Respubliko de Ambaŭ Nacioj: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
eNeniu resumo de redakto |
eNeniu resumo de redakto |
||
| Linio 49: | Linio 49: | ||
La konfederacio okupis la teritoriojn de nuntempaj [[Pollando]], [[Litovio]], [[Belorusio]] kaj [[Latvio]] kaj partojn de nuntempaj [[Ukrainio]], [[Estonio]], [[Slovakio]], [[Rusio]] kaj [[Moldavio]], entute 990.000 km². Ĝi ekestis la {{daton|12|aŭgusto|1569}} per la [[Lublina Unio]] kaj ekzistis ĝis [[1791]]; sian plej ampleksan teritorion ĝi havis ĉirkaŭ 1600. |
La konfederacio okupis la teritoriojn de nuntempaj [[Pollando]], [[Litovio]], [[Belorusio]] kaj [[Latvio]] kaj partojn de nuntempaj [[Ukrainio]], [[Estonio]], [[Slovakio]], [[Rusio]] kaj [[Moldavio]], entute 990.000 km². Ĝi ekestis la {{daton|12|aŭgusto|1569}} per la [[Lublina Unio]] kaj ekzistis ĝis [[1791]]; sian plej ampleksan teritorion ĝi havis ĉirkaŭ 1600. |
||
==Historio== |
|||
La unua paŝo por krei komunan Polan-Litovan ŝtaton estis [[Kreva Unio]] fondita en 1385. En la dua duono de la 17-a jarcento, pro manko de ido en [[Jogajlidoj|jogajlida]] dinastio, oni ekplanis plifortigi kaj certigi la union. Federacia Respubliko de Ambaŭ Nacioj kreiĝis kiel rezulto de [[Lublina Unio]]. Fondo de reala unio inter ambaŭ ŝtatoj estis unu el la plej grandaj sukcesoj de reĝo [[Sigismondo la 2-a]]. Post lia morto en [[1572]] komenciĝis senreĝeco dum kiu oni reformis juran sistemon de la ŝtato. Multe pligrandiĝis potenco de [[nobelaro]] kaj ekde tiam reĝojn oni elektadis dum tutnobelara voĉdonado. |
|||
Tiel nomata ''ora jarcento de la respubliko'' komenciĝis fine de la 16-a kaj komence de la 17-a jarcento kiam post milito kontraŭ Rusio la pola-litova respubliko atingis la plej grandan surfacon dum sia historio. Tiutempe la lando ankaŭ sukcese defendis sin kontraŭ svedaj, rusaj kaj tataraj atakoj. Finon de la ''ora jarcento'' kaŭzis [[Kozakoj|kozakaj]] ribeloj gvidataj de hetmano Ĥmjelnicki kiu komencis militojn kontraŭ najbaraj landoj. En 1654 Pollandon atakis Rusio kaj unu jaron poste komenciĝis tiel nomata ''[[Sveda diluvo]]'' - svedoj ekokupis kaj detruis plejparton de la lando kaj reĝo [[Johano la 2-a Kazimiro]] devis fuĝi al [[Silezio]]. Fine svedoj forlasis Pollandon sed ĝi estis tre malfortigita kaj perdis kontrolon super Inflantoj kaj Prusio. |
|||
==Vidu ankaŭ== |
==Vidu ankaŭ== |
||
Kiel registrite je 12:49, 22 dec. 2008
| Respubliko de Ambaŭ Nacioj | |||||||||||||||||||||||||
Plena origina nomo: | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||
|
|
| ||||||||||||||||||||||||
| historia lando • suverena ŝtato • postrestaĵa ŝtato | |||||||||||||||||||||||||
Geografio
| |||||||||||||||||||||||||
| Ĉefurbo: | |||||||||||||||||||||||||
Areo:
|
1 153 465 km² (maksimume)
| ||||||||||||||||||||||||
| Loĝantaro | |||||||||||||||||||||||||
Kvanto de loĝantoj:
|
14 milionoj
| ||||||||||||||||||||||||
Nacia konsisto:
|
|||||||||||||||||||||||||
