Konkero de Ameriko: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Nova paĝo: thumb|250px|La alveno de hispanoj al [[Karibio en 1492 malfermis la vojon al eŭropaj landoj por konkeri ampleksajn teritoriojn de [[continente … |
Neniu resumo de redakto |
||
| Linio 1: | Linio 1: | ||
[[Dosiero:Christopher Columbus3.jpg|thumb|250px|La alveno de hispanoj al [[Karibio]] en [[1492]] malfermis la vojon al eŭropaj landoj por konkeri ampleksajn teritoriojn de [[ |
[[Dosiero:Christopher Columbus3.jpg|thumb|250px|La alveno de hispanoj al [[Karibio]] en [[1492]] malfermis la vojon al eŭropaj landoj por konkeri ampleksajn teritoriojn de [[Ameriko]].]] |
||
La '''konkero de Ameriko''' estis la [[esplorado]], [[okupado|milita okupado]] kaj [[Eŭropa koloniigado de Ameriko|koloniigado]] de parto de [[Ameriko]] fare de kelkaj [[Eŭropo|eŭropaj]] potencoj, el kiuj la plej gravaj estis [[Hispanio]], [[Portugalio]], [[Britio]], [[Francio]] kaj [[Nederlando]], post la [[Malkovro de Ameriko|alveno de Kolumbo al Ameriko]] en [[1492]] kaj kiu daŭris ĉefe dum la [[15a jarcento|15a]], [[16a jarcento|16a]] kaj [[17a jarcento|17a jarcentoj]], kvankam eĉ ankoraŭ |
La '''konkero de Ameriko''' estis la [[esplorado]], [[okupado|milita okupado]] kaj [[Eŭropa koloniigado de Ameriko|koloniigado]] de parto de [[Ameriko]] fare de kelkaj [[Eŭropo|eŭropaj]] potencoj, el kiuj la plej gravaj estis [[Hispanio]], [[Portugalio]], [[Britio]], [[Francio]] kaj [[Nederlando]], post la [[Malkovro de Ameriko|alveno de Kolumbo al Ameriko]] en [[1492]] kaj kiu daŭris ĉefe dum la [[15a jarcento|15a]], [[16a jarcento|16a]] kaj [[17a jarcento|17a jarcentoj]], kvankam eĉ ankoraŭ restas kelkaj koloniaj enklavoj en la kontinento. Tiu agado pludaŭris eĉ ĝis la [[19a jarcento]] fare de naciaj amerikaj ŝtatoj, inter kiuj elstaras [[Argentino]] kaj [[Usono]] kiuj realigis politikon de [[etna purigado]]<ref>[http://www.choike.org/nuevo/informes/1358.html]</ref> malfavore al amerikaj indiĝenoj. |
||
==Ĝenerala rigardo== |
|||
La konkero de Ameriko supozis la [[okupado|militan okupadon]] de la teritorio de kelkaj popoloj de malegala kultura disvolviĝo kiuj loĝis la kontinenton, ekde [[ĉasistoj-kolektistoj]] kiel la [[perikuoj]], [[gvajkuraoj]] aŭ [[koĉimioj]] en [[Basa Kalifornio (duoninsulo)|Basa Kalifornio]] ĝis [[civilizacio]]j pli disvolvigitaj, inter kiuj la plej konataj estis la [[Inkaa imperio|inkaoj]], la [[aztekoj]], la [[majaoj]] kaj la [[Mŭiska (or-kulturo)|mŭiskaoj]]. |
|||
==Unuaj eŭropaj ĉeestoj== |
|||
Ŝajne jam fine de la 10a jarcento jam estis setlejo de [[vikingoj]] en [[L'Anse aux Meadows]] en insulo de la nuna teritorio de [[Kanado]]. |
|||
[[Dosiero:Vinland Map HiRes.jpg|thumb|250px|right|La mapo de Vinlando]] |
|||
La vikingoj nomigis [[Vinlando]]n la esploritajn terojn kaj eble ili reprezentis tiujn teritoriojn de la [[Arkto]]. La [[Universitato de Yale]] publikigis en [[1965]] la [[mapo de Vinlando|mapon de Vinlando]], valorigita en 25 milionoj da dolaroj kaj kies aŭtenteco estis pridemandita. La [[Smithsonian Institution]] petis al Douglas McNaughton fizikisto kaj fakulo pri antikva kartografio analizi la uzitan inkon de la mapo pere de la sistemo [[Karbono 14]], McNaughton konkludis antikvecon de ĉirkaŭ [[1434]]; aliflanke Robin Clark profesoro pri kemio de [[University College de Londono]] realigis aliajn studojn de la inko pere de spektroskopio Raman kaj konkludis datigon de ĉirkaŭ [[1923]].<ref>[http://www.el-esceptico.org/ver.php?idarticulo=155 El Escéptico, El Mapa De Vinland Una Falsificación Genial<!-- Título generado por un bot -->]</ref> |
|||
La mapo montras [[mondomapo]]n kun parto identigebla kiel [[Gronlando]] kaj alia kiel Vinlando koincida kun la restaĵoj de la insulo [[Novlando]], sed kio ĉiukaze estas ege for de la insuloj kaj y de la etendaj kontinentaj teritorioj kiujn la hispanaoj malkovros, mapigos kaj kiuj poste nomiĝos kiel [[Ameriko]], kaj de aliaj amerikaj teritorioj kiuj poste ankaŭ portugaloj, francoj kaj britoj esploros kaj koloniigos. |
