Senvertebruloj: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Kani (diskuto | kontribuoj) |
||
| Linio 31: | Linio 31: | ||
** insektoj |
** insektoj |
||
** [[vermo]]j. |
** [[vermo]]j. |
||
Lamarko poste klasigis la senvertebrajn animalojn unue dekomence en kvin grupojn, nome: |
|||
1.- La [[molusko]]j, |
|||
2.- la [[insekto]]j, |
|||
3.- la [[vermo]]j, |
|||
4.- la [[ekinodermo]]j kaj |
|||
5.- la [[polipo]]j. |
|||
Poste aldonis li aliajn kvin grupojn dum li konstatis, ke multaj "malperfektaj" animaloj estus klasataj en novaj grupoj kiuj konsideru siajn diferencigajn karakterojn. Lamarko konsideris tiun novan klasigon kiel gravan plibonigon de la ĝistiamaj klasigoj. Tiele la klasigo de senvertebruloj restis por multaj fakuloj dum multaj jardekoj jene: |
|||
1.- La moluskoj, |
|||
2.- la [[ciripedo]]j, |
|||
3.- la [[anelido]]j, |
|||
4.- la [[krustaco]]j, |
|||
5.- la [[araknoido]]j, |
|||
6.- la insektoj, |
|||
7.- la vermoj, |
|||
8.- la [[radiulo]]j, |
|||
9.- la polipoj kaj |
|||
10.- la [[infuziorio]]j. |
|||
Laŭ [[Lamarko]] posedo de [[spino]] indikas, ke oni havas perfektigitan [[skeleto]]n kaj organizan planon de ĝi devenan; temas pri superaj animaloj, dum la malsuperaj animaloj malposedas perfektigitan skeleton kaj organizan planon, nome '''senvertebruloj'''. |
Laŭ [[Lamarko]] posedo de [[spino]] indikas, ke oni havas perfektigitan [[skeleto]]n kaj organizan planon de ĝi devenan; temas pri superaj animaloj, dum la malsuperaj animaloj malposedas perfektigitan skeleton kaj organizan planon, nome '''senvertebruloj'''. |
||
Kiel registrite je 20:49, 17 dec. 2007
Senvertebruloj (Invertebrata) estas komuna nomo por la bestoj sen vertebro. Al tiu grupo apartenas ĉ. 90% de la hodiaŭ vivantaj bestoj. Ili vivas dismonde, varias de la unuĉeluloj ĝis la kolosa kalmaro.
Ili havas molan korpon ĉar mankas la interna skeleto, sed ili havas ofte malmolajn eksterajn skeletojn (helikoj, kankroj, insektoj), kiuj servas ankaŭ protekton de la korpo.
Pli frue la senvertebruloj aperis kiel aparta taksonomia kategorio (subtribo).
Tradiciaj klasigoj
Laŭ Lamarko, Aristotelo jam dividis la bestojn jene:
- Animaloj kun sango, nome
- Sensangaj animaloj
Jam en 1794 Lamarko plibonigis tiun klasigon laŭ enhavo de sango, kiam ankoraŭ oni ne sciis kio ĝi estas, jene:
- Animaloj kun vertebroj aŭ vertebruloj,
- Animaloj sen vertebroj aŭ senvertebruloj.
Tiu ĉi lasta klasigo oni uzis dum multaj jardekoj. Sed jam antaŭe Lineo distribuis bestojn jene:
- 1a grado (koro kun du ventrikloj kaj sango ruĝa kaj varma), nome
- 2a grado (koro kun unu ventriklo kaj sango ruĝa kaj malvarma), nome
- 3a grado (malvarma likvaĵo anstataŭ sango)
- insektoj
- vermoj.
Lamarko poste klasigis la senvertebrajn animalojn unue dekomence en kvin grupojn, nome:
1.- La moluskoj,
2.- la insektoj,
3.- la vermoj,
4.- la ekinodermoj kaj
5.- la polipoj.
Poste aldonis li aliajn kvin grupojn dum li konstatis, ke multaj "malperfektaj" animaloj estus klasataj en novaj grupoj kiuj konsideru siajn diferencigajn karakterojn. Lamarko konsideris tiun novan klasigon kiel gravan plibonigon de la ĝistiamaj klasigoj. Tiele la klasigo de senvertebruloj restis por multaj fakuloj dum multaj jardekoj jene:
1.- La moluskoj,
2.- la ciripedoj,
3.- la anelidoj,
4.- la krustacoj,
5.- la araknoidoj,
6.- la insektoj,
7.- la vermoj,
8.- la radiuloj,
9.- la polipoj kaj
10.- la infuziorioj.
Laŭ Lamarko posedo de spino indikas, ke oni havas perfektigitan skeleton kaj organizan planon de ĝi devenan; temas pri superaj animaloj, dum la malsuperaj animaloj malposedas perfektigitan skeleton kaj organizan planon, nome senvertebruloj.
Referencoj
Lamarko (Lamarck), Filozofio zoologia, 1809. SAT-Broŝurservo, 1987. Tradukis Valo.