Tria Respubliko de Francio: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
e roboto modifo de: fr:Troisième République |
Xqbot (diskuto | kontribuoj) e roboto aldono de: vi:Đệ tam Cộng hòa Pháp; cosmetic changes |
||
| Linio 1: | Linio 1: | ||
La '''Tria Respubliko de Francio''' estas la nomo de la [[Francio|franca]] ŝtato inter la jaroj [[1871]] und [[1940]]. |
La '''Tria Respubliko de Francio''' estas la nomo de la [[Francio|franca]] ŝtato inter la jaroj [[1871]] und [[1940]]. |
||
Post la malvenko de Francio en la [[Francia-Prusia Milito]] de la jaroj [[1870]] kaj [[1871]], la |
Post la malvenko de Francio en la [[Francia-Prusia Milito]] de la jaroj [[1870]] kaj [[1871]], la [[Pariza Komunumo (1871)|Pariza Komunumo]] de la jaro [[1871]] kaj la maltroniĝo de la reĝo [[Napoleono la 3-a (Francio)|Napoleono la 3-a]] de Francio ne plu eblis instali novan reĝan dinastion, kaj tial - pli el manko de alternativoj ol el politika konvinko - elvokiĝis [[respubliko]]. |
||
La nova ŝtata konstitucio antaŭvidis [[legislativo]]n kun du-parta [[parlamento]]: [[Ĉambro de la deputitoj (Francio)|Ĉambro de la deputitoj]] (''Chambre des députés'') kaj [[senato (Francio)|Senato]] ("Sénat"), kiuj kune sub la nomo [[Nacia Asembleo (Francio)|Nacia Asebleo]] elektu [[Prezidento de la Respubliko (Francio)|prezidenton]], kiu havu fortan pozicion kaj oficu po sep jarojn. La politika pozicio de la prezidento tamen ne estis tiom forta kiom en la tre posta koncepto de [[Charles de Gaulle]] por la rolo de la prezidento en la [[Kvina Respubliko de Francio]]. La [[ĉefministro]] dependis de la plimulto en la Ĉambro de la deputitoj, kaj la ministraroj ŝanĝiĝis relative ofte. |
La nova ŝtata konstitucio antaŭvidis [[legislativo]]n kun du-parta [[parlamento]]: [[Ĉambro de la deputitoj (Francio)|Ĉambro de la deputitoj]] (''Chambre des députés'') kaj [[senato (Francio)|Senato]] ("Sénat"), kiuj kune sub la nomo [[Nacia Asembleo (Francio)|Nacia Asebleo]] elektu [[Prezidento de la Respubliko (Francio)|prezidenton]], kiu havu fortan pozicion kaj oficu po sep jarojn. La politika pozicio de la prezidento tamen ne estis tiom forta kiom en la tre posta koncepto de [[Charles de Gaulle]] por la rolo de la prezidento en la [[Kvina Respubliko de Francio]]. La [[ĉefministro]] dependis de la plimulto en la Ĉambro de la deputitoj, kaj la ministraroj ŝanĝiĝis relative ofte. |
||
| Linio 9: | Linio 9: | ||
En interna politiko la ŝtato aparte batalis pri redukto de la politika kaj socia influo de la [[romie katolika eklezio]]. Tio gvidis al drasta divido de ŝtato kaj religio, kio ĝis hodiaŭ karakterizas Francion, kaj al konstruo de multaj novaj ŝtataj lernejoj, ĉar la ŝtato ne volis esti dependa de katolikaj lernejoj. |
En interna politiko la ŝtato aparte batalis pri redukto de la politika kaj socia influo de la [[romie katolika eklezio]]. Tio gvidis al drasta divido de ŝtato kaj religio, kio ĝis hodiaŭ karakterizas Francion, kaj al konstruo de multaj novaj ŝtataj lernejoj, ĉar la ŝtato ne volis esti dependa de katolikaj lernejoj. |
||
La Tria Respubliko de Francio finiĝis dum la jaro [[1940]], kiam la ŝtato denove [[kapitulaco|kapitulacis]] kontraŭ la (nun de diktatoro Hitler regita) [[Germana Regno]]. La regionoj [[Alzaco]] kaj [[Loreno]], kies enloĝantoj tradicie je granda parto estis germanlingvaj, estis aneksitaj de [[Nazia Germanio]], |
La Tria Respubliko de Francio finiĝis dum la jaro [[1940]], kiam la ŝtato denove [[kapitulaco|kapitulacis]] kontraŭ la (nun de diktatoro Hitler regita) [[Germana Regno]]. La regionoj [[Alzaco]] kaj [[Loreno]], kies enloĝantoj tradicie je granda parto estis germanlingvaj, estis aneksitaj de [[Nazia Germanio]], la norda parto de Francio estis okupita de la armeo de Nazia Germanio kaj en la sudo la politikisto ''Philippe Pétain'' fondis la [[reĝimo de Vichy|reĝimon de Vichy]] (État Français), kiu fakte estis [[satelita ŝtato]] de [[Nazia Germanio]]. |
||
== Prezidantoj de la Tria Respubliko == |
