Abatejo de Cluny: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Neniu resumo de redakto |
hugue |
||
| Linio 19: | Linio 19: | ||
''Cluny I'' estos finkonstruita sub lia posteŭlo [[Odo de Cluny|''Odon'']], en [[927]]. |
''Cluny I'' estos finkonstruita sub lia posteŭlo [[Odo de Cluny|''Odon'']], en [[927]]. |
||
Post Bernon, kiu forpasis en 926, junaj abatoj estas elektitaj per voĉdono ene de la monaĥejo. |
Post Bernon, kiu forpasis en 926, junaj abatoj estas elektitaj per voĉdono ene de la monaĥejo. |
||
| ⚫ | |||
Aymar ([[942]]-[[954]]) ricevis multaj donacojn. |
|||
=== Cluny II === |
=== Cluny II === |
||
La kvara abato ([[954]]-[[994]]) de ''Cluny'', [[Maïeul de Cluny|sankta ''Maïeul'']], konstruis laŭ la romanika arto ''Cluny II'', kiu estis konsekrita en [[981]]. |
La kvara abato ([[954]]-[[994]]) de ''Cluny'', [[Maïeul de Cluny|sankta ''Maïeul'']], baptopatro de la gefiloj de la imperiestro [[Otto la 1-a (Sankta Romia Imperio)|Otto]], konstruis laŭ la romanika arto ''Cluny II'', kiu estis konsekrita en [[981]]. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
=== Cluny III === |
=== Cluny III === |
||
La konstruo de ''Cluny III'', komenciĝis en [[1088]] dum la abatadoj de Hugo de Semur |
La konstruo de ''Cluny III'', komenciĝis en [[1088]] dum la abatadoj de Hugo de Semur ([[1049]]-[[1109]]) kaj Pons de Melgueil kiu finkonstruis ĝin por finiĝi en [[1130]]. Ĝi iĝis la plej granda religia konstruaĵo en la tuta Eŭropo, ĝis kiam la [[Baziliko Sankta Petro de Romo]] estis konstruita en [[1506]]. Ĝi estis 187 metrojn longa kaj 31,96 metrojn alta sub volbo. |
||
Kiam mortis Sankta Hugo, la abatejo estis jam potenca kaj riĉa, ĉar ĝi rajtis kolekti impostojn, ricevi donacojn, ktp... |
Kiam mortis Sankta Hugo, la abatejo estis jam potenca kaj riĉa, ĉar ĝi rajtis kolekti impostojn, ricevi donacojn, ktp ... |
||
| ⚫ | |||
AYMAR sekvas, poste MAÏEUL, kiu iĝas baptopatro de la gefiloj de la imperiestro OTTO . |
|||
| ⚫ | |||
Li cerbumas pri la parabolo pri Lazaro en biblio ; laŭ li, per preĝoj oni povas helpi homojn eniri paradizon. Tial li decidas ke la 2an de novembro estos festo de mortintoj. Tiu Festo de Mortintoj disvastiĝos poste tra la tuta kristanaro. |
Li cerbumas pri la parabolo pri Lazaro en biblio ; laŭ li, per preĝoj oni povas helpi homojn eniri paradizon. Tial li decidas ke la 2an de novembro estos festo de mortintoj. Tiu Festo de Mortintoj disvastiĝos poste tra la tuta kristanaro. |
||
| Linio 49: | Linio 43: | ||
Li venigas aliajn relikvojn. |
Li venigas aliajn relikvojn. |
||
Cluny ( |
Cluny (Klunizo) iĝas la duaranga pilgrimadloko post [[Romo]] en [[Italio]]. |
||
Por lukti kontraŭ landsenjoroj (ĝenerale nobeloj) kiuj senĉese interbatalas , li postulas pordian militinterrompon plurfoje en la semajno |
Por lukti kontraŭ landsenjoroj (ĝenerale nobeloj) kiuj senĉese interbatalas , li postulas pordian militinterrompon plurfoje en la semajno : dimanĉon , sabaton , vendredon ( pro morto de Kristo ) jaŭdon , merkredon. Milito esti ankaŭ malpermesata dum la [[Karesmo|granda fasto]], kaj [[advento]]. |
