Pariza Komunumo (1871)

La pariza Komunumo (france la Commune de Paris) estis revolucia registaro en Parizo (Francio) de la 26-a de marto ĝis la 20-a de majo 1871. Ĝi nomis sin laŭ antaŭa revolucia registaro (Pariza Komunumo (1792)) kiu ludis gravan rolon en la Franca Revolucio en 1792.

Post la malvenko de Francio kontraŭ Prusio en la Franc-germana milito 1870-71, la parizanoj kiuj suferegis pro malsato kaj frostego dum vintra sieĝo, malvolonte akceptis planojn pri kapitulacio de la registaro. Insurekcia registaro elektiĝis la 26-an de marto kun multaj unuarangaj respublikanoj kiaj Charles Delescluzes, Jules Vallès, kaj regis la urbon ĝis la "Sanga semajno" (22-a ĝis 26-a de majo 1871).

Tiuj eventoj multe impresis la tutan socian movadon dum sekvantaj jardekoj en Francio sed ankaŭ en aliaj landoj de Eŭropo. Lenin eltiris lecionojn el la malvenko de la Komunumo por sukcesigi la oktobran revolucion. Certe ankaŭ Karl Marx verkis pri la komunumo de Parizo kaj komentis ĝian fiaskon.

Bildoj

Unuaj eventoj
Virinoj kaj infanoj helpantaj preni du kanonojn de la Nacia Gvardio en Montmartre	Generaloj Lecomte kaj Thomas pafitaj en Montmartre post kiam iliaj trupoj aliĝis la ribelon (fotada rekonstruado, ne reala foto)	La Komunumo redonas laboristajn ilojn lombarditajn dum la sieĝo
Bataloj kaj detruoj
Barikadoj en Parizo	Detruo de la Kolumno Vendôme	Detruoj en Parizo, ĉi tie Urbodoma Korto Ludoviko XIV
Rezistado, subpremado, memoro
Afiŝo de la Komitato por Publika Saluto (Comité de Salut Public)	Komunumaj malliberigitoj marŝigitaj al Versajlo: ilustraĵo el moderna revuo	Memortabulo pri la subpremo de la Komunumo en tombejo Père Lachaise.
Grandaj figuroj
Auguste Blanqui, elektito, konsiderita kiel la plej elstara figuro de plejmulto de la parizanoj, malliberigita dum la eventoj.	Louise Michel, instruistino, elstara gvidantino.	Jules Vallès, ĉefredaktoro de "Le Cri du Peuple", elektito

Vidu ankaŭ

• Historio de Francio

Ŝablono:IlElektitoj Ŝablono:IlGazetoj

Eksteraj ligoj

En Esperanto

greke Virinoj dum la Pariza Komunumo greke La Pariza Komunumo de 1871 libreto publikigita en 2008 fare de la Eldona fako kooperativa de SAT, reeldonita en 2010. greke KROPOTKIN, Piotr: La Pariza Komunumo

En aliaj lingvoj

grekehttp://perso.club-internet.fr/lacomune/pages/parent.html (franclingve) grekehttp://www.chez.com/durru/lmichel/lacommune.htm (franclingve) grekehttp://www.paris.org/Kiosque/may01/commune.html (anglalingve)