Hiismo: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
alternativoj |
|||
| Linio 1: | Linio 1: | ||
[[Esperanto]] > Hiismo |
[[Esperanto]] > Hiismo |
||
---- |
---- |
||
'''Hiismo''' estas proponita reformo de Esperanto. Hiisto sentas en tradicia Esperanto mankon de specife virgenra triapersona pronomo, simetria al ''ŝi'', kaj de specife virgenra sufikso, simetria al ''-in-'', ĉar en tradicia Esperanto la triapersona pronomo ''li'' estas aŭ virgenra aŭ |
'''Hiismo''' estas proponita reformo de Esperanto. Hiisto sentas en tradicia Esperanto mankon de specife virgenra triapersona pronomo, simetria al ''ŝi'', kaj de specife virgenra sufikso, simetria al ''-in-'', ĉar en tradicia Esperanto la triapersona pronomo ''li'' estas aŭ virgenra aŭ neŭtra, samkiel en tradicia Esperanto sensufiksaj personaj substantivoj povas esti aŭ virgenraj aŭ neŭtraj. Kiel specife virgenran triapersonan pronomon hiisto uzas la pronomon ''hi'', kaj kiel specife virgenran personan sufikson, li uzas la sufikson ''-iĉ-''. |
||
== Priskribo == |
== Priskribo == |
||
| Linio 7: | Linio 7: | ||
En hiisma Esperanto: |
En hiisma Esperanto: |
||
* La virgenra pronomo ''hi'' estas uzata simetrie kun la ingenra pronomo ''[[ŝi]]''. La uzado de la virgenra pronomo ''[[liismo|li]]'' por emfazi virsekson estas [[arĥaismo|arkaika]]. (''[[liismo|li]]'' estas nek virgenra nek ingenra; por |
* La virgenra pronomo ''hi'' estas uzata simetrie kun la ingenra pronomo ''[[ŝi]]''. La uzado de la virgenra pronomo ''[[liismo|li]]'' por emfazi virsekson estas [[arĥaismo|arkaika]]. (''[[liismo|li]]'' estas nek virgenra nek ingenra; por emfazi la sekson oni uzu aŭ ''ŝi'' aŭ ''hi''.) |
||
* La virgenra sufikso ''[[-iĉ-]]'' estas uzata simetrie kun la ingenra sufikso ''[[-in-]]''. La uzado de personaj vortoj sen ''[[-iĉ |
* La virgenra sufikso ''[[-iĉ-]]'' estas uzata simetrie kun la ingenra sufikso ''[[-in-]]''. La uzado de personaj vortoj sen ''[[-iĉ-]]'' por emfazi virsekson estas arkaika. (''Studento'' estas nek virgenra nek ingenra; por emfazi la sekson oni uzu ''studentino'' aŭ ''studentiĉo''.) |
||
* Genrohavaj substantivoj (kiel ''damo'' kaj ''fraŭlo'') ne bezonas redundan genran sufikson (''damino'', ''fraŭliĉo''). |
|||
* La sufikso ''[[-j-]]'' povas esti uzata por krei karesnomojn sen anstataŭi pecon de vortoradiko. (Apud ''pa[[-nj-|nj]]o'' kaj ''pa[[-ĉj-|ĉj]]o'' eblas ankaŭ ''patrinjo'' kaj ''patriĉjo'', sed ankaŭ ''hejmjo'', ''litjo'' kaj tiel plu.) |
|||
* Ankaŭ sen genrosufikso tradicie genrohavaj substantivoj (kiel ''damo'' kaj ''fraŭlo'') konservas sian genron. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== |
== Alternativoj == |
||
Por indiki virsekson, eblas uzi la prefikson ''vir-''. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
=== Riismo === |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
Simile al [[Iĉismo]], Hiismo enhavas la sufikson ''-iĉ-'', sed kontraste, ĝi ne celas ŝanĝi la virgenron de firme virgenraj substantivoj. |
Simile al [[Iĉismo]], Hiismo enhavas la sufikson ''-iĉ-'', sed kontraste, ĝi ne celas ŝanĝi la virgenron de firme virgenraj substantivoj. |
||
| Linio 27: | Linio 35: | ||
== Argumentoj kontraŭ hiismo == |
== Argumentoj kontraŭ hiismo == |
||
* Aldoni novan pronomon estas kontraŭ-fundamente. |
* Aldoni novan pronomon estas kontraŭ-fundamente, ĉar la kvanto de pronomoj estas limigita en la Fundamento. |
||
* ''hi'' estas [[anglismo]], kaj multaj esperantistoj malakceptas influon de la angla lingvo. |
* ''hi'' estas [[anglismo]], kaj multaj esperantistoj malakceptas influon de la angla lingvo. |
||
* Anstataŭ la sufikson ''-iĉ-'' oni jam povas uzi la prefikson ''vir-'' por montri "vir-"seksecon. |
|||
== Argumentoj por hiismo == |
== Argumentoj por hiismo == |
||
Kiel registrite je 20:27, 5 feb. 2008
Esperanto > Hiismo
Hiismo estas proponita reformo de Esperanto. Hiisto sentas en tradicia Esperanto mankon de specife virgenra triapersona pronomo, simetria al ŝi, kaj de specife virgenra sufikso, simetria al -in-, ĉar en tradicia Esperanto la triapersona pronomo li estas aŭ virgenra aŭ neŭtra, samkiel en tradicia Esperanto sensufiksaj personaj substantivoj povas esti aŭ virgenraj aŭ neŭtraj. Kiel specife virgenran triapersonan pronomon hiisto uzas la pronomon hi, kaj kiel specife virgenran personan sufikson, li uzas la sufikson -iĉ-.
