Adriaan Koerbagh: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Kani (diskuto | kontribuoj) Kreis novan paĝon kun "{{Informkesto homo}} '''Adriaan KOERBAGH''' (1633 – 1669) estis nederlanda fakulo kaj verkisto kiu estis kritikisto de religio kaj de la konvencia moralo.<r..." |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
| Linio 2: | Linio 2: | ||
'''Adriaan KOERBAGH''' (1633 – 1669) estis nederlanda fakulo kaj [[verkisto]] kiu estis kritikisto de [[religio]] kaj de la konvencia [[moralo]].<ref> Frank Mertens via W. van Bunge (2011) "Introduction", in: M. Wielema "Adriaan Koerbagh. A light shining in dark places, to illuminate the main questions of theology and religion". Leiden: Brill, p. 1-39. </ref> |
'''Adriaan KOERBAGH''' (1633 – 1669) estis nederlanda fakulo kaj [[verkisto]] kiu estis kritikisto de [[religio]] kaj de la konvencia [[moralo]].<ref> Frank Mertens via W. van Bunge (2011) "Introduction", in: M. Wielema "Adriaan Koerbagh. A light shining in dark places, to illuminate the main questions of theology and religion". Leiden: Brill, p. 1-39. </ref> |
||
Adriaan Koerbagh studis en la [[Universitato de Utreĥto |
Adriaan Koerbagh studis en la [[Universitato de Utreĥto]] kaj en la [[Universitato de Leiden]], kaj iĝis [[doktoro]] en [[medicino]] kaj majstro en [[jurisprudenco]]. Li estis unu el la plej radikalaj figuroj de la [[Klerismo]], kiuj malakceptis kaj denoncis la rolojn de eklezio kaj ŝtato kiel nefidindaj institucioj kaj eksponante la lingvaĵon de teologoj kaj juristoj kiel svagaj kaj netravideblaj iloj por blindigi la popolon por reteni sian propran povon. Koerbagh metis la aŭtoritaton de [[racio]] super tiu de [[dogmo]]j, kaj tiel li estis konsiderata kiel vera [[liberpensulo]], kvankam la konceptoj de la 20-a jarcento pri li kiel [[anarkiisto]] aŭ [[liberecano]] ne povas esti aplikitaj kun certeco. |
||
{{redaktata}} |
|||
Koerbagh described the Bible and dogmas like the Trinity and the divine nature of Christ as only the work of men. Also, like his contemporary Baruch de Spinoza, he argued that God is identical with nature and that nothing exists outside of nature. Therefore, he argued, natural science, not theology, was the real theology of the world. In his views about the secularization of the Republic of the Netherlands and the limitation of ecclesiastical powers, he argued that religion is irrational and only maintains its position through deception and violence. |
|||
Koerbagh priskribis la [[Biblio]]n kaj dogmojn kiel la [[Triunuo]] kaj la dia naturo de Kristo nur kiel homa faro. Ankaŭ, kiel lia samtempulo [[Baruch de Spinoza]], li argumentis, ke Dio estas identa kun naturo kaj ke nenio ekzistas ekster la naturo. Tiel, li argumentis, [[natura scienco]], ne [[teologio]], estu la reala teologio de la mondo. Pri sia postulo por sekularigo de la Respubliko de Nederlandoj kaj la limigi de la ekleziaj povoj, li argumentis, ke religio estas neracia kaj retenas sian lokon nur pere de trompo kaj perforto. |
|||
He wrote in books 't Nieuw Woorden-Boeck der Regten" (The New Dictionary of Rights, 1664), and in "Een Bloemhof van allerley lieflijkheyd" (A Flower Garden of All Sorts of Delights, 1668), under the pseudonym Vreederijk Waarmond. This book explained various technical terms and foreign words. The Church authorities were offended by the dictionary's articles on religious and political topics, forcing Koerbagh to flee to Culemborg, a legally autonomous town in another province that would not extradite him, and then to Leiden. |
|||
Li verkis en libroj "'t Nieuw Woorden-Boeck der Regten" (La nova vortaro de rajtoj, 1664), kaj "Een Bloemhof van allerley lieflijkheyd" (Florĝardeno de ĉiaj plezuroj, 1668), sun la pseudonimo Vreederijk Waarmond. Tiu libro klarigis variajn teknikajn terminojn kaj fremdajn vortojn. La ekleziaj aŭtoritatoj ofendiĝis pro ties artikoloj pri religio kaj politiko, kio devigis Koerbagh fuĝi al [[Culemborg]], jure aŭtonoma urbo en alia provinco, kaj poste al Leiden. Poste li estis enkarcerigita kaj mortis en [[prizono]]. La historio de Koerbagh montras, ke la toleremo de la Nederlanda Respubliko, kvankam granda kompare kun preskaŭ ĉiuj el la tiamaj landoj, estis certe nelimigita. |
|||
==Verkoj== |
|||
* [http://poortman.kb.nl/long2.php?TABEL=T_TITEL&ID=40525 't Nieuw-woordenboek der Regten] (1664) |
|||
* [http://poortman.kb.nl/long2.php?TABEL=T_TITEL&ID=2778 Een Bloemhof van allerley lieflijkheyd sonder verdriet] (1668) |
|||
