Ĉina normlingvo

Ĉi tiu artikolo temas pri la oficiale parolata norma ĉinlingvo. Por informoj pri la grupo de la norda kaj sud-okcidenta ĉinaj dialektoj (Guanhua), vidu la artikolon Nordĉina dialektaro.

Mapo de la ĉinaj lingvoj

La ĉina norma lingvo (ĉine: 普通话, Pǔtōnghuà; 國語, Guóyǔ) estas norma varianto de la ĉina lingvaro kaj la oficiala lingvo de la Ĉina Popola Respubliko, Respubliko Ĉinio (Tajvano) kaj unu el kvar lingvoj en Singapuro. Ĝi ankaŭ estas nomata mandarena lingvo sen la malsamo kun la nordĉina dialektaro (官话 Guānhuà).

• En la Ĉina Popola Respubliko la ĉina norma lingvo nomiĝas putonghua (simpligita ĉina: 普通话; tradicia ĉina: 普通話; pinjino: Pǔtōnghuà), litere tradukata: 'ordinara lingvo'.
• En Tajvano oni nomas la ĉinan norman lingvon Guoyu (simpligita ĉina:国语; tradicia ĉina: 國語; pinjino: Guóyǔ; litere tradukata: "landa lingvo").
• En Malejzio kaj Singaporo, Huayu (simpligita ĉina: 华语; simpligita ĉina: 華語; pinjino: Huáyǔ; litere tradukata: "Lingvo de la ĉinoj").

En 1982 la 'promocio de mandarena en la lando' estis oficiale adoptita en la ĉina konstitucio.

Ĉina lingvaro

Ĝi apartenas al la ĉina lingvaro, kaj estas la oficiala lingvo de Ĉinio kaj Tajvano, unu el kvar oficialaj lingvoj de Singapuro kaj unu el ses oficialaj lingvoj de la Unuiĝintaj Nacioj.

Putonghua - ĝenerala aŭ komuna lingvo

En la ĉina norma lingvo oni nomas ĝin Putonghua. Oni lernas ekde la 1950-aj jaroj la ĝeneralan aŭ komunan lingvon - "Putonghua" - en ĉiuj lernejoj de Ĉinio. Ĉiuj junaj homoj konas la ĝeneralan aŭ komunan lingvon.

Prononco

• La prononco de la norma ĉina baziĝas je la prononco de Pekino; ĝia vortprovizo baziĝas je la nordĉinaj dialektoj; ĝia gramatiko baziĝas je la gramatiko de la komunlingvaj literaturaj verkoj.
• Oni devas lerni la hànyu pīnyīn, la 411 silabojn.
• Oni lernas unue nur la silabojn sen tonoj. Eksterlandanoj bezonas almenaŭ 100 horojn. Vidu la helpilojn en eksteraj ligiloj.
• La ĝenerala aŭ komuna lingvo havas nur kvar tonojn.
• Eksterlandanoj devas lerni prononci cirkaŭ 1300 malsimilajn, ofte tre malfacilajn silabojn.

Prononco kiel tonlingvo

4 tonoj de la ĝenerala aŭ komuna lingvo - Putonghua

• La norma ĉina, same kiel ĉiuj specoj de la ĉina, estas tonlingvo.
• En la norma ĉina ekzistas kvar malsamaj tonoj.
• La 1-a tono estas alta. — Ō
• La 2-a tono grimpas. ó
• La 3-a tono falas kaj grimpas. nǐ　 (vi) aŭ hǎo (bona)
• La 4-a tono falas. à
• La lingvo havas ankaŭ altajan kaj profundajn neŭtralajn tonojn.
• La lingvo havas ankaŭ duonan 3-an tonon antaŭ 1-an, 2-an, 4-an aŭ neŭtralajn tonoj. La duona 3-a tono nur falas.
• Du sekvaj 3-a tonoj ŝanĝas la prononcon en "2-a kaj 3-a tonoj", la unua silaboj estas en 2-a kaj la dua silaboj en 3-a tono. - nǐ　hǎo -
• Vortoj kun pluraj tonoj povas ankaŭ ŝanĝi la prononcon.
• La prononco estas tre grava kaj ankaŭ tre malfacila. La eksterlandano devas lerni tre ekzakta. Li devas tre serioze kaj tre solide kaj tre longe studi la prononcon. La eksterlandano bezonas 100 horojn por la silaboj ankoraŭ sen tono. Sen tre serioza kono de silaboj ankoraŭ sen tono, oni ne povas lerni la ĝeneralan aŭ komunan lingvon - Putonghua.

Ofte uzata ekzemplo por ilustri la kvar tonojn (plus neŭtralan) estas la silabo "ma." La tonoj kutimas esti ilustritaj jene:

• 1 mā (妈／媽) 'panjo'
• 2 má (麻) 'lina'
• 3 mǎ (马／馬) 'ĉevalo'
• 4 mà (骂／罵) 'skoldi'
• - ma (吗／嗎) 'ĉu?'

Pluraj el tiuj silaboj tamen havas kromajn signifojn por kiuj estas uzataj aliaj ideogramoj.

La ĉin-usona lingvisto Yuen Ren Chao (Zhao Yuanren) kreis plurajn rakontetojn en kiuj la vortoj malsamas sole per sia tono.

Jen ekzemplo: Aŭskulti

Qí Qí qī qī. Qí qī qì qī qì. Qí Qí qì. Qì qí qī qī. Qí qí qǐ. Qī qī qì. Qǐ qí qī Qí. Qí Qí qī qī. Qì qì qī Qí.

Traduko: Sesdekjarulo el Ĉi havis sep edzinojn. La edzinoj de la sesdekjarulo forĵetis la lakaĵojn (漆器). La sesdekjarulo el Ĉi koleriĝis, forlasis la sep edzinojn kaj forrajdis sur ĉilino (麒麟). La sep edzinoj bedaŭris kaj petis lin resti en Ĉi. La sesdekjarulo el Ĉi lasis sian koleron kaj restis en Ĉi.

En pǔtōnghuà, kun siaj kvar distingivaj tonoj, oni uzas 1277 silabojn kun specifita tono, aŭ 398 ĝis 418 bazajn silabojn sen la tonoj. Aliaj ĉinaj dialektoj ofte havas pli da tonoj.

Skribo

• La lingvo estas skribata kun vortosignoj, kaj ĝia vortsignaro inkluzivas milojn da malsamaj signoj.
• La skribo en hànyu pīnyīn estas la oficala transkripto.
• Oni uzas la skribon en hànyu pīnyīn ankaŭ por oficialaj konstruaĵoj.
• Eble la eksterlandoj povus uzi nur la hànyu pīnyīn, kaj nur malfrue la malfacialjn signojn.

Disvastigo

En decembro 2004 unua opiniosondo pri lingvouzo en Ĉinio montris ke nur 53 procentaĵoj de la loĝantaro de Ĉinio, do proksimume 700 milionoj da homoj, povas komuniki en la norma ĉina lingvo.

Nuntempe estas kreskanta intereso pri lernado de la norma lingvovarianto en la tuta mondo, verŝajne pro la percepto ke Ĉinio fariĝas ĉiam pli grava kaj potenca lando.

Literaturo

Augusto Casquero, Ĉu ekzistas la ĉina lingvo?, revuo Esperanto, p. 20, februaro 2009, n-ro 1222 (2).

Vidu ankaŭ

Ĉina lingvaro

Eksteraj ligiloj

(germana) Kursoj en multaj lingvoj

(germana) hànyu pīnyīn - aŭdado-tabelo

(franca) hànyu pīnyīn - aŭdado-tabelo