Fisio: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
"fizio"->"fisio" |
Maksim (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
| Linio 1: | Linio 1: | ||
[[Dosiero:Nuclear fission.svg|thumb|210px|Ekzempla varianto de fisio]] |
|||
| ⚫ | |||
[[Dosiero:Produits de fission.png|thumb|250px|Relativa ofteco de diversaj [[masnumero]]j en produktoj de fisio de <sup>235</sup>U]] |
|||
En la [[partikla fiziko]], la '''fisio''' (ankaŭ nomata ''kernofendado'' aŭ ''nuklea fendiĝo'') estas la procezo per kiu diversaj specoj de [[atomkerno]]j fendiĝas. La procezo estas [[spontanea fisio|spontanea]] ĉe kelkaj [[izotopo]]j, sed tio estas escepto. |
En la [[partikla fiziko]], la '''fisio''' (ankaŭ nomata ''kernofendado'' aŭ ''nuklea fendiĝo'') estas la procezo per kiu diversaj specoj de [[atomkerno]]j fendiĝas. La procezo estas [[spontanea fisio|spontanea]] ĉe kelkaj [[izotopo]]j, sed tio estas escepto. |
||
| Linio 9: | Linio 12: | ||
Tipa ekzemplo de tiu reakcio estas jena: |
Tipa ekzemplo de tiu reakcio estas jena: |
||
Neŭtrono + |
Neŭtrono + <sup>235</sup>U --> fisiproduktoj + pliaj neŭtronoj + energio |
||
Aliaj [[nuklido]]j kiuj suferas fision estas |
Aliaj [[nuklido]]j kiuj suferas fision estas <sup>238</sup>U kaj izotopoj de [[plutonio]] kaj [[torio]]. |
||
==Historio== |
==Historio== |
||
| Linio 24: | Linio 27: | ||
==Vidu ankaŭ== |
==Vidu ankaŭ== |
||
| ⚫ | |||
* [[Spontanea fisio]] |
|||
| ⚫ | |||
* [[Fuzio]] |
* [[Fuzio]] |
||
* [[Akumuliĝa radiado]] |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
* [[Nuklea reaktoro]] |
* [[Nuklea reaktoro]] |
||
[[Kategorio:Fiziko]] |
[[Kategorio:Fiziko]] |
||
<gallery> |
|||
Dosiero:Nuclear fission.svg|<!-- thumb|left|180px|Konkludita nuklea fisia evento. Varmeca (malfrua-movanta) neŭtrono estas absorbita per la kerno de uranio-235 atomo, kiu laŭvice (klivas, fendas, forkiĝas) enen rapida-movantaj fajrilaj eroj (fisio (produktoj, produktas, produktaĵoj, produktaĵas, produtoj, produtas)) kaj libera (neŭtronoj, neŭtronas). La apartaj eroj kaj nombro de (neŭtronoj, neŭtronas) produktita per ĉiu sola fisia evento estas hazarda. --> |
|||
| ⚫ | |||
Dosiero:Versuchsaufbau Hahn Deutsches Museum.jpg|<!-- thumb|left|180px|_Versuchsaufbau_, _mit_ _dem_ _Otto_ _Hahn_, Lise Meitner _und_ _Fritz_ _Straßmann_ 1938 _die_ Nuklea fisio _entdeckten_ ([[_Deutsches_ Muzeo]], [[Munkeno]]) --> |
|||
Dosiero:Produits de fission.png|<!-- thumb|left|180px| --> |
|||
</gallery> |
|||
<br clear=all> |
|||
[[ar:انشطار نووي]] |
[[ar:انشطار نووي]] |
||
Kiel registrite je 20:20, 14 mar. 2009
En la partikla fiziko, la fisio (ankaŭ nomata kernofendado aŭ nuklea fendiĝo) estas la procezo per kiu diversaj specoj de atomkernoj fendiĝas. La procezo estas spontanea ĉe kelkaj izotopoj, sed tio estas escepto.
Ĝenerale, la fisio estas okazigita per nuklea reakcio, en kiu unu fisiebla nukleo estas bombardata per neŭtronoj. Se la energio estas adekvata, la nukleo absorbas la neŭtronon, kaj post malstabila stato, ĝi fendiĝas, kaj la rezulto estas la kreado de du aŭ tri pli malgrandaj kernoj, plus la elsendo de aliaj radiadoj, ĉefe pliaj neŭtronoj kaj gama-radiado. Ankaŭ produktiĝas granda kvanto da energio, kio klarigas ĝian uzon en atomcentraloj aŭ en armiloj.
En la tipa procezo de fisio, la nombro da elirintaj neŭtronoj estas egala aŭ pli granda ol tiuj produktintaj la unuan reakcion, kio permesas la daŭrigo de la procezo. Oni tiam parolas pri ĉenreakcio.
La rezultantaj kernoj, aŭ fisiproduktoj, havas eksceson de neŭtronoj, kaj do estas radioaktivaj. Ili konsistigas parton de la reziduo de la atomcentraloj.
Tipa ekzemplo de tiu reakcio estas jena:
Neŭtrono + 235U --> fisiproduktoj + pliaj neŭtronoj + energio
Aliaj nuklidoj kiuj suferas fision estas 238U kaj izotopoj de plutonio kaj torio.
Historio
La procezo de fisio estis renkontita plurfoje dum la esploroj pri kernenergio dum la tridekaj jaroj de la 20-a jarcento, sed ili ne estis ĝuste interpretitaj ĝis 1939, fare de Otto Hahn, Fritz Strassmann kaj aliaj en Berlino.
Tre baldaŭ sekvis diversaj aliaj esploroj, kaj estis agnoskita la ebleco ĝin uzi por diversaj aplikoj, inter ili militaj. En Usono, Enrico Fermi gvidis la konstruon de la unua atomreaktoro.
Malmultaj jaroj poste eksplodis la unua atombombo, bazita en la fenomeno (A-bombo: oni ne konfuzu ĝin kun la H-bombo, bazita en la procezo de fuzio).
En la jaroj 50-aj komenciĝis la paca uzo de la fisio, kaj la konstruado de la unuaj atomcentraloj.