Priskribo
En hiisma Esperanto:
- La virgenra pronomo hi estas uzata simetrie kun la ingenra pronomo ŝi. La uzado de la virgenra pronomo li por emfazi virsekson estas arkaika. (li estas nek virgenra nek ingenra; por emfazi la sekson oni uzu aŭ ŝi aŭ hi.)
- La virgenra sufikso -iĉ- estas uzata simetrie kun la ingenra sufikso -in-. La uzado de personaj vortoj sen -iĉ- por emfazi virsekson estas arkaika. (Studento estas nek virgenra nek ingenra; por emfazi la sekson oni uzu studentino aŭ studentiĉo.)
- Genrohavaj substantivoj (kiel damo kaj fraŭlo) ne bezonas redundan genran sufikson (damino, fraŭliĉo).
- Ankaŭ sen genrosufikso tradicie genrohavaj substantivoj (kiel damo kaj fraŭlo) konservas sian genron.
Alternativoj
Por indiki virsekson, eblas uzi la prefikson vir-.
Liismo
Simile al Liismo, Hiismo asertas, ke la pronomo li estas neŭtra.
Riismo
Kontraste al Riismo, en Hiismo la pronomo li estas neŭtra, dum en Riismo ĝi estas specife virgenra.
Iĉismo
Simile al Iĉismo, Hiismo enhavas la sufikson -iĉ-, sed kontraste, ĝi ne celas ŝanĝi la virgenron de firme virgenraj substantivoj.
Argumentoj kontraŭ hiismo
- Aldoni novan pronomon estas kontraŭ-fundamente, ĉar la kvanto de pronomoj estas limigita en la Fundamento.
- hi estas anglismo, kaj multaj esperantistoj malakceptas influon de la angla lingvo.
Argumentoj por hiismo
- Oni povas libere elekti ĉu emfazi sekson aŭ ne.
- Per arkaika uzado de li oni diskriminacias inojn, vole-ne-vole implicante, ke parolante pri iu ajn besto, persono, profesio aŭ familiano, oni "kompreneble" celas viron.
- La pronomo li origine tradukitas per he (angle), er (germane) kaj tiel plu, kiuj siatempe signifis tiu persono kaj nur she (angle), sie (germane) kaj tiel plu estis neambigue inseksaj, kio implicis, ke li ĝenerale estas virseksa. En la 21-a jarcento estas kreiĝintaj en la nacilingvoj, kiuj estis bazo de Esperanto en 1887, iloj por juste distingi aŭ maldistingi inter inoj kaj viroj. Esperanto devas havi sampovajn ilojn por esti taŭga komunikilo.
- La uzado de ŝi kaj hi simetrias kun -in- kaj -iĉ-, kiu simetrias kun -nj- kaj -ĉj- kaj plireguligas la lingvon.
- Seksneŭtra uzado de li simetrias kun ili, kio estas plia regulaĵo en la lingvo.
- Sufiksoj kiel -ist-, -ul-, -ant- perdis sian firman viran sencon. Ankaŭ ĉevalo, amiko, homo, infano kaj gasto ne estas (plu) firme virgenraj. Tial oni bezonas ilon, kiu indikas la sekson, kiu ĝuste estas la sufikso -iĉ-.