||
Sankta HUGO de Semur, kiu estris 60 jarojn, ekkonstruigis la trian abetejon ( nomita CLUNY 3) . |
|||
PONCE de MELGUEIL finkonstruigas la grandan abatejon. Li diras ke pilgrimantaj homoj vidos Paradizon surtere. Akitekturo atingas sian paroksismon. Li kverelis kun najbara Grafo de BRANCION( BRANSIONO) ; papo subtenis tiun grafon kaj PONCE foriris, kreis monaĥejon aliloke kaj revenis poste kun armeo. |
PONCE de MELGUEIL finkonstruigas la grandan abatejon. Li diras ke pilgrimantaj homoj vidos Paradizon surtere. Akitekturo atingas sian paroksismon. Li kverelis kun najbara Grafo de BRANCION( BRANSIONO) ; papo subtenis tiun grafon kaj PONCE foriris, kreis monaĥejon aliloke kaj revenis poste kun armeo. |
||
La nova abatejestro |
La nova abatejestro estis PETRO la Kultinda, sed li estis juna (dudekjara) |
||
La abatejo |
La abatejo estis rabita kaj PONCE de MERGUEIL estis ekskomunikita. Petro la Kultinda iĝis la vera abatejestro . |
||
En Francujo tiam alia ordeno disvastiĝas : ordeno de la |
En Francujo tiam alia ordeno disvastiĝas : ordeno de la [[cistercano]]j, kiu riproĉas klunizan ordenon kunvivi ene de homoj, tro vivi vantomontre, ne sufiĉe preĝi ktp.. |
||
Sekve de la REKONKERO en HISPANIO , judoj kaj araboj instaliĝas en Francujo. |
Sekve de la REKONKERO en HISPANIO , judoj kaj araboj instaliĝas en Francujo. |
||
Kiel registrite je 21:15, 1 mar. 2010
La abatejo de Cluny (esperante Klunizo) situanta en la franca departemento Saône-et-Loire, regiono Burgonjo apud Mâcon, estis fondita la 11-an de septembro 909 aŭ 910, de la duko de Akvitanujo kaj grafo de Aŭvernjo, Vilhelmo la 1-a de Akvitanujo, kiu metis ĝin sub la tujan aŭtoritaton de la papo Serĝo la 3-a. Ĝuste per tiu fondinta akto naskiĝis ankaŭ la ordeno de Cluny.
La benediktana ordeno estis la ĉefa punkto por la stabileco, kiun la eŭropa socio efektivigis dum la 11-a jarcento, kaj parte pro severa obeo al reformita benediktana regulo. Cluny iĝis agnoskita ĉefa en la okcidenta monaĥaro ekde la fina 10-a jarcento. Kelkaj kompetentegaj abatoj en Cluny estis estimataj internacie. La monaĥejo de Cluny iĝis eĉ la plej granda, plej prestiĝa kaj plej dotita monaĥa institucio en Eŭropo. Cluny estis plej influa ekde la dua duono de la 10-a jarcento ĝis la eko de la 12-a.
Konstruado de la abatejo
Cluny I
Iamatempe, homoj kredis ke mondofino alvenos je la jaro 1000. Tiutempe la hungaroj ekinvadis la malgradan Karolidan ŝtaton.
Kristanoj opiniis, ke post morto iliaj animoj eniros ĉu Paradizon ĉu inferon. Por esti certaj supreniri paradizon, malriĉuloj faras pilgrimadon al iu ajn sankta loko kaj riĉuloj aĉetas "indulgojn". Vilhelmo la dua, duko de Akvitanujo (regiono sudokcidente de Francio , kaj grafo de Aŭvernjo ( centro) posedas romistilan vilaon en la kamparo de Cluny. Li donas ĝin al la eklezio.
Li venigas Bernon , abaton de Beaume les Mesieurs, kie jam staras abatejo, por estri la monaĥejon de Cluny kaj devigi la striktan benediktan ordenregulon. Li komencas la konstruadon de la abateja preĝejo Cluny I.
