Terpiro: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
D'ohBot (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: ko:뚱딴지
Xqbot (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: et:Maapirn; cosmetic changes
Linio 1: Linio 1:
[[Image:Sunroot growing.jpg|thumb|la planto]]
[[Dosiero:Sunroot growing.jpg|thumb|la planto]]
[[Dosiero:Gewaschene-Topinambur-Knollen.jpg|thumb|200px|right|Lavitaj topinambur-tuberoj]]
[[Dosiero:Gewaschene-Topinambur-Knollen.jpg|thumb|200px|right|Lavitaj topinambur-tuberoj]]
[[Dosiero:Tobinambur1.jpg|thumb|200px|right|Topinambur-tuberoj, ruĝa, tre malfrue floranta specio]]
[[Dosiero:Tobinambur1.jpg|thumb|200px|right|Topinambur-tuberoj, ruĝa, tre malfrue floranta specio]]
[[Dosiero:Tobinambur_2.jpg|thumb|200px|right|Topinambur-tuberoj, tre frue floranta specio kun malgrandaj tuberoj, origine sovaĝiĝinte trovitaj apud Ingelheim am Rhein]]
[[Dosiero:Tobinambur_2.jpg|thumb|200px|right|Topinambur-tuberoj, tre frue floranta specio kun malgrandaj tuberoj, origine sovaĝiĝinte trovitaj apud Ingelheim am Rhein]]
'''Terpiro''' (''Helianthus tuberosus'') aŭ '''tubera helianto''' ( [[sunfloro]]) aŭ '''topinamburo''' (ĉiuj tri esprimoj estas PIV-aj) estas plurjara, moltiga legomplanto kun stolonoj havantaj tigotuberojn utiligeblajn kiel legomo, valora por diabetikuloj kaj kiel [[furaĝo]].
'''Terpiro''' (''Helianthus tuberosus'') aŭ '''tubera helianto''' ( [[sunfloro]]) aŭ '''topinamburo''' (ĉiuj tri esprimoj estas PIV-aj) estas plurjara, moltiga legomplanto kun stolonoj havantaj tigotuberojn utiligeblajn kiel legomo, valora por diabetikuloj kaj kiel [[furaĝo]].


Ĝi apartenas al familio de la asteracoj ([[kompozitacoj]]) (''Asteraceae'', aŭ ''Compositae''), originale kreskis en norda Ameriko, estis kultivita ĉefe pro la manĝeblaj tuberoj. Ĝi apartenas al la sama genro ([[helianto]]) kiel [[sunfloro]] (''Helianthus annuus''). Same kiel la sunfloro ĝi havas grandajn foliojn kaj (kontraŭe al tiu) malgrandajn, forte flavajn florojn.
Ĝi apartenas al familio de la asteracoj ([[kompozitacoj]]) (''Asteraceae'', aŭ ''Compositae''), originale kreskis en norda Ameriko, estis kultivita ĉefe pro la manĝeblaj tuberoj. Ĝi apartenas al la sama genro ([[helianto]]) kiel [[sunfloro]] (''Helianthus annuus''). Same kiel la sunfloro ĝi havas grandajn foliojn kaj (kontraŭe al tiu) malgrandajn, forte flavajn florojn.
Linio 42: Linio 42:
[[en:Jerusalem artichoke]]
[[en:Jerusalem artichoke]]
[[es:Helianthus tuberosus]]
[[es:Helianthus tuberosus]]
[[et:Maapirn]]
[[fi:Maa-artisokka]]
[[fi:Maa-artisokka]]
[[fr:Topinambour]]
[[fr:Topinambour]]

Kiel registrite je 23:46, 6 dec. 2009

la planto
Lavitaj topinambur-tuberoj
Topinambur-tuberoj, ruĝa, tre malfrue floranta specio
Topinambur-tuberoj, tre frue floranta specio kun malgrandaj tuberoj, origine sovaĝiĝinte trovitaj apud Ingelheim am Rhein

Terpiro (Helianthus tuberosus) aŭ tubera helianto ( sunfloro) aŭ topinamburo (ĉiuj tri esprimoj estas PIV-aj) estas plurjara, moltiga legomplanto kun stolonoj havantaj tigotuberojn utiligeblajn kiel legomo, valora por diabetikuloj kaj kiel furaĝo.

Ĝi apartenas al familio de la asteracoj (kompozitacoj) (Asteraceae, aŭ Compositae), originale kreskis en norda Ameriko, estis kultivita ĉefe pro la manĝeblaj tuberoj. Ĝi apartenas al la sama genro (helianto) kiel sunfloro (Helianthus annuus). Same kiel la sunfloro ĝi havas grandajn foliojn kaj (kontraŭe al tiu) malgrandajn, forte flavajn florojn.

Ĝi altas 2-3 m, la rezervaj organoj estas tigotuberoj, kreskantaj sur disbranĉanta subtera tigo. La belaj infloreskoj aperas fine de somero, en frua aŭtono, la unuopaj petiolaj floroj estas flavaj, la tubaj floroj estas flavaj, brunetaj, purpuraj.

La subteraj tuberoj montras de diversan formon kaj pezas ĝis ĉ. 110 g. La koloro de la tubera ŝelo povas varii de la helbruna ĝis la prurpura, bruna, ruĝa. La ŝelo estas tre maldika, la tuberoj rapide elsekiĝas en aero. La interno de la tubero estas blanka kaj kraka. La tubero riĉas je planta fibro, mineraloj.

La plano estas plimultiĝebla per displantado de la tuberoj, ĝi toleras la pli malriĉajn grundojn, ĝi apenaŭ havas plantajn kaj bestajn damaĝantojn.

La terpiro bone toleras la sekecon kaj la froston.

La semado de la tuberoj povas okazi aŭ aŭtune (je profundo de 10-12 cm en sabla grundo) aŭ pintempe (je profundo de 8-10 cm en sabla grundo; je 6-8 cm en malloza grundo). La vicodistanco devas estis 50-70 cm, la najbara distanco 40-50 cm.