Romaj ciferoj: Malsamoj inter versioj
[nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
SieBot (diskuto | kontribuoj) e roboto aldono de: mk:Римски броеви |
Xqbot (diskuto | kontribuoj) e roboto aldono de: lb:Réimesch Zuelen; cosmetic changes |
||
Linio 1: | Linio 1: | ||
La sistemo de '''Romiaj ciferoj''' (aŭ '''Romanaj ciferoj''') aperis [[8- |
La sistemo de '''Romiaj ciferoj''' (aŭ '''Romanaj ciferoj''') aperis [[8-a jarcento a.K.|ĉirkaŭ la jaro 800 a.K.]] ĉe [[etruskoj]] kaj ĝin uzis ankaŭ [[latina lingvo|latinlingvaj]] [[Romio|romianoj]]. Anoj de la eŭropa kulturo ankoraŭ uzas ĝin hodiaŭ por [[dato]]j ([[monato|monatnombroj]], [[jarcento]]j), por nomoj de seriaj moŝtuloj ([[reĝo]]j, [[imperiestro]]j, [[papoj]]...), por ĉapitroj en libroj aŭ simple por dekoraj celoj en [[horloĝo]]. |
||
<table cellspacing=2 cellpadding=2> |
<table cellspacing=2 cellpadding=2> |
||
Linio 6: | Linio 6: | ||
<tr><td width=80>Du </td><td width=80> II </td><td width=80> Dek du </td><td width=80> XII </td><td width=80> Kvardek </td><td width=80> XL</td></tr> |
<tr><td width=80>Du </td><td width=80> II </td><td width=80> Dek du </td><td width=80> XII </td><td width=80> Kvardek </td><td width=80> XL</td></tr> |
||
<tr><td width=80>Tri </td><td width=80> III </td><td width=80> Dek tri </td><td width=80> XIII </td><td width=80> Kvindek </td><td width=80> [[L]]</td></tr> |
<tr><td width=80>Tri </td><td width=80> III </td><td width=80> Dek tri </td><td width=80> XIII </td><td width=80> Kvindek </td><td width=80> [[L]]</td></tr> |
||
<tr><td width=80>Kvar</td><td width=80> |
<tr><td width=80>Kvar</td><td width=80> IV (''IIII en horloĝoj'')</td><td width=80> Dek kvar </td><td width=80> XIV </td><td width=80> Sesdek </td><td width=80> LX</td></tr> |
||
<tr><td width=80>Kvin </td><td width=80> [[V]] </td><td width=80> Dek kvin </td><td width=80> XV </td><td width=80> Sepdek </td><td width=80> LXX</td></tr> |
<tr><td width=80>Kvin </td><td width=80> [[V]] </td><td width=80> Dek kvin </td><td width=80> XV </td><td width=80> Sepdek </td><td width=80> LXX</td></tr> |
||
<tr><td width=80>Ses </td><td width=80> VI </td><td width=80> Dek ses </td><td width=80> XVI </td><td width=80> Okdek </td><td width=80> LXXX</td></tr> |
<tr><td width=80>Ses </td><td width=80> VI </td><td width=80> Dek ses </td><td width=80> XVI </td><td width=80> Okdek </td><td width=80> LXXX</td></tr> |
||
<tr><td width=80>Sep</td><td width=80> |
<tr><td width=80>Sep</td><td width=80> VII </td><td width=80> Dek sep </td><td width=80> XVII </td><td width=80> Naŭdek </td><td width=80> XC</td></tr> |
||
<tr><td width=80>Ok</td><td width=80> |
<tr><td width=80>Ok</td><td width=80> VIII </td><td width=80> Dek ok </td><td width=80> XVIII </td><td width=80> Cent </td><td width=80> [[C]]</td></tr> |
||
<tr><td width=80>Naŭ </td><td width=80> IX </td><td width=80> Dek naŭ </td><td width=80> XIX </td><td width=80> Kvincent</td><td width=80> |
<tr><td width=80>Naŭ </td><td width=80> IX </td><td width=80> Dek naŭ </td><td width=80> XIX </td><td width=80> Kvincent</td><td width=80> [[D]]</td></tr> |
||
<tr><td width=80>Dek </td><td width=80> |
<tr><td width=80>Dek </td><td width=80> [[X]]</td><td width=80> Dudek </td><td width=80> XX </td><td width=80> Mil </td><td width=80> [[M]]</td></tr> |
||
</table> |
</table> |
||
Linio 82: | Linio 82: | ||
[[ku:Hejmarên romî]] |
[[ku:Hejmarên romî]] |
||
[[la:Numeri Romani]] |
[[la:Numeri Romani]] |
||
[[lb:Réimesch Zuelen]] |
|||
[[lt:Romėniški skaičiai]] |
[[lt:Romėniški skaičiai]] |
||
[[lv:Romiešu skaitļi]] |
[[lv:Romiešu skaitļi]] |
Kiel registrite je 12:18, 11 dec. 2009
La sistemo de Romiaj ciferoj (aŭ Romanaj ciferoj) aperis ĉirkaŭ la jaro 800 a.K. ĉe etruskoj kaj ĝin uzis ankaŭ latinlingvaj romianoj. Anoj de la eŭropa kulturo ankoraŭ uzas ĝin hodiaŭ por datoj (monatnombroj, jarcentoj), por nomoj de seriaj moŝtuloj (reĝoj, imperiestroj, papoj...), por ĉapitroj en libroj aŭ simple por dekoraj celoj en horloĝo.
Unu | I | Dek unu | XI | Tridek | XXX |
Du | II | Dek du | XII | Kvardek | XL |
Tri | III | Dek tri | XIII | Kvindek | L |
Kvar | IV (IIII en horloĝoj) | Dek kvar | XIV | Sesdek | LX |
Kvin | V | Dek kvin | XV | Sepdek | LXX |
Ses | VI | Dek ses | XVI | Okdek | LXXX |
Sep | VII | Dek sep | XVII | Naŭdek | XC |
Ok | VIII | Dek ok | XVIII | Cent | C |
Naŭ | IX | Dek naŭ | XIX | Kvincent | D |
Dek | X | Dudek | XX | Mil | M |
La regulo por skribi naturalajn nombrojn estas simpla: oni skribas romiajn ciferojn en vico, dume, se la granda cifero staras antaŭ malgranda, ili adiciiĝas (VI = 5+1 = 6), kontraŭkaze - oni subtrahas la malgrandan nombron de la granda (IX = 10-1=9). La dua principo estas uzata nur por eviti kvarfojan ripeton de la sama nombro: oni skribas XL = 50-10 = 40 anstataŭ XXXX = 10+10+10+10 = 40.
Plenumo de aritmetikaj operacioj per romanaj ciferoj estas maloportuna. Romianoj uzis abakon.
Unikodo
En Unikodo, estas specialaj signoj por skribitaj per romiaj ciferoj nombroj 1...12 kaj apartaj signoj L, C, D, M. Ili havas kodojn respektive U+2160 ... U+216F majusklaj kaj U+2170 ... U+217F minusklaj. Tamen, ĉi tio ne malebligas uzon de kutimaj latinaj literoj U+0041 ... U+005A por skribado de la romiaj ciferoj.
Vidu en listo de signoj de Unikodo 2000-23FF.
Vidu ankaŭ
|
Eksteraj ligiloj
greke http://ostermiller.org/calc/roman.html greke http://www.ubr.com/clocks/faq/iiii.html greke http://www.mysteriousetruscans.com/language.html greke http://www.phy6.org/outreach/edu/roman.htm