La unua abatejo enhavas relikvojn de la sanktulo, al kiu ĝi estas dediĉita, Sankta Petro . Multaj monaĥestroj aliĝas al la regulo.
Cluny I estos finkonstruita sub lia posteŭlo Odon, en 927.
Post Bernon, kiu forpasis en 926, junaj abatoj estas elektitaj per voĉdono ene de la monaĥejo. La dua abato Odon (926-942)multobligas abatejojn, en ili estras unu abatejestro: 50 estas en 931, kiam li mortas. En 931 Cluny iĝas, dank’al la papo Johano, sendependa de ĉiu potenco. Aymar (942-954) ricevis multaj donacojn.
Cluny II
La kvara abato (954-994) de Cluny, sankta Maïeul, baptopatro de la gefiloj de la imperiestro Otto, konstruis laŭ la romanika arto Cluny II, kiu estis konsekrita en 981.
La kvina abato Odilon (994-1049) estas tre fama kaj grava en historio de Cluny. Por forigi la timon de jaro 1000, li venigas italan arkitekton por konstruigi abatejon Sankta Beninjo en Diĵono. En 1030, Odilon monaĥestro decidis, ke la 2a de novembro estos Festo de mortintoj. Tiu Festo disvastiĝis poste tra la tuta kristanaro.
Cluny III
La konstruo de Cluny III, komenciĝis en 1088 dum la abatadoj de Hugo de Semur (1049-1109) kaj Pons de Melgueil kiu finkonstruis ĝin por finiĝi en 1130. Ĝi iĝis la plej granda religia konstruaĵo en la tuta Eŭropo, ĝis kiam la Baziliko Sankta Petro de Romo estis konstruita en 1506. Ĝi estis 187 metrojn longa kaj 31,96 metrojn alta sub volbo. Kiam mortis Sankta Hugo, la abatejo estis jam potenca kaj riĉa, ĉar ĝi rajtis kolekti impostojn, ricevi donacojn, ktp ...
Li cerbumas pri la parabolo pri Lazaro en biblio ; laŭ li, per preĝoj oni povas helpi homojn eniri paradizon. Tial li decidas ke la 2an de novembro estos festo de mortintoj. Tiu Festo de Mortintoj disvastiĝos poste tra la tuta kristanaro.
Per la mono ricevita kiam oni registrigas la forpasintojn sur kajeron, la abatejo kreas karitatan aktivadon.
Monaĥoj helpas per almozdotoj malsanulojn malriĉulojn ktp...
Li kanonizigas sian antaŭulon Sankta MAÏEUL, kiu iĝis la unua kluniza sanktulo.
Li venigas aliajn relikvojn.
Cluny (Klunizo) iĝas la duaranga pilgrimadloko post Romo en Italio.
Por lukti kontraŭ landsenjoroj (ĝenerale nobeloj) kiuj senĉese interbatalas , li postulas pordian militinterrompon plurfoje en la semajno : dimanĉon , sabaton , vendredon ( pro morto de Kristo ) jaŭdon , merkredon. Milito esti ankaŭ malpermesata dum la granda fasto, kaj advento.
PONCE de MELGUEIL finkonstruigas la grandan abatejon. Li diras ke pilgrimantaj homoj vidos Paradizon surtere. Akitekturo atingas sian paroksismon. Li kverelis kun najbara Grafo de BRANCION( BRANSIONO) ; papo subtenis tiun grafon kaj PONCE foriris, kreis monaĥejon aliloke kaj revenis poste kun armeo.
La nova abatejestro estis PETRO la Kultinda, sed li estis juna (dudekjara)
La abatejo estis rabita kaj PONCE de MERGUEIL estis ekskomunikita. Petro la Kultinda iĝis la vera abatejestro .
En Francujo tiam alia ordeno disvastiĝas : ordeno de la cistercanoj, kiu riproĉas klunizan ordenon kunvivi ene de homoj, tro vivi vantomontre, ne sufiĉe preĝi ktp.. Sekve de la REKONKERO en HISPANIO , judoj kaj araboj instaliĝas en Francujo.
