua silaboj en 3-a tono. - nǐ　hǎo -
Vortoj kun pluraj tonoj povas ankaŭ ŝanĝi la prononcon.
La prononco estas tre grava kaj ankaŭ tre malfacila. La eksterlandano devas lerni tre ekzakta. Li devas tre serioze kaj tre solide kaj tre longe studi la prononcon. La eksterlandano bezonas 100 horojn por la silaboj ankoraŭ sen tono. Sen tre serioza kono de silaboj ankoraŭ sen tono, oni ne povas lerni la ĝeneralan aŭ komunan lingvon - Putonghua.

Ofte uzata ekzemplo por ilustri la kvar tonojn (plus neŭtralan) estas la silabo "ma." La tonoj kutimas esti ilustritaj jene:

1 mā (妈／媽) 'panjo'
2 má (麻) 'lina'
3 mǎ (马／馬) 'ĉevalo'
4 mà (骂／罵) 'skoldi'
- ma (吗／嗎) 'ĉu?'

Pluraj el tiuj silaboj tamen havas kromajn signifojn por kiuj estas uzataj aliaj ideogramoj.

La ĉin-usona lingvisto Yuen Ren Chao (Zhao Yuanren) kreis plurajn rakontetojn en kiuj la vortoj malsamas sole per sia tono.

Jen ekzemplo: Aŭskulti

Qí Qí qī qī. Qí qī qì qī qì. Qí Qí qì. Qì qí qī qī. Qí qí qǐ. Qī qī qì. Qǐ qí qī Qí. Qí Qí qī qī. Qì qì qī Qí.

Traduko: Sesdekjarulo el Ĉi havis sep edzinojn. La edzinoj de la sesdekjarulo forĵetis la lakaĵojn (漆器). La sesdekjarulo el Ĉi koleriĝis, forlasis la sep edzinojn kaj forrajdis sur ĉilino (麒麟). La sep edzinoj bedaŭris kaj petis lin resti en Ĉi. La sesdekjarulo el Ĉi lasis sian koleron kaj restis en Ĉi.

En pǔtōnghuà, kun siaj kvar distingivaj tonoj, oni uzas 1277 silabojn kun specifita tono, aŭ 398 ĝis 418 bazajn silabojn sen la tonoj. Aliaj ĉinaj dialektoj ofte havas pli da tonoj.

Skribo

La lingvo estas skribata kun vortosignoj, kaj ĝia vortsignaro inkluzivas milojn da malsamaj signoj.
La skribo en hànyu pīnyīn estas la oficala transkripto.
Oni uzas la skribon en hànyu pīnyīn ankaŭ por oficialaj konstruaĵoj.
Eble la eksterlandoj povus uzi nur la hànyu pīnyīn, kaj nur malfrue la malfacialjn signojn.

Disvastigo

En decembro 2004 unua opiniosondo pri lingvouzo en Ĉinio montris ke nur 53 procentaĵoj de la loĝantaro de Ĉinio, do proksimume 700 milionoj da homoj, povas komuniki en la norma ĉina lingvo.^[2]

Nuntempe estas kreskanta intereso pri lernado de la norma lingvovarianto en la tuta mondo, verŝajne pro la percepto ke Ĉinio fariĝas ĉiam pli grava kaj potenca lando.

Literaturo

Augusto Casquero, Ĉu ekzistas la ĉina lingvo?, revuo Esperanto, p. 20, februaro 2009, n-ro 1222 (2).

Vidu ankaŭ

Ĉina lingvaro

Eksteraj ligiloj

(germana) Kursoj en multaj lingvoj

(germana) hànyu pīnyīn - aŭdado-tabelo

(franca) hànyu pīnyīn - aŭdado-tabelo

Ĉina normlingvo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Ĉina normlingvo en la Vikivortaro (Universala vortaro)
Ĉina normlingvo en Vikilibroj (Pedagogiaj libroj)
Ĉina normlingvo en la Vikicitaro (Kolekto de citaĵoj)

Referencoj

↑ (ĉina) Zhuang Han, 庄汉：论汉语方言的行政法保护 (pri la jure administra protekto de la ĉinaj dialektoj), la 30-an de januaro 2018.
↑ http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2004-12/26/content_403419.htm

[1] (ĉina) Zhuang Han, 庄汉：论汉语方言的行政法保护 (pri la jure administra protekto de la ĉinaj dialektoj), la 30-an de januaro 2018.

[2] ttp://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2004-12/26/content_403419.htm

[1]

[2]