== Prezidantoj de la Tria Respubliko == |
||
*[[Adolphe Thiers]], [[1871]]-[[1873]] |
*[[Adolphe Thiers]], [[1871]]-[[1873]] |
||
*[[Patrice de Mac-Mahon]], [[1873]]-[[1879]] |
*[[Patrice de Mac-Mahon]], [[1873]]-[[1879]] |
||
*[[Jules |
*[[Jules Grévy]], [[1879]]-[[1887]] |
||
*[[Marie |
*[[Marie François Sadi Carnot]], [[1887]]-[[1894]] |
||
*[[Jean Casimir- |
*[[Jean Casimir-Périer]], [[1894]]-[[1895]] |
||
*[[ |
*[[Félix Faure]], [[1895]]-[[1899]] |
||
*[[Emile Loubet]], [[1899]]-[[1906]] |
*[[Emile Loubet]], [[1899]]-[[1906]] |
||
*[[Armand |
*[[Armand Fallières]], [[1906]]-[[1913]] |
||
*[[Raymond |
*[[Raymond Poincaré]], [[1913]]-[[1920]] |
||
*[[Paul Deschanel]], februaro [[1920]] - septembro [[1920]] |
*[[Paul Deschanel]], februaro [[1920]] - septembro [[1920]] |
||
*[[Alexandre Millerand]], [[1920]]-[[1924]] |
*[[Alexandre Millerand]], [[1920]]-[[1924]] |
||
*[[Gaston Doumergue]], [[1924]]-[[1931]] |
*[[Gaston Doumergue]], [[1924]]-[[1931]] |
||
*[[Paul Doumer]], [[1931]]-[[1932]] |
*[[Paul Doumer]], [[1931]]-[[1932]] |
||
*[[Albert Lebrun]], [[1932]]-[[1940]] |
*[[Albert Lebrun]], [[1932]]-[[1940]] |
||
| Linio 57: | Linio 57: | ||
[[tr:Üçüncü Cumhuriyet (Fransa)]] |
[[tr:Üçüncü Cumhuriyet (Fransa)]] |
||
[[vec:Tersa Republica fransexe]] |
[[vec:Tersa Republica fransexe]] |
||
[[vi:Đệ tam Cộng hòa Pháp]] |
|||
[[zh:法兰西第三共和国]] |
[[zh:法兰西第三共和国]] |
||
Kiel registrite je 06:22, 30 maj. 2009
La Tria Respubliko de Francio estas la nomo de la franca ŝtato inter la jaroj 1871 und 1940.
Post la malvenko de Francio en la Francia-Prusia Milito de la jaroj 1870 kaj 1871, la Pariza Komunumo de la jaro 1871 kaj la maltroniĝo de la reĝo Napoleono la 3-a de Francio ne plu eblis instali novan reĝan dinastion, kaj tial - pli el manko de alternativoj ol el politika konvinko - elvokiĝis respubliko.
La nova ŝtata konstitucio antaŭvidis legislativon kun du-parta parlamento: Ĉambro de la deputitoj (Chambre des députés) kaj Senato ("Sénat"), kiuj kune sub la nomo Nacia Asebleo elektu prezidenton, kiu havu fortan pozicion kaj oficu po sep jarojn. La politika pozicio de la prezidento tamen ne estis tiom forta kiom en la tre posta koncepto de Charles de Gaulle por la rolo de la prezidento en la Kvina Respubliko de Francio. La ĉefministro dependis de la plimulto en la Ĉambro de la deputitoj, kaj la ministraroj ŝanĝiĝis relative ofte.
En ekstera politiko la nova ŝtato komence havis malfacilan pozicion. La kanceliero de la Germana Regno, Otto von Bismarck, zorgis pri internacia izoligo de Francio, kaj kiel sola eŭopa respubliko apud San-Marino kaj Svisio la ŝtato devis kalkuli pri malfido de la aliaj, monarkiaj ŝtatoj.
En interna politiko la ŝtato aparte batalis pri redukto de la politika kaj socia influo de la romie katolika eklezio. Tio gvidis al drasta divido de ŝtato kaj religio, kio ĝis hodiaŭ karakterizas Francion, kaj al konstruo de multaj novaj ŝtataj lernejoj, ĉar la ŝtato ne volis esti dependa de katolikaj lernejoj.
La Tria Respubliko de Francio finiĝis dum la jaro 1940, kiam la ŝtato denove kapitulacis kontraŭ la (nun de diktatoro Hitler regita) Germana Regno. La regionoj Alzaco kaj Loreno, kies enloĝantoj tradicie je granda parto estis germanlingvaj, estis aneksitaj de Nazia Germanio, la norda parto de Francio estis okupita de la armeo de Nazia Germanio kaj en la sudo la politikisto Philippe Pétain fondis la reĝimon de Vichy (État Français), kiu fakte estis satelita ŝtato de Nazia Germanio.
Prezidantoj de la Tria Respubliko
- Adolphe Thiers, 1871-1873
- Patrice de Mac-Mahon, 1873-1879
- Jules Grévy, 1879-1887
- Marie François Sadi Carnot, 1887-1894
- Jean Casimir-Périer, 1894-1895
- Félix Faure, 1895-1899
- Emile Loubet, 1899-1906
- Armand Fallières, 1906-1913
- Raymond Poincaré, 1913-1920
- Paul Deschanel, februaro 1920 - septembro 1920
- Alexandre Millerand, 1920-1924
- Gaston Doumergue, 1924-1931
- Paul Doumer, 1931-1932
- Albert Lebrun, 1932-1940