Banderanoj

Per la nomo banderanoj (nomitaj laŭ sia gvidanto Stepan Bandera) estis markitaj grupoj da homoj, kiuj fine de la dua mondmilito kreiĝis el URA (Ukraina Ribela Armeo). Ili estiĝis en Pollando kiel armigita konsistero de OUN (Organizaĵo de Ukrainaj Naciistoj), sed ankaŭ ili rekrutiĝis ekzemple el anoj de SS divizio Galizien kaj pluaj partopreninto de la milito en la flanko de hitlera Germanio. Banderanoj ne estis armeo en ĝusta senco de la vorto, eĉ kiam ili tre klopodis pri tio. Post la milito ankaŭ eĉ tial, por ke ili akiru statuton de almenaŭ militaj militkaptitoj. Sed pro siaj armilaro kaj spertoj el bataloj ili prezentis en la teritorio, tra kiu ili post la milito, precipe en la jaroj 1945 – 1947, moviĝis, grandan danĝeron.

En la teritorio de tiama Ĉeĥoslovakio taĉmentoj de banderanoj komenciĝis penetri jam de somero de 1945. Tiam precipe en slovakajn montarojn, solecojn kaj vilaĝojn. Nur dum aŭtuno dum ilia rabado de orientslovakaj vilaĝoj (ekzemple Novosedlice, Zboj, Ulič, Kolbasov) fariĝis viktimoj dek ok homoj. Banderanoj rabis precipe nutraĵojn, brutaron, vestaron kaj medikamentojn. Kontraŭ taĉmentoj, nomataj ekzemple Iroň, Karmeluk, Sokil, Peryh kaj Browsko fine inventis kvar armeaj batalionoj kaj komune kun polico kaj financa gardistaro ili forpuŝis ilin reen en Pollandon, kie ankoraŭ operaciis da ili kelke da dekoj de miloj.

Ekde aprilo de sekvinta jaro banderanoj klopodis trapenetri tra pola limo denove, ĉifoje ankoraŭ pli profunden ĝis la slovaka enlando. Ili krom alia kunvokis kun armilo la tutajn vilaĝojn por kunvenoj, dum kiuj ili unuspire heroldis motojn pri batalo por „Por Dio kaj por nacio, por komunikaĵo de d-ro Tiso“. Devene ili kalkulis kun daŭrigo de batalo, kun rapida eksplodo de plua mondmilito kaj kun ŝanĝo de eŭropa mapo. Sed politika situacio en la teritorioj, tra kiuj ili moviĝis, en la jaro 1947 roligis ilin en militajn frakasiĝintojn. En Pollando laŭvorte komencis bruli grundo sub iliaj piedoj. Ili havis por elekti nur malmulte da eblecoj de plua sorto – aŭ kapitulaci aŭ provi retiriĝi. Ĉefa celo estis en Bavario. Ĉi tie, en Munkeno, havis sian sidlokon OUN, ĉi tie tiam restadis ankaŭ Bandera mem. La plej nombraj grupoj (la t.n. sotni), kiuj antaŭenpaŝis tra ĉeĥoslovaka teritorio, nomiĝis Burlak, Ĥromenko kaj Brodyĉ.

Somere en 1947 banderanoj venis ĝis Moravio. Ĉi tie estis ilia grava obstaklo fariĝis natura obstaklo rivero Morava. Ĉe ĉiu ponto, travadejo aŭ pramejo estis gardistaroj. Al principo, ke la armitoj ne devas super la riveron, subiĝis taktiko de ĉiuj defendantoj de ĉeĥoslovaka limo. En la teritorio de la tuta Moravio batalis kontraŭ banderanoj nur proksimume je unu mil homoj pli malmulte ol en Slovakio, kie okazis unuaj kaj la plej gravaj kunpuŝiĝoj. Intervenoj en moravia teritorio postulis enbataligi preskaŭ kvin milojn da soldatoj, partizanoj kaj pluaj.

Povus ŝajni, ke la enbataligo de soldataro kaj pluaj defendantoj de ĉeĥoslovaka teritorio ne estis proporcia al kelkaj centoj de banderanoj. Sed ni devas imagi, ke tio estis malamiko, kiu en Slovakio disiĝis en malgrandajn grupojn. Ili sciis batali kaŝeme, en saltoj, la maniero de ilia batalo ŝajnigis damaĝantan militon. La moviĝemaj kaj lertaj grupetoj de malamiko plimulte evitis al rekta renkontiĝo, kunpuŝiĝinte ili rapide transŝoviĝis kaj estis malfacile esplori ilin.