| Ŝtat-strukturo | |||||||||||||||||||||||||
Estiĝo:
|
|||||||||||||||||||||||||
Pereo:
|
|||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
 |
| Historio de Pollando |
| Polaj ŝtatoj: |
| Ŝtato de unuaj Piastoj (ĝis 1138) |
| Feŭda dispartigo (1138-1320) |
| Unuiĝinta Reĝlando (1320-1386) |
| Pola-Litova Unio kaj regado de Jogajlidoj (1386-1569) |
| Respubliko de Ambaŭ Nacioj (1569-1795) |
| Dispartigita Pollando (1795-1918) |
| Kongresa Pollando (1815-1830) |
| Dua Respubliko (1918-1945) |
| Pollando dum la dua mondmilito |
| Pola Popola Respubliko (1945-1989) |
| Tria Respubliko (ekde 1989) |
| Vidu ankaŭ: |
| →Listo de reĝoj de Pollando →Listo de prezidantoj de Pollando |
Respubliko de Ambaŭ Nacioj (pole: Rzeczpospolita Obojga Narodów, litove: Žečpospolita aŭ Abiejų tautų respublika, beloruse: Рэч Паспалітая aŭ Рэч Паспалітая Абодвух Народаў, ukraine:Річ Посполита, latine: Res Publica Utriusque Nationis), plennome ankaŭ Respubliko de Pola Kronlando kaj de Granda Duklando de Litovio - estis federacio farita kiel rezultato de Lublina Unio (interkonsentita en 1569). La union kreis Pola Regno kaj Granda Duklando de Litovio. Ĝistiaman personan union inter la du ŝtatoj anstataŭis unio reala.
La konfederacio okupis la teritoriojn de nuntempaj Pollando, Litovio, Belorusio kaj Latvio kaj partojn de nuntempaj Ukrainio, Estonio, Slovakio, Rusio kaj Moldavio, entute 990.000 km². Ĝi ekestis la 12-an de aŭgusto 1569 per la Lublina Unio kaj ekzistis ĝis 1791; sian plej ampleksan teritorion ĝi havis ĉirkaŭ 1600.
Historio
La unua paŝo por krei komunan Polan-Litovan ŝtaton estis Kreva Unio fondita en 1385. En la dua duono de la 17-a jarcento, pro manko de ido en jogajlida dinastio, oni ekplanis plifortigi kaj certigi la union. Federacia Respubliko de Ambaŭ Nacioj kreiĝis kiel rezulto de Lublina Unio. Fondo de reala unio inter ambaŭ ŝtatoj estis unu el la plej grandaj sukcesoj de reĝo Sigismondo la 2-a. Post lia morto en 1572 komenciĝis senreĝeco dum kiu oni reformis juran sistemon de la ŝtato. Multe pligrandiĝis potenco de nobelaro kaj ekde tiam reĝojn oni elektadis dum tutnobelara voĉdonado.
Tiel nomata ora jarcento de la respubliko komenciĝis fine de la 16-a kaj komence de la 17-a jarcento kiam post milito kontraŭ Rusio la pola-litova respubliko atingis la plej grandan surfacon dum sia historio. Tiutempe la lando ankaŭ sukcese defendis sin kontraŭ svedaj, rusaj kaj tataraj atakoj. Finon de la ora jarcento kaŭzis kozakaj ribeloj gvidataj de hetmano Ĥmjelnicki kiu komencis militojn kontraŭ najbaraj landoj. En 1654 Pollandon atakis Rusio kaj unu jaron poste komenciĝis tiel nomata Sveda diluvo - svedoj ekokupis kaj detruis plejparton de la lando kaj reĝo Johano la 2-a Kazimiro devis fuĝi al Silezio. Fine svedoj forlasis Pollandon sed ĝi estis tre malfortigita kaj perdis kontrolon super Inflantoj kaj Prusio.
Vidu ankaŭ
Ŝablono:LigoElstara Ŝablono:LigoElstara Ŝablono:LigoLeginda Ŝablono:LigoElstara