Naŭatla lingvo: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kwamikagami (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Nuligis version 3012491 de Kwamikagami (kontribuoj, diskutpaĝo)
Linio 43: Linio 43:
|}
|}


La '''naŭatla lingvo''', pli ĝuste '''navatla''' (propralingve ''Nāhuatlahtōlli, Māsēwallahtōlli,'' aŭ ''Mexicano'' kaj [[Hispana lingvo|hispanlingve]] ''náhuatl''<ref>laŭ la [[GDEE|Granda Vortaro Hispana-Esperanta]]</ref>), estas [[Aztekoj|Azteka]] lingvo de la [[Jut-azteka lingvaro|jut-azteka]] familio, parolata precipe en centra [[Meksiko]], specife en la federacieroj ''[[Puebla (ŝtato)|Puebla]]'', ''[[Veracruz (ŝtato)|Veracruz]]'', ''[[Hidalgo (ŝtato)|Hidalgo]]'' kaj ''[[Guerrero (ŝtato)|Guerrero]]''. Laŭ [[Ethnologue]], estis 1 376 898 parolantoj en [[1980]]. Ĝi estas la plej parolata indiana lingvo en Meksiko. La naŭatla havas plurajn dialektojn.
La '''naŭatla lingvo''' aŭ '''navatla lingvo''' (propralingve ''Nāhuatlahtōlli, Māsēwallahtōlli,'' aŭ ''Mexicano'' kaj [[Hispana lingvo|hispanlingve]] ''náhuatl''<ref>laŭ la [[GDEE|Granda Vortaro Hispana-Esperanta]]</ref>) estas [[Aztekoj|Azteka]] lingvo de la [[Jut-azteka lingvaro|jut-azteka]] familio, parolata precipe en centra [[Meksiko]], specife en la federacieroj ''[[Puebla (ŝtato)|Puebla]]'', ''[[Veracruz (ŝtato)|Veracruz]]'', ''[[Hidalgo (ŝtato)|Hidalgo]]'' kaj ''[[Guerrero (ŝtato)|Guerrero]]''. Laŭ [[Ethnologue]], estis 1 376 898 parolantoj en [[1980]]. Ĝi estas la plej parolata indiana lingvo en Meksiko. La naŭatla havas plurajn dialektojn.


La jam ne parolata [[klasika navatla]] estis la lingvo de la [[aztekoj]]. La azteka skribosistemo ne spegulis la parolan lingvon kiel [[alfabeto]]j. Post la [[Hispanio|hispana]] konkero, parto el la naŭatla lingva tradicio estis kompilita en libroj per latina alfabeto. Hodiaŭ restas ŝtonaj skribaĵoj, kiuj ne facile legeblas. La [[Katolika eklezio]] predikis per naŭatlo al [[indianoj]] eĉ en landoj, kie ĝi ne estis parolata antaŭ kristanigo.
La jam ne parolata [[klasika navatla]] estis la lingvo de la [[aztekoj]]. La azteka skribosistemo ne spegulis la parolan lingvon kiel [[alfabeto]]j. Post la [[Hispanio|hispana]] konkero, parto el la naŭatla lingva tradicio estis kompilita en libroj per latina alfabeto. Hodiaŭ restas ŝtonaj skribaĵoj, kiuj ne facile legeblas. La [[Katolika eklezio]] predikis per naŭatlo al [[indianoj]] eĉ en landoj, kie ĝi ne estis parolata antaŭ kristanigo.

Kiel registrite je 18:42, 24 jun. 2010

Naŭatla
Nāhuatlahtōlli
Mapo
lingvo
Nahuan
Parolata en centra Meksiko
Parolantoj 1 925 620
Denaskaj parolantoj 1,4 milionoj (1980),
Fremdlingvo / dua lingvo por ne konatas
Skribo latina depost la 16-a jarcento
Lingvistika klasifiko
a lingvo
Naŭatla lingvo

Oficiala statuso
Reguligita de Instituto Nacional de Lenguas Indígenas
Lingvaj kodoj
Lingvaj kodoj
  ISO 639-2 nah
  Glottolog azte1234
Angla nomo Nahuatl
Franca nomo nahuatl
Noto lingvo de la aztekoj
Vikipedio
vdr
specimeno: la Patro Nia:

Totahtziné,
in ilhuicatl timoyetzticah,
mā yēctēnēhualo in motōcātzin;
mā hualauh in motlatohcāyōtzin;
mā chīhualo in tlālticpac
motlanēquilitzin iuh in ilhuicac.
In totlaxcalmōmōztlaeh
totechmonequi ma āxcān;
xitēchmomaquili īhuān
xitēchmapopolhuilli in totlahtlacōl,
in iuh tiquintlapopolhuiah
in techtlatlacalhuiah īhuān
mācamo xitechmotlālcāhuilli;
inic ahmo īpan tihuetzque
īpan teneyeyecoltiliztli,
mā xitechmomaquīxtilli
in īhuīcpa in ahmo cualli.
Mā yuh mochīhua.

La naŭatla lingvonavatla lingvo (propralingve Nāhuatlahtōlli, Māsēwallahtōlli,Mexicano kaj hispanlingve náhuatl[1]) estas Azteka lingvo de la jut-azteka familio, parolata precipe en centra Meksiko, specife en la federacieroj Puebla, Veracruz, Hidalgo kaj Guerrero. Laŭ Ethnologue, estis 1 376 898 parolantoj en 1980. Ĝi estas la plej parolata indiana lingvo en Meksiko. La naŭatla havas plurajn dialektojn.

La jam ne parolata klasika navatla estis la lingvo de la aztekoj. La azteka skribosistemo ne spegulis la parolan lingvon kiel alfabetoj. Post la hispana konkero, parto el la naŭatla lingva tradicio estis kompilita en libroj per latina alfabeto. Hodiaŭ restas ŝtonaj skribaĵoj, kiuj ne facile legeblas. La Katolika eklezio predikis per naŭatlo al indianoj eĉ en landoj, kie ĝi ne estis parolata antaŭ kristanigo.

Preskaŭ ĉiu parolanto lernas la naŭatlan hejme kaj scias la hispanan. Ĝenerale, parolantoj estas malriĉaj kaj ne ricevas norman edukadon. Tamen, danke al pliiĝanta aprezo por indianaj lingvoj kaj kulturoj, iu ajn nun povas studi la naŭatlan ĉe pluraj lernejoj en Meksiko.

Ortografio

Estas pluraj literumadoj por la naŭatla. La plej ofte uzata literumado estas prenita de la hispana. En tiu ĉi literumado, la litero h ĝenerale ne elparoliĝas, tamen ll estas duobla /l/ (anstataŭ /j/), x estas prononcata [ŝ]. La simbolo ' signas glotan plozivon. Do, la vorto Nāhuatlahtōlli elparoliĝas pli malpli [naŭal la tol li]. Malpli konfuza literumado ekzistas, sed malofte uziĝas pro ĝiaj neaskiaj literoj, ekz. š.

Naŭatlaj vortoj

Multaj naŭatlaj vortoj eniris la hispanan lingvon, kiaj cacahuate ([kakaŭate], "arakido") kaj tecolote ([tekolote], "strigo"). Eĉ Esperanto havas plurajn naŭatlajn vortojn. Jen iom da ili:

Multaj meksikaj loknomoj estas origine aztekaj: Cuernavaca, Xochimilco, Popocatépetl.

Naŭatlaj frazoj

naŭatla frazo (per Esperanteca literumado) Esperanta traduko
Ken otlatvililok!Bonan tagon!
Nisempaki nimiciŝmati!Estas plezuro koni vin!
Tlaso'kamatiDankon!
Nimictlaso'tla.Mi amas vin.
Iŝkiŝka mostla!Ĝis morgaŭ!

eksteraj ligoj:

Disvastigo de naŭatla lingvo en Meksikio


Aliaj projektoj

Vidu ankaŭ jenon:

Referencoj

  1. laŭ la Granda Vortaro Hispana-Esperanta

Ŝablono:LigoElstara

Ŝablono:LigoElstara

Ŝablono:LigoElstara Ŝablono:LigoLeginda Ŝablono:LigoElstara