PETRO LA KULTINDA, kiu tradukigis la Koranon kaj la Talmudon kaj studis ilin, estas verŝajne la unua kontraŭjudulo ; li skribis ideojn kiuj utilis, en LIONO , dum la kunveno (Koncilio)... kiu organizis INKVIZICION - terura afero : arestado kaj bruligo de ne-katolikaj homoj . Abato Petro mortas en 1156.
En tiu epoko , 25 000 monaĥejoj staras en Eŭropo, 1200 en Francujo ; 600 monaĥoj vivas en CLUNY.
Dekadenco
La sekvontaj monaĥoj estras proksimume nur 3 jarojn ; foje ili demisias , foje ili estas murditaj ...
Aliaj religiaj ordenoj disvastigas : Franciskanoj, Dominikanoj.
Dum religiomilitoj ( tre gravaj en Francujo, kie protestantoj kaj katolikoj interbatalis ) abatejo de Cluny estas damaĝegita.
La lasta abato, De la Rochefoucault, detruigas la malnovan abatejon kaj konstruigas novan laŭ morica arkitektostilo. Hodiaŭ estas videbla plejmulte tiu konstruaĵo.
Detruo de la konstruaĵoj
La jaroj sekvantaj la Francan Revolucion estis fatalaj por la konstruaĵo.
La bieno de la abatejo estis vendita en 1798. La abatejo utilis kiel ŝtonprovizo. Kiam oni promenas tra la stratoj de la urbo, videblas partoj de skulptaĵoj de la abatejo.
En 1790 pro la franca revolucio ( kiu okazas en 1789) monaĥoj estas forigitaj; jam multaj relikvoj malaperis , ŝtelistoj prenis multajn trezorojn . ktp..
La abatejo estas vendita kaj utilas kiel ŝtonminejo . Kiam , nun, oni promenas tra la urbo videblas partoj de skulptaĵoj de la abatejo .
En 1801 la prefektejo ( reprezantanto de ŝtato) postulas malkonstruadon de granda parto de CLUNY abatejo .. Ĉevalbredejoj por Napoleono la unua (imperiestro) anstataùas ĝin . ( ili daŭre ekzistas).
En 1823 malkonstruado haltas .
Feliĉe, danka’al Prosper MERIMEE ministro pri kulturheredaĵo, la abatejo de Cluny estas la unua heredaĵa monumento, pri kiu oni zorgas.
Victor Duruy franca ministro pri edukado instaligas teknikan lernejon por la apudaj ( 45 kmn for en Le CREUSOT ) laboristoj , teknikistoj de metalurgiaj fabrikoj SCHNEIDER.
Tiu lernejo iĝos Nacia Lernejo de Artoj kaj Metioj depost 1905 ;la abatejo- ĉefe la monaĥejo rekonstruita je la 18a jarcento - gastigas unu centron ENSAM por instrui inĝenierojn pri Arts-et-Métiers (Artoj kaj Metioj) (nomitaj Gadzarts).
Hodiaŭ restas nur malgranda parto de Cluny la 3-a. Nur la suda sonorilturo de la transepto nomita "de la benita akvo" , kies kupolo estas oktogona, ankoraŭ ekzistas. Tiu ĉi lasta konsistigas malpli ol 10 % de la surfaco de Cluny, kiu estis la dua plej granda preĝejo en la mondo. Nun faka asocio “ IN SITU" konceptis virtualan bildon de la abatejo ,kiu estas videbla kiam oni vizitas la faman abatejon. Sperta arkeologo, la usonano Keneeth J. KONNANT , ekde 1928 estris prifosadojn.
Pri la 1100a DATREVENO de ABATEJO de CLUNY
En muzeo de XI’ANG staras multaj memor-monumentoj.
Unu el ili estas atesto de alveno de la unuaj kristanoj nomitaj “ nestorianoj” en Ĉinion.
-
La sonorilturo de la abatejo el arkaĵo -
La farinejo de la abatejo vidita de la sonorilturo -
La turoj kaj la sonorilturoj