|||
== La vojaĝoj de Kristoforo Kolumbo == |
|||
<!--El navegante [[Cristóbal Colón]] emprendió el viaje de descubrimiento que partió de [[Palos de la Frontera]] ([[Provincia de Huelva|Huelva]], [[España]]) en dirección hacia el [[oeste]]. La flota a su mando constaba de tres embarcaciones, una de ellas una nao ''[[Santa María (nao)|La Santa María]]'' a la que se suman dos carabelas, la ''[[La Niña (carabela)|La Niña]]'' y ''[[La Pinta]]'', y que gobernaba en nombre de los Reinos de [[Castilla]] y [[Aragón]] y fue por las que llegó a [[América]] el [[descubrimiento de América|12 de octubre de 1492]]. Colón creyó equivocadamente que había llegado a la costa oriental del Asia, denominándose a las posesiones españolas como "Las Indias". Ese nombre se difundió a su vez entre los europeos, con la denominación de "Indias", y "West Indies" para las posesiones británicas, así como la denominación de "indios", para referirse a los indígenas sin distinción a sus diferentes culturas, sociedades y miembros. Colón murió sin saber que su descubrimiento tendría como consecuencia la conquista de un continente desconocido para los europeos del [[siglo XV]] con el sometimiento de civilizaciones, culturas, sociedades o individuos indígenas, habitantes de los territorios conquistados justificando esa dominación en tres grandes principios:--> |
|||
==Notoj== |
==Notoj== |
||
Kiel registrite je 13:15, 4 mar. 2009
La konkero de Ameriko estis la esplorado, milita okupado kaj koloniigado de parto de Ameriko fare de kelkaj eŭropaj potencoj, el kiuj la plej gravaj estis Hispanio, Portugalio, Britio, Francio kaj Nederlando, post la alveno de Kolumbo al Ameriko en 1492 kaj kiu daŭris ĉefe dum la 15a, 16a kaj 17a jarcentoj, kvankam eĉ ankoraŭ restas kelkaj koloniaj enklavoj en la kontinento. Tiu agado pludaŭris eĉ ĝis la 19a jarcento fare de naciaj amerikaj ŝtatoj, inter kiuj elstaras Argentino kaj Usono kiuj realigis politikon de etna purigado[1] malfavore al amerikaj indiĝenoj.
Ĝenerala rigardo
La konkero de Ameriko supozis la militan okupadon de la teritorio de kelkaj popoloj de malegala kultura disvolviĝo kiuj loĝis la kontinenton, ekde ĉasistoj-kolektistoj kiel la perikuoj, gvajkuraoj aŭ koĉimioj en Basa Kalifornio ĝis civilizacioj pli disvolvigitaj, inter kiuj la plej konataj estis la inkaoj, la aztekoj, la majaoj kaj la mŭiskaoj.
Unuaj eŭropaj ĉeestoj
Ŝajne jam fine de la 10a jarcento jam estis setlejo de vikingoj en L'Anse aux Meadows en insulo de la nuna teritorio de Kanado.
La vikingoj nomigis Vinlandon la esploritajn terojn kaj eble ili reprezentis tiujn teritoriojn de la Arkto. La Universitato de Yale publikigis en 1965 la mapon de Vinlando, valorigita en 25 milionoj da dolaroj kaj kies aŭtenteco estis pridemandita. La Smithsonian Institution petis al Douglas McNaughton fizikisto kaj fakulo pri antikva kartografio analizi la uzitan inkon de la mapo pere de la sistemo Karbono 14, McNaughton konkludis antikvecon de ĉirkaŭ 1434; aliflanke Robin Clark profesoro pri kemio de University College de Londono realigis aliajn studojn de la inko pere de spektroskopio Raman kaj konkludis datigon de ĉirkaŭ 1923.[2]
La mapo montras mondomapon kun parto identigebla kiel Gronlando kaj alia kiel Vinlando koincida kun la restaĵoj de la insulo Novlando, sed kio ĉiukaze estas ege for de la insuloj kaj y de la etendaj kontinentaj teritorioj kiujn la hispanaoj malkovros, mapigos kaj kiuj poste nomiĝos kiel Ameriko, kaj de aliaj amerikaj teritorioj kiuj poste ankaŭ portugaloj, francoj kaj britoj esploros kaj koloniigos.
La vojaĝoj de Kristoforo Kolumbo
Notoj
Bibliografio
- Boff, Leonardo (1992). Quinientos años de evangelización. De la conquista espiritual a la liberación integral, Santander, Editorial Sal Terrae, ISBN 84-293-1064-9.