Fermiono: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
e roboto aldono de: ka:ფერმიონი |
Maksim (diskuto | kontribuoj) + 1 ligoj + 1 ligoj "vd ank" + 4 kategorioj, standarda modelo -> norma, class="wikitable" |
||
| Linio 1: | Linio 1: | ||
'''Fermiono''' (laŭ nomo de [[Enrico Fermi]]) estas [[fiziko|fizika]] [[partiklo]] aŭ [[kvazaŭpartiklo]] kun valoro de [[spino (fiziko)|spino]] egala al [[entjero]] plus duono. Al fermionoj aplikiĝas [[Statistiko de Fermi-Dirac]] kaj [[principo de Pauli]]: en unu kvantuma stato ne povas esti pli ol unu partiklo. [[Onda funkcio]] por sistemo de samaj fermionoj estas [[kontraŭsimetrio|kontraŭsimetria]] al [[permutaĵo]] de iuj du fermionoj. Iu sistemo de nepara nombro de fermionoj mem estas fermiono (ekzemple, [[atomkerno]] kun nepara [[masnumero]], [[atomo]] aŭ [[jono]] kun nepara sumo de masnumero plus nombro de [[elektrono]]j ktp.) |
'''Fermiono''' (laŭ nomo de [[Enrico Fermi]]) estas [[fiziko|fizika]] [[partiklo]] aŭ [[kvazaŭpartiklo]] kun valoro de [[spino (fiziko)|spino]] egala al [[entjero]] plus duono. Al fermionoj aplikiĝas [[Statistiko de Fermi-Dirac]] kaj [[principo de Pauli]]: en unu [[kvantuma stato]] ne povas esti pli ol unu partiklo. [[Onda funkcio]] por sistemo de samaj fermionoj estas [[kontraŭsimetrio|kontraŭsimetria]] al [[permutaĵo]] de iuj du fermionoj. Iu sistemo de nepara nombro de fermionoj mem estas fermiono (ekzemple, [[atomkerno]] kun nepara [[masnumero]], [[atomo]] aŭ [[jono]] kun nepara sumo de masnumero plus nombro de [[elektrono]]j ktp.) |
||
Ekzemploj de fermionoj inkluzivas [[kvarko]]jn (kaj kompositaj far ili [[protono]]jn kaj [[neŭtrono]]jn) [[leptono]]jn ([[elektrono]]jn, [[muono]]jn, [[neutrino]]jn ktp), [[elektrona truo|truojn]] en [[duonkonduktilo]]j ktp. Pro principo de Pauli sistemoj de fermionoj estas stabilaj kaj pro tio povas ekzisti [[atomo]]j kaj [[kemiaĵo]]j. |
Ekzemploj de fermionoj inkluzivas [[kvarko]]jn (kaj kompositaj far ili [[protono]]jn kaj [[neŭtrono]]jn) [[leptono]]jn ([[elektrono]]jn, [[muono]]jn, [[neutrino]]jn ktp), [[elektrona truo|truojn]] en [[duonkonduktilo]]j ktp. Pro principo de Pauli sistemoj de fermionoj estas stabilaj kaj pro tio povas ekzisti [[atomo]]j kaj [[kemiaĵo]]j. |
||
La [[ |
La [[norma modelo]] konsideras entute 12 tipojn de fermionoj, kiuj laŭ ĝi nomiĝas ''aromoj''. Tiuj tipoj dividiĝas en 3 grupoj (''generacioj'') po 4 partikloj. 6 de tiuj fermionoj estas [[leptono]]j, aliaj 6 - [[kvarko]]j. El la leptonoj tri estas [[neŭtrino]]j kaj aliaj tri havas unuopan negativan [[ŝargo]]n - la [[elektrono]], la [[muono]] kaj la [[taŭono]]. |
||
{| |
{| class="wikitable" |
||
|+ '''''Generacioj de partikloj''''' |
|+ '''''Generacioj de partikloj''''' |
||
|- valign=top |
|- valign=top |
||
| Linio 19: | Linio 19: | ||
|} |
|} |
||
== Vidu ankaŭ == |
|||
| ⚫ | |||
* [[Superkonduktiveco]] |
|||
| ⚫ | |||
[[Kategorio:Partikla fiziko]] |
|||
[[Kategorio:Subatomaj partikloj]] |
|||
[[Kategorio:Fundamentaj fizikaj konceptoj]] |
|||
[[Kategorio:Statistika mekaniko]] |
|||
[[ar:فرميون]] |
[[ar:فرميون]] |
||
Kiel registrite je 20:07, 8 jan. 2010
Fermiono (laŭ nomo de Enrico Fermi) estas fizika partiklo aŭ kvazaŭpartiklo kun valoro de spino egala al entjero plus duono. Al fermionoj aplikiĝas Statistiko de Fermi-Dirac kaj principo de Pauli: en unu kvantuma stato ne povas esti pli ol unu partiklo. Onda funkcio por sistemo de samaj fermionoj estas kontraŭsimetria al permutaĵo de iuj du fermionoj. Iu sistemo de nepara nombro de fermionoj mem estas fermiono (ekzemple, atomkerno kun nepara masnumero, atomo aŭ jono kun nepara sumo de masnumero plus nombro de elektronoj ktp.)
Ekzemploj de fermionoj inkluzivas kvarkojn (kaj kompositaj far ili protonojn kaj neŭtronojn) leptonojn (elektronojn, muonojn, neutrinojn ktp), truojn en duonkonduktiloj ktp. Pro principo de Pauli sistemoj de fermionoj estas stabilaj kaj pro tio povas ekzisti atomoj kaj kemiaĵoj.
La norma modelo konsideras entute 12 tipojn de fermionoj, kiuj laŭ ĝi nomiĝas aromoj. Tiuj tipoj dividiĝas en 3 grupoj (generacioj) po 4 partikloj. 6 de tiuj fermionoj estas leptonoj, aliaj 6 - kvarkoj. El la leptonoj tri estas neŭtrinoj kaj aliaj tri havas unuopan negativan ŝargon - la elektrono, la muono kaj la taŭono.
| Unua generacio | Dua generacio | Tria generacio |
|---|---|---|
| Elektrono: e− | Muono: μ− | Taŭono: τ− |
| Elektrona neŭtrino: νe | Muona neŭtrino: νμ | Taŭona neŭtrino: ντ |
| u-kvarko («supra»): u | c-kvarko («ĉarma»): c | t-kvarko («vera»): t |
| d-kvarko («soba»): d | s-kvarko («stranĝa»): s | b-kvarko («bela»): b |