@@ Linio 3: / Linio 3: @@
 [[Dosiero:Map_of_sinitic_languages-eo.svg|400px|eta|Mapo de la ĉinaj lingvoj]]
-La '''norma ĉina lingvo''' ([[ĉine]]: 普通话, '''''Pǔtōnghuà'''''; 國語, '''''Guóyǔ''''') estas [[Norma lingvo|norma]] [[ĉina lingvaro|varianto de la ĉina]] kaj la [[oficiala lingvo]] de la [[Ĉina Popola Respubliko]], [[Respubliko Ĉinio]] kaj unu el kvar lingvoj en [[Singapuro]]. Ĝi ankaŭ estas nomata kiel '''mandarena lingvo''' sen la malsamo kun la [[nordĉina dialektaro]] (官话 Guānhuà). Oni diras ke ĝi estas la plej multe parolata lingvo en la mondo. En [[1982]] la 'promocio de mandarena en la lando' estis oficiale adoptita en la ĉina konstitucio<ref>(ĉina) Zhuang Han, [http://www.aisixiang.com/data/108180.html 庄汉：论汉语方言的行政法保护] (pri la jure administra protekto de la ĉinaj dialektoj), la 30-an de januaro 2018.</ref>.
+La '''ĉina norma lingvo''' ([[ĉine]]: 普通话, '''''Pǔtōnghuà'''''; 國語, '''''Guóyǔ''''') estas [[Norma lingvo|norma]] [[ĉina lingvaro|varianto de la ĉina]] kaj la [[oficiala lingvo]] de la [[Ĉina Popola Respubliko]], [[Respubliko Ĉinio]] kaj unu el kvar lingvoj en [[Singapuro]]. Ĝi ankaŭ estas nomata kiel '''mandarena lingvo''' sen la malsamo kun la [[nordĉina dialektaro]] (官话 Guānhuà). Oni diras ke ĝi estas la plej multe parolata lingvo en la mondo. En [[1982]] la 'promocio de mandarena en la lando' estis oficiale adoptita en la ĉina konstitucio<ref>(ĉina) Zhuang Han, [http://www.aisixiang.com/data/108180.html 庄汉：论汉语方言的行政法保护] (pri la jure administra protekto de la ĉinaj dialektoj), la 30-an de januaro 2018.</ref>.
 == Ĉina lingvaro ==
-Ĝi apartenas al la [[ĉina lingvaro]], kaj estas la oficiala lingvo de [[Ĉinujo]] kaj [[Tajvano]], unu el kvar oficialaj lingvoj de [[Singapuro]] kaj unu el ses oficialaj lingvoj de la [[Unuiĝintaj Nacioj]].
+Ĝi apartenas al la [[ĉina lingvaro]], kaj estas la oficiala lingvo de [[Ĉinujo|Ĉinio]] kaj [[Tajvano]], unu el kvar oficialaj lingvoj de [[Singapuro]] kaj unu el ses oficialaj lingvoj de la [[Unuiĝintaj Nacioj]].
 == Putonghua - ĝenerala aŭ komuna lingvo ==
-En la norma ĉina oni nomas ĝin ''Putonghua''. Oni lernas ekde jaroj [[1950]] la ĝeneralan aŭ komunan lingvon - "Putonghua" - en ĉiuj lernejoj de [[Ĉinio]]. Ĉiuj junaj homoj konas la
+En la ĉina norma lingvo oni nomas ĝin ''Putonghua''. Oni lernas ekde la [[1950]]-aj jaroj la ĝeneralan aŭ komunan lingvon - "Putonghua" - en ĉiuj lernejoj de [[Ĉinio]]. Ĉiuj junaj homoj konas la ĝeneralan aŭ komunan lingvon.
-ĝeneralan aŭ komunan lingvon.
+=== Prononco   ===
-== Prononco de ĝenerala aŭ komuna lingvo - Putonghua ==
 * La prononco de la norma ĉina baziĝas je la prononco de [[Pekino]]; ĝia vortprovizo baziĝas je la [[nordĉina dialektaro|nordĉinaj dialektoj]]; ĝia gramatiko baziĝas je la gramatiko de la komunlingvaj literaturaj verkoj.
 * Oni devas lerni la [[Hanyu Pinyin|hànyu pīnyīn]], la 411 silabojn.
@@ Linio 19: / Linio 19: @@
 * Eksterlandanoj devas lerni prononci cirkaŭ 1300 malsimilajn, ofte tre malfacilajn silabojn.
-== Prononco de la ĝenerala aŭ komuna lingvo kiel tonlingvo ==
+=== Prononco kiel tonlingvo ===
 [[Dosiero:4 Toene des Hochchinesischen.svg|thumb|4 tonoj de la ĝenerala aŭ komuna lingvo - Putonghua]]
 * La norma ĉina, same kiel ĉiuj specoj de la ĉina, estas [[tonlingvo]].
@@ Linio 59: / Linio 59: @@
 * Eble la eksterlandoj povus uzi nur la hànyu pīnyīn, kaj nur malfrue la malfacialjn signojn.
+== Disvastigo  ==
-== Vasta kono de la ĝenerala aŭ komuna lingvo - Putonghua ==
-En decembro 2004 unua opiniosondo pri lingvouzo en Ĉinio montris ke 53 procentaĵoj de la loĝantaro de Ĉinio, do proksimume 700 milionoj da homoj, povas komuniki en la norma ĉina lingvo.<ref>http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2004-12/26/content_403419.htm</ref>
+En decembro 2004 unua opiniosondo pri lingvouzo en Ĉinio montris ke nur 53 procentaĵoj de la loĝantaro de Ĉinio, do proksimume 700 milionoj da homoj, povas komuniki en la norma ĉina lingvo.<ref>http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2004-12/26/content_403419.htm</ref>
-Nuntempe estas kreskanta intereso pri lernado de la norma ĉina en la tuta mondo, verŝajne pro la percepto ke Ĉinio fariĝas ĉiam pli grava kaj potenca lando.
+Nuntempe estas kreskanta intereso pri lernado de la norma lingvovarianto en la tuta mondo, verŝajne pro la percepto ke Ĉinio fariĝas ĉiam pli grava kaj potenca lando.
 == Literaturo ==