* [http://poortman.kb.nl/long2.php?TABEL=T_TITEL&ID=41037 Een ligt Schijnende in Duystere Plaatsen, om te verligten de voornaamste saaken der Godsgeleerdtheyd en Godsdienst] (1668, reeldonita en 1974) |
|||
== Notoj == |
|||
{{Referencoj}} |
|||
==Bibliografio== |
|||
* Noordervliet, Nelleke: "[http://vorige.nrc.nl/krant/article1808462.ece Helden van het vrije woord]", ''[[NRC Handelsblad]]'', 18 June 2007. |
|||
* Israel, Jonathan I., ''Radical Enlightenment: Philosophy and the Making of Modernity 1650–1750''; Oxford University Press, USA; 2002. |
|||
==Eksteraj ligiloj== |
|||
* [https://web.archive.org/web/20060614124736/http://home.wanadoo.nl/vvdghj/KV/ar01s331.html Adriaan Koerbagh, precursor of the Enlightenment?] |
|||
* [http://poortman.kb.nl/long2.php?TABEL=T_NAAM&ID=1439 Biography] in the [[Dutch Royal Library|Koninklijke Bibliotheek van Nederland]] |
|||
* [https://web.archive.org/web/20070610171309/http://www2.kb.dk/elib/mss/treasures/f3_bib/167_363.htm Photograph of page from "Een Bloemhof"] from the library of [[Frederick III of Denmark]] |
|||
{{Bibliotekoj}} |
|||
{{DEFAŬLTORDIGO:Koerbagh, Adriaan}} |
|||
[[Kategorio:Ateismaj filozofoj]] |
|||
[[Kategorio:Klerismaj filozofoj]] |
|||
[[Kategorio:Nederlandaj filozofoj]] |
|||
[[Kategorio:Religia persekutado]] |
|||
[[Kategorio:Sekularismo]] |
|||
[[Kategorio:Amsterdamanoj]] |
|||
[[Kategorio:Nederlandaj aktivuloj]] |
|||
[[Kategorio:Ateismaj aktivuloj]] |
|||
Kiel registrite je 17:36, 15 jan. 2021
| Adriaan Koerbagh | |
|---|---|
| Persona informo | |
| Naskiĝo | 1-an de januaro 1633 en Amsterdamo |
| Morto | 15-an de oktobro 1669 (36-jaraĝa) en Amsterdamo |
| Lingvoj | nederlanda |
| Ŝtataneco | Nederlando |
| Alma mater | Universitato Utrecht |
| Okupo | |
| Okupo | juristo • filozofo • kuracisto |
Adriaan KOERBAGH (1633 – 1669) estis nederlanda fakulo kaj verkisto kiu estis kritikisto de religio kaj de la konvencia moralo.[1]
Adriaan Koerbagh studis en la Universitato de Utreĥto kaj en la Universitato de Leiden, kaj iĝis doktoro en medicino kaj majstro en jurisprudenco. Li estis unu el la plej radikalaj figuroj de la Klerismo, kiuj malakceptis kaj denoncis la rolojn de eklezio kaj ŝtato kiel nefidindaj institucioj kaj eksponante la lingvaĵon de teologoj kaj juristoj kiel svagaj kaj netravideblaj iloj por blindigi la popolon por reteni sian propran povon. Koerbagh metis la aŭtoritaton de racio super tiu de dogmoj, kaj tiel li estis konsiderata kiel vera liberpensulo, kvankam la konceptoj de la 20-a jarcento pri li kiel anarkiisto aŭ liberecano ne povas esti aplikitaj kun certeco.
Koerbagh priskribis la Biblion kaj dogmojn kiel la Triunuo kaj la dia naturo de Kristo nur kiel homa faro. Ankaŭ, kiel lia samtempulo Baruch de Spinoza, li argumentis, ke Dio estas identa kun naturo kaj ke nenio ekzistas ekster la naturo. Tiel, li argumentis, natura scienco, ne teologio, estu la reala teologio de la mondo. Pri sia postulo por sekularigo de la Respubliko de Nederlandoj kaj la limigi de la ekleziaj povoj, li argumentis, ke religio estas neracia kaj retenas sian lokon nur pere de trompo kaj perforto.
Li verkis en libroj "'t Nieuw Woorden-Boeck der Regten" (La nova vortaro de rajtoj, 1664), kaj "Een Bloemhof van allerley lieflijkheyd" (Florĝardeno de ĉiaj plezuroj, 1668), sun la pseudonimo Vreederijk Waarmond. Tiu libro klarigis variajn teknikajn terminojn kaj fremdajn vortojn. La ekleziaj aŭtoritatoj ofendiĝis pro ties artikoloj pri religio kaj politiko, kio devigis Koerbagh fuĝi al Culemborg, jure aŭtonoma urbo en alia provinco, kaj poste al Leiden. Poste li estis enkarcerigita kaj mortis en prizono. La historio de Koerbagh montras, ke la toleremo de la Nederlanda Respubliko, kvankam granda kompare kun preskaŭ ĉiuj el la tiamaj landoj, estis certe nelimigita.
Verkoj
- 't Nieuw-woordenboek der Regten (1664)
- Een Bloemhof van allerley lieflijkheyd sonder verdriet (1668)
- Een ligt Schijnende in Duystere Plaatsen, om te verligten de voornaamste saaken der Godsgeleerdtheyd en Godsdienst (1668, reeldonita en 1974)
Notoj
- ↑ Frank Mertens via W. van Bunge (2011) "Introduction", in: M. Wielema "Adriaan Koerbagh. A light shining in dark places, to illuminate the main questions of theology and religion". Leiden: Brill, p. 1-39.
Bibliografio
- Noordervliet, Nelleke: "Helden van het vrije woord", NRC Handelsblad, 18 June 2007.
- Israel, Jonathan I., Radical Enlightenment: Philosophy and the Making of Modernity 1650–1750; Oxford University Press, USA; 2002.