Liberalaj artoj: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively

[nekontrolita versio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 11:39, 25 jun. 2008

La koncepto liberaj, liberalaj aŭ liberulaj artoj aludis en la klasika antikveco la aron de studoj kies celo estis la havigo de ĝeneralaj intelektaj konoj, kiel kontrasto al tiuj celantaj profesiajn specialiĝintajn lertaĵojn. La indiko liberaj aŭ liberulaj lertaĵoj (Latine: artes liberales) devenas de la kontrastigo je la lertaĵoj de la neliberaj homoj, la sklavoj (Latine: artes illiberales).

Amplekso kaj subdivido

La liberaj artoj havis sian nomon, por ke ili estu takseblaj plialtrangaj kompare kun la praktikaj artoj (artes mechanicae). Oni distingas inter la liberaj artoj trivium (trivojo) de la lingve kaj logike-argumentade orientitaj fakoj, kiuj starigas la kondiĉon por ĉiu okupiĝo pri la (latinlingva) scienco, kaj la konstrua quadrivium (kvarvojo) de la matematikaj fakoj.

Al la trivium apartenis:

gramatiko: instruo de latina lingvo kaj ĝia aplikado al la verkoj de la klasikaj lernejo-aŭtoroj
retoriko: paroladopartoj kaj stilinstruo, same kun ekzemploj el la lernejo-aŭtoroj
dialektiko resp. logiko: deduktoj kaj pruvoj surbaze de la organon

Al la quadrivium apartenis:

aritmetiko: nombroteorio (nombronocio, nombrospecoj, nombroproporcioj) kaj parte ankaŭ praktika kalkulado
geometrio: eŭklida geometrio, geografio, geodezio
muziko: muzikteorio kaj tonalo i.a. kiel bazo de la eklezia muziko
astronomio: instruo pri la sferoj, la ĉielkorpoj kaj iliaj moviĝadoj inkluzive la astrologion (efikoj sur la subluna sfero kaj la homo)

Ili estis personigitaj laŭ la tradicio de Martianus Capella per inaj alegorioj kaj ofte montrataj kun jenaj atributoj:

gramatiko - vergo
retoriko - tabulo kaj grifelo
dialektiko - serpento aŭ hundokapo
aritmetiko - kalkultabulo aŭ kalkulŝnuro
geometrio - cirkelo aŭ polvotabulo
muziko - muzikilo
astronomio - astrolabo

Kiel registrite je 21:50, 3 feb. 2008 redakti Tonyo (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj 8 023 redaktoj eNeniu resumo de redakto ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 11:39, 25 jun. 2008 redakti malfari GDK (diskuto \| kontribuoj) 5 redaktoj e image linkfix Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 1:		Linio 1:
	[[Dosiero:Septem-artes-liberales Herrad-von-Landsberg Hortus-~~delicarium~~ 1180.jpg\|thumb\|250px\|La sep liberalaj artoj – Bildo de la [[Hortus deliciarum]] de [[Herrad von Landsberg]] (12-a jarcento)]]		[[Dosiero:Septem-artes-liberales Herrad-von-Landsberg Hortus-deliciarum 1180.jpg\|thumb\|250px\|La sep liberalaj artoj – Bildo de la [[Hortus deliciarum]] de [[Herrad von Landsberg]] (12-a jarcento)]]
	La koncepto '''liberaj''', '''liberalaj''' aŭ '''liberulaj artoj''' aludis en la klasika antikveco la aron de studoj kies celo estis la havigo de ĝeneralaj intelektaj konoj, kiel kontrasto al tiuj celantaj profesiajn specialiĝintajn lertaĵojn. La indiko ''liberaj'' aŭ ''liberulaj'' lertaĵoj (Latine: ''artes liberales'') devenas de la kontrastigo je la lertaĵoj de la neliberaj homoj, la sklavoj (Latine: ''artes illiberales'').		La koncepto '''liberaj''', '''liberalaj''' aŭ '''liberulaj artoj''' aludis en la klasika antikveco la aron de studoj kies celo estis la havigo de ĝeneralaj intelektaj konoj, kiel kontrasto al tiuj celantaj profesiajn specialiĝintajn lertaĵojn. La indiko ''liberaj'' aŭ ''liberulaj'' lertaĵoj (Latine: ''artes liberales'') devenas de la kontrastigo je la lertaĵoj de la neliberaj homoj, la sklavoj (Latine: ''artes illiberales'').